ΔΕΝ ΞΕΚΑΘΑΡΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΚΑΤΗΡΓΗΜΕΝΩΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΟΡΙΩΝ
Αναπάντητο παραμένει το μεγάλο ερωτηματικό για το τι μέλλει γενέσθαι με το πρόβλημα των 67 οικισμών του νομού Ρεθύμνου, των οποίων τα όρια έχουν καταργηθεί εδώ και δύο δεκαετίες.
Πρόκειται για ένα μείζον ζήτημα πολεοδομικής και αναπτυξιακής φύσεως για το Ρέθυμνο, το οποίο ακόμα και με την νέα ρύθμιση που προώθησε την εβδομάδα που πέρασε η κυβέρνηση, δεν έχει ξεκαθαριδτεί για το αν αντιμετωπίζεται.
Και μπορεί η νέα τροπολογία να έρχεται για να αμβλύνει τις σφοδρές αντιδράσεις που προκάλεσε το πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα για τα όρια των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, ωστόσο, όσο θετικό και αν είναι και διορθώνει τα λάθη που προέκυψαν, παραμένει ένα μεγάλο κενό σχετικά με το χρονίζων θέμα των οικισμών του Ρεθύμνου.
Το θέμα έθιξαν μιλώντας στην εφημερίδα «Ρέθεμνος» ο Αντιδήμαρχος Ρεθύμνου Πολεοδομικών Θεμάτων κ. Στέλιος Ξεζωνάκης και η Πρόεδρος της Ν.Ε. Ρεθύμνου του ΤΕΕ κ. Γεωργία Μανωλίτση, οι οποίοι για ακόμα μια φορά αναδεικνύουν το θέμα και το φέρνουν στην επικαιρότητα ζητώντας λύση.
«Δεν πρόκειται για μια συνολική λύση, όπως φαίνεται» δηλώνει η κ. Μανωλίτση ενώ ο κ. Ξεζωνάκης δηλώνει: «δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τους 67 οικισμούς του Ρεθύμνου που έχουν καταργημένα όρια».
Ειδικότερα, ερωτηθείσα η Πρόεδρος της Ν.Ε. Ρεθύμνου του ΤΕΕ για το πώς επηρεάζει το θέμα του Ρεθύμνου η προωθούμενη νομοθετική ρύθμιση που αναγγέλθηκε την περασμένη Δευτέρα, απάντησε: «Σίγουρα θα πρέπει να διαβάσουμε αναλυτικά την νομοθετική ρύθμιση και να δούμε όλες τις παραμέτρους που περιλαμβάνει. Το όλο θέμα θέλει μελέτη και συζήτηση. Από ό,τι φαίνεται, πάντως, δεν πρόκειται για μια συνολική λύση. Μάλλον έχουμε μια λύση που προκύπτει με μια σχετική προχειρότητα. Εμείς, δυστυχώς εδώ στο Ρέθυμνο, έχουμε οικισμούς, των οποίων τα όρια έχουν ακυρωθεί, οπότε, έτσι όπως φαίνεται αλλά και απ’ όσα διαβάζουμε στις ανακοινώσεις του υπουργείου, δεν ξέρουμε αν μπορούμε να ενσωματωθούμε στην λύση αυτή που δίδεται και αναφέρεται στην ζώνη ανάπτυξης οικισμού και αφορά τους οικισμούς κάτω των 700 κατοίκων».
Η ίδια τόνισε: «Θα πρέπει να υπάρξουν πιέσεις και μια ξεχωριστή νομοθετική ρύθμιση για την περίπτωση του Ρεθύμνου, ώστε να καταφέρουμε και εμείς να κατοχυρώσουμε τα όρια των οικισμών μας, έτσι όπως είχαν οριοθετηθεί με τις αποφάσεις του Νομάρχη, τότε.
Επίσης είναι ασαφές το τί όροι δόμησης θα ισχύουν μέσα σε αυτή την ζώνη ανάπτυξης καθώς οι ανακοινώσεις σχετικά με το κρίσιμο αυτό ζήτημα, αναφέρονται μόνο στους οικισμούς άνω των 700 κατοίκων, που ουσιαστικά αφορά τους όρους που ίσχυαν για την δόμηση εκτός οικισμού.
Τέλος, ένα μεγάλο ερωτηματικό υπάρχει για το τι γίνεται τώρα για τους τέσσερις οικισμούς που είχαν προωθηθεί οι διαδικασίες καθορισμού ορίων, δηλαδή Ατσιπόπουλο, Πρινέ, Αγία Παρασκευή και Λούτρα. Υπάρχει ένα αναπάντητο έως τώρα ερωτηματικό για το αν αυτοί οι προτεινόμενες οριοθετήσεις θα ενσωματωθούν ως έχουν στο τοπικό πολεοδομικό σχέδιο. Και αυτό παραμένει αναπάντητο».
