Με την ευκαιρία των δύο παρελάσεων, 28ης Οκτωβρίου και 8ης Νοεμβρίου, συνεχίζω στις «Ιστορικές περιηγήσεις» το θέμα αυτό, από εκεί που το είχα αφήσει στο φύλλο του «Ρεθέμνους» της 26ης Μαρτίου 2022. Σ’ αυτό είχα παραθέσει μια εικοσάδα σχετικών φωτογραφιών της περιόδου 1866-1936. Σήμερα συνεχίζω με την παράθεση άλλων τόσων, επιλεγμένων από την εικοσαετία 1937-1957. Στο πρώτο αφιέρωμα υπενθύμιζα ότι οι παρελάσεις αυτού του είδους είναι εντελώς άγνωστες στην υπόλοιπη Ευρώπη. Γνωστές είναι μόνο οι στρατιωτικές παρελάσεις. Όμως στην Ελλάδα έχουν καταστεί εθιμικές, έχοντας μια μακρά ιστορία. Στο Ρέθυμνο μάλιστα έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 160 χρόνων.
Η πρώτη εικόνα που παρέθεσα ήταν του έτους 1866 και η τελευταία είχε να κάνει με την παρέλαση ενώπιον του κυβερνήτη Ι. Μεταξά με την ευκαιρία της επίσκεψής του στο Ρέθυμνο. Επειδή όμως πλησιάζει η 159η επέτειος της αρκαδικής εθελοθυσίας, παραθέτω ως επίκαιρη την πρώτη εκείνη εικόνα, που απεικονίζει παρέλαση γαριβαλδινών εθελοντών στα Ανώγεια. Ως γνωστόν ο Εμμανουήλ Σκουλάς ήταν γαριβαλδινός σύντροφος κι αυτόν θεωρούσαν οι ομοϊδεάτες ως πυρπολητή του Αρκαδίου, γι’ αυτό και λίγο καιρό μετά την ανατίναξη παρέλασαν στο χωριό καταγωγής του, αποδίδοντάς έτσι τις δέουσες τιμές (το σχεδίασμα είναι του γαριβαλδινού Giovanni Pasculli και φυλάσσεται στη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου).
1937. Ο τότε βασιλιάς Γεώργιος Β΄ επισκέπτεται το Ρέθυμνο, στα πλαίσια της προσπάθειάς του υποστήριξης του δικτατορικού καθεστώτος. Προς τιμήν του πραγματοποιήθηκε παρέλαση στην Προκυμαία (αρχείο εφημερίδας Πατρίς).
1937-1940. Εξέδρα ομιλίας στην Προκυμαία προς εορτασμό της επετείου της εθελοθυσίας του Αρκαδίου, με τον ομιλητή στη θέση του και τριγύρω τις αρχές του καθεστώτος, έναν βαθμοφόρο ΕΟΝίτη και Ναυτοπρόσκοπους (αρχείο Νίκου Κοκονά).
1937-1940. Παρέλαση που πραγματοποιήθηκε μετά την ομιλία της προηγούμενης φωτογραφίας, με μαθητές και των δύο γυμνασίων της πόλης. Τα κορίτσια του Γυμνασίων Θηλέων που προηγούνται είναι ντυμένα με τη στολή της ΕΟΝ (αρχείο Νίκου Κοκονά).
1937-1940. Στρατιωτική μπάντα που κλείνει την ίδια αρκαδική παρέλαση. Η βροχή έχει δυναμώσει και τα μέλη της, καθώς και η «μαρίδα» που τα παρακολουθεί, τρέχουν ασύντακτοι, προκειμένου κάπου να απαγκιάσουν (αρχείο Νίκου Κοκονά).
1941. Επίσημη παρέλαση οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές δεν πραγματοποίησαν στο Ρέθυμνο, μετά τις τεράστιες απώλειες που είχαν, όμως εισήλθαν στην πόλη από τα ανατολικά με πορεία που θύμιζε παρέλαση (αρχείο Μάρκου Πολιουδάκη).
1944, 13 Οκτωβρίου. Μετά την τελετή αφαίρεσης της γερμανικής σημαίας από τον προμαχώνα του Αγίου Λουκά της Φορτέτζας, τα γερμανικά στρατεύματα του Ρεθύμνου, του Ηρακλείου και Του Λασιθίου συγκεντρώθηκαν σε διάφορα σημεία της πόλης, και σχημάτισαν μια τεράστια φάλαγγα με κεφαλή στην Λεωφόρο, δίπλα στον Δημοτικό Κήπο: 250 οχήματα, περίπου 15.000 Γερμανοί και 5.000 Ιταλοί στρατιώτες, που αναχώρησαν για την Οχυρή Θέση Κρήτης (αρχείο Νίκου Κοκονά).
