Γι’ αυτό στις ημέρες μας ολοένα και μειώνονται οι περιπτώσεις των ανθρώπων, για τους οποίους μπορούμε με τεκμήρια να υποστηρίξουμε πως το έργο που αφήνουν πίσω τους είναι επί της ουσίας παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Ο αρχαιολόγος Γιάννης Τζεδάκις, πέρασε στην άλλη πλευρά του Αχέροντα και είναι μία από τις ελάχιστες περιπτώσεις που μας επιτρέπουν να πιστεύουμε πως κέρδισε το στοίχημα με την ιστορία.
Η ανασκαφή και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου του υστερομινωϊκού νεκροταφείου των Αρμένων και η κήρυξη της παλιάς πόλης του Ρεθύμνου σε διατηρητέο μνημείο αρχιτεκτονικής και πολιτισμού, είναι μόνο δύο από τα αμέτρητα τεκμήρια μιας πορείας που άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμα της στον χώρο και στον χρόνο.
Έχω την εντύπωση πως η τιμή της τελευταίας συνέντευξης του διαπρεπούς αρχαιολόγου ήταν δική μου. Όσο και αν έψαξα δεν βρήκα άλλη μετά από εκείνη που μου παραχώρησε τον Ιούλιο του 2023 για την εφημερίδα «Ρέθεμνος». Μπορεί και να κάνω λάθος αλλά πραγματικά δεν έχει αυτό σημασία. Ίσως ήταν μια από τις τελευταίες αφού δεν είναι δεδομένο πως όλες οι συνεντεύξεις επιστημόνων τέτοιου κύρους αναρτώνται στο διαδίκτυο και προφανώς δεν έχω πρόσβαση σε όλα τα έντυπα που κυκλοφορούν και θα μπορούσαν να έχουν φιλοξενήσει μια συνέντευξη ενός επιστήμονα αυτού του βεληνεκούς.
Όπως και αν έχει, εκείνη η συνέντευξη για την οποία συναντηθήκαμε ένα ζεστό πρωινό του Ιούλη στο σπίτι του στην παραλία απέναντι από την μαρίνα, μου έδωσε την ευκαιρία να αποτυπώσω στο χαρτί τις προτάσεις ενός ανθρώπου που αγωνίστηκε με πάθος για το Ρέθυμνο και δεν σταμάτησε ποτέ να οραματίζεται το πώς η ιστορία μπορεί να είναι πάντα παρούσα και να προσδιορίζει με σαφήνεια ένα καλύτερο μέλλον.
Μέσα από την συνέντευξη εκείνη έκανε ίσως την τελευταία δημόσια παρέμβαση του για την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ρεθύμνου.
Είχε υποστηρίξει πως πρέπει όλα τα μνημεία της πόλης να ανοίξουν και να φιλοξενούν εκδηλώσεις ανάδειξης της τοπικής ιστορίας.
Δεν αγνοούσε τον τουρισμό αλλά δεν ήθελε τα μνημεία να λειτουργούν μόνο ως αξιοθέατα. Είχε πει λοιπόν μεταξύ άλλων τα εξής: «Όταν μιλάμε για πολιτιστική κληρονομιά δεν εστιάζουμε μόνο στους τουρίστες, θα ήταν λάθος αν το υπουργείο πολιτισμού απευθυνόταν αποκλειστικά στους τουρίστες, χρειάζεται να ευαισθητοποιήσουμε τους ντόπιους, δηλαδή τους κατοίκους, πρέπει να τους δοθεί η δυνατότητα να καταλάβουν τι υπάρχει στη γειτονιά τους».
Έδινε έμφαση στην ιστορική γνώση και είχε υποστηρίξει: «Η πολιτιστική κληρονομιά χρειάζεται να συμπεριλαμβάνεται, ως μάθημα στα σχολεία, εγώ αν ήμουν υπουργός παιδείας θα το έβαζα».
Ήθελε η γνώση της τοπικής ιστορίας να μην προβάλλεται επιλεκτικά. Δηλαδή, θεωρούσε πως θα έπρεπε να ξέρουμε εμπεριστατωμένα και τις θετικές αλλά και τις αρνητικές πλευρές των ιστορικών γεγονότων. Έτσι είχε υποστηρίξει μεταξύ άλλων: «Εγώ πιστεύω, ότι η τοπική ιστορία είναι πολύ σημαντική και δεν πρέπει τα κακώς κείμενα της, να τα «Καλύπτουμε κάτω απ’ το χαλί» και να προβάλουμε αποκλειστικά τα καλά κομμάτια και την μεγάλη θυσία. Και όπου μπορούμε να συνδέσουμε την τοπική ιστορία με τα μνημεία είναι ακόμα καλύτερα».
Σημαντικό είναι πως ο ανασκαφέας του Υστερομινωϊκού Νεκροταφείου Αρμένων και πολλών άλλων σπουδαίων χώρων, ήταν δυσαρεστημένος με την εξέλιξη του αρχαιολογικού έργου στο Ρέθυμνο τα τελευταία χρόνια. Έτσι, το 2023 είχε υποστηρίξει: «Στην αρχαιολογική υπηρεσία υπάρχουν δύο είδη αρχαιολόγων. Είναι οι αρχαιολόγοι και οι «Ταλιμπάν» αρχαιολόγοι. Εγώ ονομάζω «Ταλιμπάν» αρχαιολόγους, τους ορθόδοξους οι οποίοι δεν θέλουν με τίποτα να διαταραχθεί το status quo, στο οποίο οι μεν άνδρες ανδρώθηκαν και οι γυναίκες με την σειρά τους μεγάλωσαν και έχουν ως άλφα και ωμέγα στην ζωή τους να διατηρήσουν την ήδη υπάρχουσα γνώση, όπως είναι, δηλαδή δεν θέλουν τίποτα διαφορετικό, τίποτα καινούργιο. Θέλουν να διατηρήσουν αυτό που οι ίδιοι έχουν μάθει και δυστυχώς, ενώ πίστευα πως με τα χρόνια αυτό το φαινόμενο μειωνότανε, οφείλω να ομολογήσω πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει».
Με αυτά τα λίγα αλλά μεστά σε νοήματα, αποχαιρετούμε τον Γιάννη Τζεδάκι από τον κόσμο τούτο που θα στερείται στο εξής την φυσική παρουσία του αλλά θα φιλοξενεί στο διηνεκές το απτό αποτέλεσμα μιας ανεξάντλητης σε αξία προσφοράς στην ανάδειξη του πολιτισμού του Ρεθύμνου, της Κρήτης, της Ελλάδας. Ένας από τους παγκοσμίως σπουδαιότερους αρχαιολόγους του 21ου αιώνα, περνάει και ο ίδιος στην ιστορία που τόσο αγάπησε και τόσο εμπλούτισε μέσα από το ερευνητικό και αρχαιολογικό του έργο.