Από την πλευρά του ο Αντιδήμαρχος Στέλιος Ξεζωνάκης δήλωσε: «Δεν την έχουμε διαβάσει τη νέα ρύθμιση. Έχουμε μια συνοπτική περιγραφή που μιλάει για δύο περιπτώσεις. Μια για οικισμούς κάτω των 700 κατοίκων, για τους οποίους αναφέρει πως θα επανέλθουν τα όρια εκεί που ήταν αλλά χωρίς να ξεκαθαρίζει αν θα επανέλθουν με την ίδια αρτιότητα. Το δεύτερο είναι πως για τους οικισμούς άνω των 700 κατοίκων δεν θα επανέλθουν εκεί που ήταν τα όρια αλλά θα υπάρξει σε αυτή την περίφημη ζώνη Γ’ μια πρόβλεψη ειδικών φύσεων με όρους δόμησης και αρτιότητας διαφορετικούς από αυτές που ίσχυαν πριν. Θα είναι δηλαδή μια ενδιάμεση κατάσταση. Αυτά είναι μια γενική πρόβλεψη που κάνει για του οικισμούς.
Εμείς όμως έχουμε στο Ρέθυμνο οικισμούς με κατηργημένα όρια. Και δεν γίνεται καμιά πρόβλεψη για αυτά. Όταν το νέο προεδρικό διάταγμα προβλέπει πως όταν πρόκειται για οικισμούς κάτω των 700 κατοίκων, επανερχόμαστε στα υφιστάμενα όρια των οικισμών, δεν ξεκαθαρίζει αν περιλαμβάνει και τους οικισμούς, των οποίων τα όρια είχαν καταργηθεί, όπως συμβαίνει με 67 οικισμούς του Ρεθύμνου. Τι εννοεί; Επιστρέφουν όλοι οι οικισμοί στα πρότερα όρια τους ή εννοεί πως όσοι δεν είχαν όρια, ουσιαστικά δεν έχουν όρια για να επιστρέψουν; Εδώ υπάρχει ανάγκη διευκρίνησης γιατί πρέπει να δούμε τι πρόβλεψη υπάρχει για τους οικισμούς που είχαν ακυρωθεί. Αυτό μας ενδιαφέρει κατά κύριο λόγο στο Ρέθυμνο. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι η γενική κατεύθυνση είναι σωστή και πάει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που προκάλεσε το πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα αλλά πρέπει να δούμε τις λεπτομέρειες και κυρίως να δούμε πως θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που έχουμε ειδικά εμείς εδώ στο Ρέθυμνο».
Η ΝΕΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ
Η Νομοθετική ρύθμιση που στοχεύει να διορθώσει το πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα και να παρέχει πολεοδομική ασφάλεια στους οικισμούς με λιγότερους από 2.000 κατοίκους παρουσιάστηκε την περασμένη Δευτέρα σε σύσκεψη που είχε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρο Παπασταύρου και τον Υφυπουργό Νίκο Ταγαρά.
Με τη νέα ρύθμιση, η οποία κατατέθηκε στη Βουλή, ουσιαστικά διατηρούνται τα υφιστάμενα όρια σε περισσότερους από 9 στους 10 μικρούς οικισμούς, προστατεύοντας τόσο τα περιουσιακά δικαιώματα των ιδιοκτητών όσο και τη δημογραφική προοπτική της περιφέρειας.
Η ρύθμιση προβλέπει δύο νέα πολεοδομικά εργαλεία. Το πρώτο, η Ζώνη Ανάπτυξης Οικισμού, αφορά κοινότητες με πληθυσμό έως 700 κατοίκους, που αποτελούν την πολύ μεγάλη πλειοψηφία, και διασφαλίζει τη δυνατότητα δόμησης έως τα σημερινά όρια. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, κατοχυρώνονται πολεοδομικά όλα τα χωριά της επικράτειας και συνολικά περίπου το 93% των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων.
Το δεύτερο εργαλείο, η Περιοχή Ελέγχου Χρήσεων, θα καλύπτει οικισμούς με 701 έως 2.000 κατοίκους και προβλέπει ευνοϊκότερες πρόνοιες σε σύγκριση με την εκτός σχεδίου δόμηση.
Υπενθυμίζεται πως σε περίπου 150 οικισμούς, στο Ρέθυμνο και το Πήλιο, το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε τα όρια που είχαν θεσμοθετηθεί παλαιότερα με αποφάσεις Νομαρχών. Το γεγονός αυτό αφενός οδήγησε σε οικοδομική αδράνεια, καθώς εκεί δεν εκδόθηκε ούτε μία οικοδομική άδεια, αφετέρου έθεσε εν δυνάμει σε αμφισβήτηση την οριοθέτηση και των υπόλοιπων οικισμών της χώρας, που δεν είναι θεσμοθετημένοι με Προεδρικό Διάταγμα.