1944, 14 Οκτωβρίου. Την άλλη κιόλας μέρα τα στρατεύματα του ΕΑΜ παρέλασαν στη Λεωφόρο (εδώ στο ύψος του μετέπειτα Δημαρχείου), στα πλαίσια μιας συμβολικής κατάληψης της πόλης, δηλώνοντας έτσι τις προθέσεις τους για το πολιτικό μέλλον του τόπου (αρχείο Μάρκου Πολιουδάκη).
1944. Λίγες εβδομάδες αργότερα πραγματοποιήθηκε η αντίστοιχη παρέλαση του Εθνικού Στρατού, με σαφείς υπαινιγμούς για το πολιτικό μέλλον που προετοίμαζε για τον τόπο η τότε κυβέρνηση (αρχείο Αντώνη Πλυμάκη).
1944. Από την ίδια παρέλαση προέρχεται και η διπλανή φωτογραφία, με τις στρατιωτικές αρχές να δείχνουν τις προθέσεις τους ως προς το ποια παράταξη θα υποστήριζαν στον εμφύλιο πόλεμο που θα ακολουθούσε.
1948 ή 1949. Παρέλαση προσκόπων στη Λεωφόρο εν μέσω ή αμέσως μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, περίοδο κατά την οποία το σώμα επαναλειτούργησε (φωτογραφία ελεύθερη στο διαδίκτυο).
Δεκαετία 1950. Παρέλαση στη Λεωφόρο, που τότε ονομαζόταν Πριγκιπίσσης Σοφίας. Η τελετή ήταν πλήρως στρατοκρατούμενη, με την παρέλαση μεγάλου αριθμού στρατιωτικών οχημάτων, που ήρθαν από μονάδες των Χανίων και του Ηρακλείου (αρχείο Χ. Στρατιδάκη).
1951. Άφιξη στο Ρέθυμνο εν πομπή του τότε πρωθυπουργού Νικολάου Πλαστήρα, τον οποίο υποδέχτηκαν από τις δύο πλευρές του δρόμου μαθητές Γυμνασίων και βρακοφόροι του Λυκείου Ελληνίδων (αρχείο Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης).
1951. Στιγμιότυπο από την παρέλαση του 1951 με τα λάβαρα των σωματείων. Την εποχή εκείνη οι παρελάσεις πραγματοποιούνταν στην Προκυμαία (αρχείο Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης).
1959; Παρέλαση των παιδιών του Ορφανοτροφείου με τη σημαία τους, με ομοιόμορφη στολή και πηλήκια. Διακρίνονται 42 ορφανά (η φωτογραφία στόλισε την αφίσα της Έκθεσης φωτογραφίας « Ο εορτασμός του Αρκαδιού τη δεκαετία του 1950», της οποίας την επιμέλεια είχε ο Γιάννης Παπιομύτογλου).
25 Μαρτίου 1954. Παρέλαση στην Προκυμαία. Διακρίνεται τμήμα των επισήμων, με την οικογένεια Φιλιώτη, τον γιατρό Τσουδερό, τον γυμνασιάρχη Ν. Κοπανάκη κ.ά. (αρχείο Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης).
8 Νοεμβρίου 1957. Παρέλαση στην Προκυμαία. Παρελαύνουν βρακοφόροι του Λυκείου Ελληνίδων και παιανίζει στρατιωτική μπάντα.
8 Νοεμβρίου 1957. Παρέλαση των λαβάρων των σωματείων του Ρεθύμνου. Προηγείται εκείνο των αναπήρων και πίσω του διακρίνεται το λάβαρο του Συλλόγου Πολυτέκνων (αρχείο Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης).
1957; Προσυγκέντρωση των λαβάρων των σωματείων του Ρεθύμνου εν όψει παρέλασης, έξω από το Εργατικό Κέντρο, που τότε στεγαζόταν στην οδό Βερνάρδου, λίγο ανατολικότερα από το σημερινό Λαογραφικό Μουσείο (αρχείο Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης).
Θα συνεχίσουμε όμως την ιστορική περιήγησή μας στις ρεθεμνιώτικες παρελάσεις με την επόμενη αφορμή που θα μας δοθεί.
