Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ που ξέσπασε θεωρείται πλέον το μεγαλύτερο σκάνδαλο άμεσων αγροτικών ενισχύσεων στην ιστορία της χώρας. Πρόκειται για μια υπόθεση που αποκάλυψε χρόνια διαφθοράς και κακοδιαχείρισης ευρωπαϊκών κονδυλίων, με επίκεντρο τον Οργανισμό Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ).
Υπενθυμίζεται ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ο ελληνικός οργανισμός που εποπτεύεται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και έχει ως στόχο να καταβάλλει έγκαιρα, σωστά και με διαφάνεια τις αγροτικές ενισχύσεις που χορηγούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στον γεωργικό τομέα.
«ΤΕΧΝΙΚΗ ΛΥΣΗ»: ΑΠΟ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΛΥΣΗ ΣΕ ΜΟΝΙΜΗ ΤΑΚΤΙΚΗ
Η ρίζα του σκανδάλου βρίσκεται στην περίοδο 2014-2017, όταν για πρώτη φορά εφαρμόστηκε η λεγόμενη «τεχνική λύση». Αυτή η λύση αναπτύχθηκε για να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα που προέκυψε από τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πιο συγκεκριμένα η «τεχνική λύση» αφορούσε την κεντρική κατανομή των βοσκοτόπων όλης της χώρας σε κτηνοτρόφους. Δηλαδή, επιτρεπόταν στους κτηνοτρόφους να δηλώνουν στις αιτήσεις τους (ΟΣΔΕ - Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου) βοσκότοπους που δεν ανήκαν σε αυτούς, αλλά τους «κατανέμονταν» από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Αυτό σημαίνει ότι οι αγρότες μπορούσαν να δηλώνουν βοσκότοπους σε διαφορετικές περιοχές από αυτές που βρίσκονται οι εγκαταστάσεις τους, ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως νησιά που δηλώνουν βοσκότοπους στην ηπειρωτική Ελλάδα. Συγχρόνως, επέτρεπε τηνκαταβολή επιδοτήσεων χωρίς επαρκείς ελέγχους στην πραγματική κτηνοτροφική δραστηριότητα
Αξίζει ν’ αναφερθεί ότι αρχικά, η μέθοδος αυτή εισήχθη ως μια προσωρινή λύση για να βοηθήσει τους κτηνοτρόφους να συμμορφωθούν με τις νέες απαιτήσεις της ΚΑΠ, αλλά στην πορεία μετατράπηκε σε μόνιμη πρακτική που άνοιξε την πόρτα σε κατάχρηση.
ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ
Μολονότι η «τεχνική λύση» εφαρμοζόταν ήδη από το 2014, η περίοδος 2019-2021, κατά την οποία Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης ήταν ο Μάκης Βορίδης, φαίνεται ότι το «πάρτι» των επιδοτήσεων έφτασε στα ύψη του.
Βάσει των αποκαλύψεων που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ορισμένοι δικαιούχοι δήλωναν εκτάσεις που ξεπερνούσαν κάθε λογική. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση δικαιούχου που δήλωσε 250.000 στρέμματα βοσκοτόπια και έλαβε 19,6 εκατομμύρια ευρώ επιδότηση σε ένα μόνο έτος.
Το σύστημα επέτρεπε την καταβολή μεγάλων ποσών χωρίς επαρκείς ελέγχους στο πεδίο. Δικαιούχοι μπορούσαν να λαμβάνουν επιδοτήσεις για εκτάσεις που δεν υπήρχαν ή που δεν χρησιμοποιούνταν για κτηνοτροφία.
Μάλιστα όπως έγινε γνωστό , δημιουργήθηκε ένα δίκτυο με κίνητρο το πολιτικό συμφέρον και την πελατεία. Υπήρχαν πιέσεις από πολιτικά πρόσωπα για την ευνοϊκή μεταχείριση συγκεκριμένων δικαιούχων.
ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΑΣ
Στο επίκεντρο της δικαστικής έρευνας για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ βρίσκεται και ο Λευτέρης Αυγενάκης, βουλευτής Ηρακλείου της Νέας Δημοκρατίας, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης από τον Ιούνιο του 2023 μέχρι τον Ιούνιο του 2024. Σύμφωνα με καταιγιστικές αποκαλύψεις, το όνομα του Αυγενάκη, μαζί με εκείνο του Μάκη Βορίδη, βρίσκεται στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), ενώ ο φάκελος για τους δύο πρώην υπουργούς έχει παραπεμφθεί στη Βουλή. Η εμπλοκή του ονόματός του στη δικογραφία αναδεικνύει τη διαπαραταξιακή διάσταση του σκανδάλου και θέτει ερωτηματικά για την πολιτική διαχείριση του ΟΠΕΚΕΠΕ κατά τη διάρκεια της θητείας του.
ΑΝΟΙΞΕ ΤΟ «ΚΟΥΤΙ ΤΗΣ ΠΑΝΔΩΡΑΣ»
Το σκάνδαλο ήρθε στο φως μέσω έρευνας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, η οποία ξεκίνησε να ερευνά την κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Οι αποκαλύψεις που ακολούθησαν προκάλεσαν πολιτικό σεισμό.
Το διαβιβαστικό της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας περιλαμβάνει στοιχεία για τη δημιουργία δικτύου διαφθοράς με επίκεντρο τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Η έρευνα εστιάζει στη λειτουργία της «τεχνικής λύσης» και στον τρόπο που αυτή εκμεταλλεύτηκε για παράνομο πλουτισμό.
Το σκάνδαλο έχει σοβαρές πολιτικές προεκτάσεις για την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Εμπλέκονται υπουργοί και υψηλόβαθμα στελέχη του κρατικού μηχανισμού, ενώ αναδεικνύονται ευθύνες σε πολλαπλά επίπεδα.
Σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας, αρκετοί υπουργοί φαίνεται ότι είχαν γνώση της κατάστασης ή και παρενέβησαν ενεργά για να διευκολύνουν συγκεκριμένα συμφέροντα. Οι πιέσεις που δέχονταν οι αρμόδιοι φορείς στον Οργανισμό Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων ήταν συχνές και συστηματικές.Ωστόσο και οι ποινές που προβλέπονται είναι ιδιαίτερα βαριές, ενώ αναμένεται η επιστροφή των παράνομα εισπραχθέντων ποσών.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΛΥΣΗΣ»
Το σκάνδαλο έχει σοβαρές επιπτώσεις για τον αγροτικό τομέα της χώρας, καθώς η εμπιστοσύνη των αγροτών και κτηνοτρόφων στους θεσμούς έχει κλονιστεί σοβαρά. Πολλοί νιώθουν ότι αδικήθηκαν, καθώς ενώ αυτοί έκαναν νόμιμα τις δηλώσεις τους, άλλοι εκμεταλλεύτηκαν το σύστημα.
Κάποιοι μάλιστα λένε ότι υπάρχει κίνδυνος η Ευρωπαϊκή Ένωση να διακόψει ή να μειώσει τη χρηματοδότηση προς την Ελλάδα λόγω της κακοδιαχείρισης των κονδυλίων.
Μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου, ο νυν Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Τσιάρας ανακοίνωσε τον Μάιο του 2025 ότι η «τεχνική λύση» δεν θα γίνεται πλέον αποδεκτή μέσω των δηλώσεων ΟΣΔΕ. Παράλληλα, μπαίνουν στην επιλεξιμότητα 9,5 εκατομμύρια στρέμματα βοσκοτόπων μέσω διαφανών διαδικασιών.
Πλέον, όλα τα βλέμματα στρέφονται στη δικαιοσύνη, η οποία καλείται να αποδώσει τις ευθύνες και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς. Συγχρόνως, η πολιτική ηγεσία της χώρας οφείλει να προχωρήσει σε βαθιές μεταρρυθμίσεις που θα εμποδίσουν την επανάληψη παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
