«Η επανένωση της Μεγαλονήσου και η άρση της κατοχής σε έδαφος μιας χώρας μέλους της Ε.Ε., παραμένει ύψιστη εθνική προτεραιότητα» έλεγε μεταξύ άλλων η ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών με αφορμή την 51η επέτειο από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Τι έχει γίνει, όμως, αυτά τα 51 χρόνια για το μείζον Εθνικό θέμα και κατά πόσο αποτελεί όντως θέμα προτεραιότητας επί της ουσίας του; Γιατί δεν έχει λυθεί όπως θα θέλαμε οι Έλληνες και γιατί βλέπουμε να προτείνονται έως και «λύσεις» με την Κύπρο να διασπάται σε δύο ανεξάρτητα κράτη;
Είναι γεγονός, πως το Κυπριακό αποτελεί μια ανοιχτή πληγή για τον ελληνισμό.
Η μαύρη επέτειος της 21ης Ιουλίου έφερε και πάλι στο προσκήνιο της επικαιρότητας το Κυπριακό και μάλιστα υπό το πρίσμα μιας προοπτικής περισσότερο εμφανών δυσμενών εξελίξεων παρά μιας ανάλογης διάστασης των προσδοκιών που τρέφουμε όλοι και υπακούει στον στόχο της μίας αδιαίρετης μεγαλονήσου.
Το τι ακριβώς συνέβη όλα αυτά τα 51 χρόνια συζητήσαμε με τον Επίτιμο Αρχηγό ΓΕΕΘΑ, Στρατηγό ε.α. Μανούσο Παραγιουδάκη*, ο οποίος έχει ασχοληθεί επί μακρόν με το Κυπριακό ζήτημα και βεβαίως είναι εκείνος που υπηρέτησε θερμά το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας – Κύπρου καθώς υπήρξε από τους εμπνευστές του.
Η συνέντευξη που ακολουθεί αποτελεί μια αλήθεια καθόλου ευχάριστη και μια κριτική – γροθιά στο στομάχι…
Ποια συναισθήματα σας γεννά η επέτειος των 51 ετών από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο;
Τι να πρωτοπώ για την Κύπρο… Τα συναισθήματα είναι κοινά για όλους τους έλληνες και κυρίως για όλους όσοι παρακολουθούν στενά αυτή την ιστορία εδώ και 51 χρόνια. Είναι ένα τραύμα που δεν επουλώνεται. Είναι μια χαίνουσα πληγή που δεν πρέπει να την θυμόμαστε μόνο σε κάθε επέτειο αλλά κάθε στιγμή. Ο συμβολισμός της φράσης «Δεν ξεχνώ» προσωπικά για μένα δεν σημαίνει μόνο «σας θυμάμαι» αλλά έχει και την έννοια του τι έπρεπε τότε να κάνουμε και δεν κάναμε ή τι δεν κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για την υπόθεση αυτή. Και θεωρώ πως δεν κάναμε πολλά πράγματα. Για την Κύπρο λοιπόν δεν πρέπει να ξεχνούμε και πρέπει να θυμόμαστε πως έχουμε να κάνουμε πολλά.
Έχω, λοιπόν, άσχημα συναισθήματα και μάλιστα θα έλεγα δημιουργούν μια μορφή κατάθλιψης ειδικά με την λεγόμενη γιορτή της δημοκρατίας που ακολουθεί της επετείου της εισβολής…
Γιατί το λέτε αυτό;
Αυτή η γιορτή θεωρώ πως αφήνει μια πικρόγλυκη γεύση. Διότι δεν αποκαταστήσαμε την δημοκρατία με αγώνες. Δεν ρίξαμε τους δικτάτορες. Οι δικτάτορες έπεσαν λόγω της καταστροφής στην Κύπρο. Επομένως αυτή η γιορτή της δημοκρατίας στο προεδρικό μέγαρο, όπου λόγω της θέσεως μου έχω πάει πολλές φορές, δεν θεωρώ πως έχει ευχάριστο λόγο που γίνεται.
