Στο σημερινό μου άρθρο επέλεξα να αναφερθώ στην έννοια του «παραγοντισμού», ορμώμενος από την επισήμανση ενός φίλου, εκπαιδευτικού στο επάγγελμα, ο οποίος με ευκολία άρθρωσε τον όρο αυτό για να περιγράψει τις δραστηριότητες ενός σωματείου και των μελών του. Η δημόσια τοποθέτηση μου από τη στήλη αυτή μοναδικό σκοπό έχει να ξεκαθαρίσει κάποια πράγματα σχετικά με την αντίληψη περί «παραγόντων» και «παραγοντίσκων», οι οποίοι θεωρούν, ότι απλά και μόνο η συναναστροφή και η θέασή τους πλησίον ισχυρών πολιτικών ή οικονομικών παραγόντων, τους δίνει κύρος και αξία.    

Η λέξη «παράγοντας» υποδηλώνει την ύπαρξη ενός στοιχείου που συντελεί στη διαμόρφωση μιας κατάστασης ή ενός αποτελέσματος. Ο όρος «παραγοντισμός» έχει σαφέστατα μειωτική χροιά και εκφράζει τη νοοτροπία ή την τάση εκείνη, στην οποία επικρατούν οι παράγοντες σε βάρος των πραγματικών θεσμών. Στη χώρα μας, ακόμα και σε επίπεδο άσκησης πολιτικής εξουσίας, το έργο το έχουμε δει αρκετές φορές. Ο οικονομικός παράγοντας κατισχύει του πολιτικού με αφετηριακή βάση τη λογική εξαγοράς συνειδήσεων και αξιών, οι οποίες παραμερίζονται μπροστά στη λογική του συμφέροντος και της εύκολης απόκτησης πλούτου. Προφανώς πολιτική παραγοντισμού και επιδιώξεων άντλησης οφέλους μπορεί να ασκηθεί και σε επίπεδο σωματείων, αλλά και σε ατομικό επίπεδο. Όσο πιο μικρό είναι το επιδιωκόμενο όφελος, τόσο πιο «φτηνός» είναι εκείνος που το επιδιώκει.  Γιατί o κάθε άνθρωπος δεν δίνει αξία στον εαυτό του με την περιουσία του, αλλά με τις πράξεις του και τον τρόπο της ζωής του. Και η περιουσία που ανήκει σε έναν άνθρωπο, του οποίου η  στάση της ζωής  αποτελεί φωτεινό παράδειγμα, έχει πολλαπλάσια αξία, λόγω του τρόπου με τον οποίο αυτή αποκτήθηκε. Σε γενικές γραμμές ένας φτωχός άνθρωπος μπορεί να υπηρετεί «ακριβές ηθικές αξίες», ενώ το γεγονός ότι ένας άνθρωπος είναι πλούσιος ή ισχυρός δεν αποκλείει την πιθανότητα να είναι συνάμα και κενός και «φτηνός».

Ο παραγοντισμός ως τρόπος ζωής δεν αποτελεί σημερινό φαινόμενο. Από αρχαιοτάτων χρόνων οι αυλικοί και οι σφουγγοκωλάριοι είχαν συνδέσει την υλική τους αναπαραγωγή με την τυφλή και άκριτη υπακοή στον αφέντη. Το χρήμα και η εξουσία δεν «μιλάνε» απλά και ευγενικά. «Βρίζουν», και μάλιστα  ξεδιάντροπα με αγοραίου τύπου χαρακτηρισμούς και εκφράσεις.

Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που αρέσκονται στο να φωτογραφίζονται με σημαντικούς οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες, με διάσημους τηλεοπτικούς αστέρες, με δημοσιογράφους και με γνωστούς ηθοποιούς. Αισθάνονται σημαντικοί με την  έκθεσή τους στο φακό ή στη δημόσια θέα, πλάι σε κάποιον μεγαλόσχημο. Προσπαθούν να πουν ότι τον επηρεάζουν κιόλας, σε σημείο που για κάθε του ενέργεια παίρνει τη γνώμη τους. Με αυτό τον τρόπο αισθάνονται σημαντικοί, καλύπτουν ψυχικά κενά ματαιοδοξίας και δημιουργούν στον εαυτό τους την αίσθηση της υπεροχής έναντι ημών των υπολοίπων. Ανερυθρίαστα και ανενόχλητα ζουν στο δικό τους κόσμο.    

Παραγοντοποίηση στη γλώσσα των μαθηματικών σημαίνει μετατροπή σε γινόμενο των απλούστερων παραγόντων. Οι λακέδες που υπηρετούν τις ιδιοτροπίες των πολιτικών, οικονομικών και άλλων παραγόντων δεν αποτελούν ούτε γινόμενα, ούτε αθροίσματα. Είναι κλάσματα έλλειψης αυτοσεβασμού, υποδιαιρέσεις χαμένης περηφάνιας και δεκαδικά ψηφία υποτέλειας χωρίς αισχύνη, χωρίς σκέψη, χωρίς λύπη και χωρίς λύπηση. Κανένας δεν πρέπει να πέφτει σε αυτή την εσχατιά της ανθρώπινης ηθικής απαξίας, παρόλο που η ανάγκη πολλές φορές υπερισχύει της αξιοπρέπειας. Όμως το δικαίωμα στον αυτοεξευτελισμό, δεν μπορεί κανείς σε κανέναν να το στερήσει.

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Κ. ΑΚΟΥΜΙΑΝΑΚΗΣ                        

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ

E-mail: [email protected]