Το Προεδρικό Διάταγμα που ακολούθησε, τον Απρίλιο του 2025, οδήγησε σε ασφάλεια δικαίου στη δόμηση των οικισμών της χώρας. Όμως, μετά την απόρριψη της ζώνης Γ’ από το ΣτΕ, παρέμενε ανοιχτό το ζήτημα με τα περιφερειακά τμήματα των οικισμών.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε: «Θέλω να συγχαρώ το Υπουργείο για τις συνολικές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει στα κρίσιμα ζητήματα του πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας. Δρομολογείται ένα εξαιρετικά φιλόδοξο σχέδιο, όπου η χώρα για πρώτη φορά θα αποκτήσει ειδικά χωροταξικά πλαίσια σε ολόκληρη την επικράτεια. Και στα πλαίσια αυτής της πολύ μεγάλης, συχνά την αποκαλώ “σιωπηλή”, μεταρρύθμισης, γιατί δεν αναδεικνύεται τόσο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ερχόμαστε και επιλύουμε και το ζήτημα το οποίο απασχόλησε πολύ την κοινή γνώμη πρόσφατα, με τα όρια των οικισμών, όπου υπήρχε και αρκετή παραπληροφόρηση σχετικά με το τι κάνει και με το τι δεν κάνει το Προεδρικό Διάταγμα το οποίο δημοσιεύθηκε σχετικά πρόσφατα.
Και για να το πούμε με πολύ απλά λόγια, όπως το είπε και ο Υπουργός, για όλους τους οικισμούς κάτω των 700 κατοίκων, πρακτικά τη συντριπτική πλειοψηφία των οικισμών της χώρας, ουσιαστικά θα διατηρηθούν τα υφιστάμενα όρια, όπως αυτά χαράχθηκαν πριν από κάποιες δεκαετίες, άρα δεν αλλάζει απολύτως τίποτα.
Και για εκείνους τους οικισμούς μεταξύ 700 και 2.000 κατοίκων θα δημιουργηθεί ένα ευέλικτο εργαλείο το οποίο θα επιτρέπει τη δόμηση και στα τμήματα τα οποία καταλαμβάνουν ουσιαστικά την υφιστάμενη ζώνη Γ, με μεγαλύτερη ευελιξία από αυτή που προβλέπεται σήμερα στην εκτός σχεδίου δόμηση.
Οπότε, νομίζω ότι, και με τις σημερινές ανακοινώσεις, για ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού της υπαίθρου λύνεται μία σημαντική αβεβαιότητα, μία εκκρεμότητα.
Και θέλω να τονίσω και πάλι ότι οι διατάξεις αυτές είναι απαραίτητες όχι μόνο για να μπει τάξη στον χώρο, αλλά για να μπορέσουμε να στηρίξουμε την ύπαιθρο, τη δημογραφική μας πολιτική και να ενθαρρύνουμε και τους πολίτες, γιατί όχι, να μπορούν να επιστρέψουν πίσω στα χωριά τους και να το κάνουν με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα και πολεοδομική ευελιξία».
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου ανέφερε: «Μια νέα νομοθετική ρύθμιση για τους οικισμούς στη χώρα κάτω από 2.000 κατοίκους, η οποία θα κατατεθεί αργότερα στη Βουλή σήμερα. Μια ρύθμιση που λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες ενίσχυσης της υπαίθρου και τη μεγάλη δημογραφική πρόκληση.
Το Προεδρικό Διάταγμα που ακολούθησε, τον Απρίλιο του 2025, ασφαλώς οδηγεί σε ασφάλεια δικαίου στη δόμηση των οικισμών αυτών, όμως, μετά την απόρριψη της ζώνης Γ από το ΣτΕ, παρέμενε ανοιχτό το ζήτημα με τα περιφερειακά τμήματα των οικισμών.
Αυτό ερχόμαστε σήμερα και το επιλύουμε, με την εισαγωγή δύο νέων πολεοδομικών εργαλείων: για τους οικισμούς έως 700 κατοίκους, οι οποίοι ειρήσθω εν παρόδω αποτελούν την πολύ μεγάλη πλειοψηφία των οικισμών, διασφαλίζεται η δυνατότητα δόμησης μέχρι το σημερινό τους όριο, με το πολεοδομικό εργαλείο της ζώνης ανάπτυξης οικισμού, για λόγους αντιμετώπισης του δημογραφικού και ενίσχυσης της περιφέρειας.
Αλλά και για τους υπόλοιπους οικισμούς, από 701 κατοίκους έως 2.000, προβλέπεται το πολεοδομικό εργαλείο της περιοχής ελέγχου χρήσεων, η οποία αντιμετωπίζει με ευνοϊκότερο τρόπο τη δόμηση σε σχέση με την εκτός σχεδίου.
Με τον τρόπο αυτό, επιλύουμε την κανονιστική ασάφεια, ενισχύουμε την προοπτική των μικρών οικισμών, με σεβασμό στην ταυτότητα και την ιστορική κληρονομιά του κάθε τόπου, για μια Ελλάδα χωροταξικά ασφαλή, αναπτυξιακά ισχυρή και δημογραφικά αισιόδοξη».
Ωστόσο, στο Ρέθυμνο συνεχίζει να υφίσταται προβληματισμός και ανησυχία αφού δεν προσδιορίζεται επ’ ακριβώς τι θα γίνει με τους οικισμούς που είχαν κατηργημένα όρια, όπως είναι οι 67 του νομού μας.