Η εκτίμηση μου είναι – και δεν είναι μόνο δική μου αλλά αρκετών διανοουμένων και σκεπτόμενων ανθρώπων που έχω συζητήσει μαζί τους – πως η γιορτή αυτή καθιερώθηκε από τους τότε άρχοντες με το πρόσταγμα το πολιτικό εκείνης της εποχής και συνεχίζεται με πολλά ωραία λόγια έως τις ημέρες μας, χωρίς να αναδεικνύεται ποτέ η ουσία. Αν δείτε πως διασκεδάζουμε στον κήπο αυτό κάθε χρόνο, θα διαπιστώσετε πως είναι μια γιορτή, στην οποία μπορεί να συζητηθούν όλα τα άλλα θέματα εκτός από το γιατί πήγαμε και τι ακριβώς γιορτάζουμε εκείνη την ημέρα εκεί. Το γιατί δηλαδή έχουμε δημοκρατία και γιατί μεταβήκαμε σε αυτή τη δημοκρατία. Δεν συζητούμε ποτέ για το αίμα που χύθηκε και τι ακριβώς συνέβη από τότε μέχρι σήμερα. Όπως επίσης και τι θα γίνει. Ποια θα είναι η λύση που θα δώσουμε για την Κύπρο.
Ο Ελληνισμός βρίσκεται σε μια περιδίνηση που δεν ξέρω που θα οδηγήσει…
Όλα αυτά τα χρόνια έχουν συζητηθεί πολλές λύσεις για το ζήτημα της Κύπρου. Ποια κατά τη γνώμη σας είναι η ενδεδειγμένη;
Το ερώτημα αυτό είναι δύσκολο να το απαντήσω αν και έχω ασχοληθεί και έχω διαβάσει πολύ για αυτό το ζήτημα. Πρόσφατα διάβασα και ένα άρθρο άποψης του καθηγητή Κρις Κωνσταντινίδη με τίτλο «Προορίζουν την διχοτομημένη Κύπρο για «ασπίδα» ΗΠΑ και Ισραήλ». Είναι ένα εμπεριστατωμένο άρθρο που καταλήγει σε αυτό που ξέρουμε όλοι, ότι δηλαδή η λύση δεν προέρχεται μόνο από το κράτος που ενδιαφέρεται, αν μάλιστα είναι πολύ μικρό και σε ευαίσθητη θέση όπως η Κύπρος, αλλά από το τι θέλουν οι μεγάλοι και ισχυροί που έχουν συμφέροντα. Πρέπει, λοιπόν, να εξετάσουμε τί ήθελαν πριν, τί ήθελαν από τα χρόνια του Κίσινγκερ και μετά, και τί θέλουν σήμερα με τις εξελίξεις που έχουμε στην Μέση Ανατολή. Η Αγγλία πάντα το ίδιο ήθελε, το ξέρουμε αυτό από την προδοσία της το 1878 αλλά οι ΗΠΑ και το Ισραήλ έχουν αλλάξει εντελώς θέση. Αυτοί θέλουν διχοτομημένη την Κύπρο, δύο κράτη δηλαδή, για να έχουν σταθερό όριο και σύνορο με την Τουρκία, της οποίας η θέση σε σχέση με αυτούς είναι αμφίβολη. Φοβούνται πως η Τουρκία θα επικρατήσει, οπότε προωθούν διχοτόμηση γιατί τους διασφαλίζει ότι η τουρκική στρατηγική δεν αποκτά πλήρη γεωπολιτικό έλεγχο σε ολόκληρο το νησί.
Σε ό,τι αφορά την προοπτική της ύπαρξης ενός δικοινοτικού κράτους, αρχικά θεωρούσα πως αυτό θα μπορούσε να είναι μια λύση αλλά γρήγορα αντιλήφθηκα και εγώ όπως και πολλοί άλλοι πού το πήγαινε η Τουρκία, οπότε ελεύθερα πια θα πήγαινε παντού και θα επηρέαζε κατά τα συμφέροντα της, γεγονός δυσμενές, λόγω και της υποχωρητικότητας που διακρίνει εμάς ως Ελλάδα και την αδυναμία μας. Αυτή η λύση σημαίνει πως θα χάσουμε περισσότερα.
