Αναφέρομαι στο θέμα αυτό, καθώς βρίθουν τις τελευταίες ημέρες οι φήμες για το άμεσο μέλλον του Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Ειρηναίου. Ο Σεβασμιότατος διανύει το 88ο έτος της ηλικίας του και είναι αλήθεια πως αντιμετωπίζει τον τελευταίο χρόνο πολλά προβλήματα υγείας.
Δεν θα σταθώ καθόλου σε όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας περί παρασκηνίου και άλλων τινών, που σχετίζονται με την διαδοχή του. Δεν αφορούν καθόλου το άρθρο μου αυτό.
Θα σχολιάσω όμως – με αφορμή αυτή την υπόθεση – το μείζον ζήτημα του ορίου ηλικίας των αρχιερέων, το οποίο δεν είναι η πρώτη φορά που έρχεται στην επικαιρότητα.
Για παράδειγμα, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος, ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του έχει πολλές φορές βρεθεί μπροστά σε αυτό το μεγάλο πρόβλημα, είχε πει πως σκεφτόταν να προτείνει την ψήφιση ορίου ηλικίας για τους Αρχιερείς. Συγκεκριμένα, πρόταση του ή μάλλον πρόταση που του χρεώθηκε ήταν, πως μόλις ο Αρχιερέας συμπληρώσει το 80ο έτος της ηλικίας του, να παραιτείται και να αποτελεί εξαίρεση ο Αρχιεπίσκοπος. Αντίστοιχες προτάσεις γίνονται από όσους θεωρούν πως πρέπει να υπάρχει όριο.
Στον αντίποδα μπαίνουν θεολογικά ζητήματα που δεν συνάδουν με όρια ηλικίας κληρικών οποιοσδήποτε βαθμίδας. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Μητροπολίτη Λαρίσης κ. Ιερωνύμου, ο οποίος είχε πει σε μια αντίστοιχη συζήτηση τα εξής: «Υπάρχει μία διάχυτη τάση σε κοινωνικό επίπεδο, ότι οι θεσμοί της Εκκλησίας πρέπει να λειτουργούν με βάση ανθρώπινα κριτήρια. Για παράδειγμα, γίνεται συζήτηση για το όριο ηλικίας των επισκόπων, παραθεωρώντας ότι στην Εκκλησία το σημαντικότερο κριτήριο για τον επίσκοπο και τον ιερέα είναι η ικανότητα τέλεσης της θείας λειτουργίας και όχι η προβεβηκυία ηλικία. Γι’ αυτό και χρειάζεται σεβασμός και την ίδια στιγμή εμπιστοσύνη σ’ αυτό το τρίπτυχο: συνοδικότητα-ιεραρχία-κανονικότητα».
Ποιος από τους δύο έχει δίκιο; Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος ή ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων; Η πλευρά όσων μιλούν για όριο ηλικίας ή η πλευρά που σωστά σταματά στην θεολογική διάσταση του ζητήματος;
Γνώμη μου είναι πως έχουν και οι δύο δίκιο.
Βεβαίως, η ιεροσύνη δεν έχει όριο ηλικίας και δεν συνταξιοδοτείται. Ποτέ και για κανένα. Όμως, είναι άλλο η ιεροσύνη και άλλο η διοικητική θέση. Προφανώς και πιστεύω πως πρέπει να υπάρχει όριο ηλικίας για την κατοχή της διοικητικής θέσης μιας ενεργής Μητρόπολης ή Αρχιεπισκοπής από ένα Αρχιερέα. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει, πως παύεται από Αρχιερέας. Θεωρώ, πως θα μπορούσε ένας Αρχιερέας σε ενεργή θέση, να συνταξιοδοτείται από αυτή όταν φτάνει στο όριο ηλικίας που θα τεθεί και λαμβάνοντας ένα άλλο τίτλο να τίθεται στην διάθεση των λειτουργικών αναγκών της Εκκλησίας, χωρίς να φέρει τις βαριές ευθύνες της διοίκησης. Σίγουρα τίθεται το ζήτημα του Κανονικού Δικαίου που διέπει την λειτουργία της Εκκλησίας. Όμως το δίκαιο υπάρχει για να εξελίσσεται και να εκσυγχρονίζεται. Και δεν μπορεί να είναι «δίκαιο» αν αυτό παραμένει στατικό. Γιατί, λοιπόν, να μην μπορεί να υπάρξει διαφοροποίηση της διοικητικής θέσης από την δια βίου ιεροσύνη; Τόσο ανέφικτο είναι;
Άλλωστε, στο όνομα της «κατ΄οικονομίαν πρακτικής» που τηρείται σε πολλά ζητήματα της Εκκλησίας εφαρμόζεται ακόμα και το «μεταθετό» που κάποτε ήταν αδιανόητο να συμβεί. Το μεταθετό από Μητρόπολη σε Μητρόπολη ακολουθείται, αν και θεολογικά τίθεται σοβαρό ζήτημα κανονικότητας, αφού ο Επίσκοπος χειροτονείται για τον πληθυσμό συγκεκριμένης γεωγραφικής ενότητας και δεν νοείται μετάθεση του. Όμως συμβαίνει. Οι πραγματικές ανάγκες της εκκλησίας έφεραν το μεταθετό. Δεν είναι πραγματική ανάγκη της εκκλησίας η σωστή διοίκηση μιας Μητρόπολης ή Αρχιεπισκοπής;
Από την στιγμή που εγκρίνεται το μεταθετό, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην τηρείται το όριο ηλικίας πάντα με σεβασμό στον ηλικιωμένο Αρχιερέα που μπορεί να προσφέρει με την θεολογική του σοφία και την λειτουργική ζωή του στο σύνολο της εκκλησίας ιερουργώντας και όχι διοικώντας.
Αν δινόταν μια τέτοια λύση, ζητήματα, όπως αυτό που έχει προκύψει σήμερα στην Εκκλησία της Κρήτης δεν θα υπήρχαν και θα αποφεύγονταν όλη αυτή η «παραπολιτική παραφιλολογία» που κάνει πολύ κακό στην Εκκλησία ως οντότητα ενός συνόλου και ειδικά σε αυτούς που βρίσκονται στο τιμόνι της.