Έτσι, λοιπόν, πολύ φοβούμαι πως θα έχουμε μάλλον μια λύση που θα μας επιβληθεί από τους ισχυρούς που στην χρονική εκείνη στιγμή και στην περιοχή θα έχουν συμφέροντα.
Χωρίς να απαντώ επί της ουσίας, τονίζω πως φοβούμαι πως δυστυχώς μπορεί να δούμε μια λύση δύο κρατών.
Ποια θα ήταν η λύση που θα θέλαμε, λοιπόν, ως έλληνες;
Θα θέλαμε να ξαναενωθούν τα δύο μέρη της σημερινής Κύπρου και οι Τουρκοκύπριοι να επιλέξουν αν θέλουν να μένουν στα κλεμμένα που έχει πάρει ο κατοχικός στρατός της Κύπρου ή να μένουν σε μια ελεύθερη χώρα όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία και να διάγουν ως ευρωπαίοι πολίτες. Αυτό θα θέλαμε να δούμε να γίνεται αλλά δυστυχώς και οι Τουρκοκύπριοι εξαρτώνται από αυτά που τους επιβάλλουν.
Εμείς, όμως, δεν πρέπει να επιμείνουμε σε μια ενιαία Κύπρο;
Ακριβώς. Έχετε δίκιο σε αυτό. Εμείς σε αυτό πρέπει να επιμείνουμε. Διότι και ο αδύναμος μπορεί να παίξει το ρόλο του μέσα σε ένα τέτοιο «παιχνίδι». Μπορεί να μην έχουμε την δυνατότητα πολλών πραγμάτων αλλά πρέπει να επιμείνουμε και να έχουμε την θέση που πρέπει. Συν πως οφείλουμε να ενισχύσουμε την άμυνα όπως κάναμε τότε που ήμουν αρχηγός ΓΕΕΘΑ και δημιουργήσαμε το λεγόμενο Δόγμα Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας – Κύπρου που αποτελούσε σημαντική παρέμβαση και για αυτό μας τίμησε ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης όπως και το Ελληνικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας. Διότι εμείς οφείλουμε να κρατούμε την Κύπρο ισχυρή ώστε να εμποδιστεί ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας και να δουλέψει αντίστοιχα το λεγόμενο αμυντικό δόγμα της Ελλάδας. Να ξέρουν οι Τούρκοι πως ακόμα και αν έχουν αυτή την ισχυρή στρατιωτική δύναμη στα κατεχόμενα, πως θα έχουν τρομερές και δυσμενείς συνέπειες και απώλειες.
Ισχύει σήμερα το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας – Κύπρου;
Είχα την τιμή και την ευθύνη να ασχοληθώ πολύ με αυτό λόγω της θέσης που είχα. Κάναμε ασκήσεις τότε, μας απείλησαν οι Τούρκοι τότε αλλά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και παρενέβη τότε το ΝΑΤΟ και ανάγκασε τον Πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη να μας πει να αποφεύγουμε τέτοιες ασκήσεις άλλη φορά.
Όμως, αυτή η άσκηση που έγινε τότε ήταν ιδιαιτέρως κρίσιμη και σημαντική. Έδειξε πως μπορεί να υλοποιηθεί το Δόγμα, κάτι που δεν το πίστευαν πολλοί τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Κύπρο. Δεν θα ονομάσω αλλά υπουργός της Άμυνας της Ελλάδας έβαλε το Δόγμα «στο ψυγείο» με την σύμφωνη γνώμη του αντίστοιχου υπουργού της Κύπρου και δυστυχώς ακόμα και σήμερα δεν υπηρετείται όπως θα έπρεπε. Δεν γνωρίζω ποιανού τα συμφέροντα υπηρετούνται, όμως το Δόγμα υπάρχει και αν κάποτε αναδειχθούν οι πολιτικοί ηγέτες που θα έχουν το σθένος και το υπηρετήσουν, θα δουν όλοι πως είναι ο μόνος τρόπος για να αντιτάξουμε μια σθεναρή άμυνα και να προβάλουμε μια καλή αποτροπή απέναντι στους Τούρκους.
Με όσα έχουμε πει μέχρι στιγμής δημιουργείται η αίσθηση πως ως χώρα έχουμε αποτύχει σε σχέση με το ζήτημα της Κύπρου…
Λυπούμαι που θα συμφωνήσω μαζί σας. Δεν έγινε ποτέ αυτό που έπρεπε. Έγιναν και γίνονται προσπάθειες. Ακόμα και οι επισκέψεις του εκάστοτε Υπουργού Εθνικής Άμυνας και του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ στην Κύπρο είναι σημαντικά στοιχεία. Όμως δεν είναι αυτά που θα θέλαμε και αυτά που θα μπορούσαν να δείξουν προς την λύση. Για την Κύπρο έπρεπε να γίνουν περισσότερα πράγματα.
Όμως από την αρχή δεν έγιναν. Διότι έγινε ό,τι έγινε στις 21 Ιουλίου 1974, όμως να θυμηθούμε και τι έγινε την αποφράδα ημέρα της 14ης Αυγούστου της ίδιας χρονιάς, λίγες ημέρες μετά την εισβολή; Δεν είχαμε πια χούντα που άνοιξε τις πύλες με το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και ό,τι ακολούθησε προκαλώντας κάθε κακό και τραγικό. Μετά, όμως, είχαμε μια δημοκρατική κυβέρνηση με τον Καραμανλή που πολλοί τον λένε και Εθνάρχη, που είπε το τρομερό «Η Κύπρος κείται μακράν»! Αυτό προφανώς είχε να κάνει με κάποιες πιέσεις που θα δέχονταν. Αλλά με την Τουρκία να έχει κάνει το προγεφύρωμα στην Κύπρο και εμείς δεν στείλαμε ούτε ένα στρατιώτη μετά αλλά δικαιολογούνταν ο τότε Δημοκρατικός Αρχηγός της χώρας πως έδωσε εντολή στους αρχηγούς να ετοιμάσουν μια μεραρχία αλλά αυτοί τον εξαπάτησαν καθώς αυτοί ήταν ακόμα οι αρχηγοί της Χούντας, αλήθεια ήταν αυτά σοβαρά πράγματα; Ήρθε να αποκαταστήσει την Δημοκρατία και άφησε Αρχηγούς των ενόπλων δυνάμεων τα στελέχη της Χούντας! Ήταν σοβαρά πράγματα αυτά; Όμως αυτά έγιναν τότε. Μετά τις 21 Ιουλίου οι δικοί μας υπακούοντας στις διεθνείς αποφάσεις αποτραβήχτηκαν και χωρίς να πέσει τουφεκιά από την πλευρά μας πλην αυτής της τιμημένης ΕΛΔΥΚ και οι Τούρκοι προχώρησαν ανενόχλητοι ανατολικά και δυτικά και ολοκλήρωσαν ανώδυνα την κατάληψη του 37% της Κύπρου χωρίς να χυθεί αίμα Τουρκικό. Αν έμενε ο στρατός μας ο ηρωικός με αυτό τον ελάχιστο εξοπλισμό που είχε απέναντι σε ό,τι είχε φέρει μαζί του ο Τουρκικός, είναι βέβαιο πως οι Τούρκοι θα είχαν τρομερές απώλειες και θα έμεναν σε ένα μικρό προγεφύρωμα και πιθανόν με δυσμενείς για αυτούς συνέπειες.
θεωρώ, πως η Κύπρος την μεγάλη καταστροφή ναι την έπαθε με την Χούντα αλλά και η συνέχεια δεν ήταν η δέουσα. Ναι έπρεπε να εξασφαλίσουμε την δημοκρατία στην Ελλάδα. Όμως πόλεμο είχαμε. Δεν μπορούσαμε νε λέμε πως η Κύπρος ήταν μακράν! Οι πιλότοι μας ήταν έτοιμοι να πέσουν ως καμικάζι πάνω στους εισβολείς. Και έκλαιγαν όταν τους ζήτησαν να γυρίσουν πίσω. Το ίδιο και τα υποβρύχια. Τους γύρισαν όλους πίσω. Γιατί δεν έγινε με την πολιτική κυβέρνηση αυτό; Γιατί δεν στείλαμε τίποτα; Τι ρόλο παίξαμε; Δυστυχώς λυπούμαι που μιλάμε και λέμε αυτά αλλά όντως οι πρωτεργάτες ήταν πολλοί που συνέβαλαν στην καταστροφή. Πρόδωσε η Χούντα αλλά όχι μόνο αυτή.
Είχατε ξαναπεί πως η «Κύπρος δεν κείται μακράν» όπως είχατε πει πως αν πέσει η Κύπρος κινδυνεύει και η Ελλάδα. Εμμένετε σε αυτό;
Δεν το είχα πει μόνο εγώ αλλά και ισχυροί άλλοι άνδρες όπως ήταν και ο Ανδρέας Παπανδρέου και άλλοι.
Και έτσι είναι. Η Κύπρος είναι το δικό μας προγεφύρωμα. Αν χάσουμε την Κύπρο τελειώνουμε. Χάνουμε το Αιγαίο. Αυτό ήταν και η ουσία του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας – Κύπρου. Αλλά η υποχωρητικότητα που δείχνουμε, βλέπουμε που οδηγεί την Τουρκία σήμερα. Η υποχωρητικότητα και ο κατευνασμός μας τους έχει δώσει απίστευτο έναυσμα. Ο υποτίθεται αποτρεπόμενος, τελικά, αποθρασύνεται. Και να ξέρετε πως ο κατευνασμός οδηγεί σε ήτα. Επιμένω λοιπόν σε αυτό και όχι μόνο εγώ αλλά και άλλοι σοβαροί αναλυτές.
Δεν συμφωνείτε, λοιπόν, γενικότερα με την εξωτερική πολιτική της χώρας, κυρίως ως προς το Κυπριακό…
Εδώ και 51 βλέπω πως αναμασούν και επαναλαμβάνουν τα ίδια πράγματα. Δεν συμφωνώ με ό,τι γίνεται. Οι εξελίξεις της Μέσης Ανατολής δε, βλέπω να οδηγεί στην διζωνική ομοσπονδία της Κύπρου αλλά εγώ δεν πιστεύω πως η Τουρκία θα αλλάξει την πολιτική της, ακόμα και αν τελικά συμφωνήσουν όλες οι πλευρές σε αυτό.Για αυτό εμμένω πως εμείς πρέπει να έχουμε ισχύ και να το δείχνουμε.
Προφανώς δεν μπορώ να γνωρίζω πώς διαχρονικά πιέζεται η Ελλάδα για το Κυπριακό, αλλά βλέπω, όπως όλοι οι Έλληνες, ότι η Κύπρος συνεχίζει να αποτελεί πληγή χαίνουσα, δεν λύνεται το μείζον εθνικό θέμα και ο Ελληνισμός βρίσκεται σε μια περιδίνηση που δεν ξέρω που θα οδηγήσει…
*«Ο Στρατηγός έχει τιμηθεί με το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος Αξίας της Κυπριακής Δημοκρατίας - ανώτατη τιμητική διάκριση της Δημοκρατίας-, από τον αείμνηστο Πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη, για το σπουδαίο έργο του στην άμυνα της Κύπρου και την μεγάλη συνδρομή του στην υλοποίηση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας -Κύπρου, κατά την διάρκεια της θητείας του ως Αρχηγού ΓΕΣ-ΓΕΕΘΑ»
