Η επερχόμενη ελαιοκομική περίοδος φέρνει στο προσκήνιο τις συζητήσεις για την τιμή του ελαιολάδου, τον δάκο, τους ψεκασμούς και την εξεύρεση εργατών. Το ελαιόλαδο, ένα από τα βασικά αγροτικά προϊόντα της Κρήτης, έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή του νησιού, προσφέροντας στήριξη σε δύσκολες εποχές και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη. Ωστόσο, η φετινή τιμή του, με εξαίρεση την προπέρσινη χρονιά, δεν ανταποκρίνεται στον κόπο και τα έξοδα των παραγωγών, όπως το πότισμα, η λίπανση, το κλάδεμα και η συγκομιδή.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος των τιμών από το πολιτικό προσωπικό της χώρας συχνά παρουσιάζεται ως ένα απλό «καιρικό φαινόμενο». Υποστηρίζεται ότι οι τιμές θα ανέβουν μόνο αν η Ιταλία και η Ισπανία έχουν μειωμένη παραγωγή, ενώ διαφορετικά θα κυμανθούν μεταξύ 2,5 και 3,5 ευρώ. Πέρα από την αισχροκέρδεια στην εσωτερική αγορά και τις προσπάθειες ποινικοποίησης της πώλησης χύμα ελαιολάδου, το κύριο πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι το ελληνικό ελαιόλαδο πωλείται κατά κύριο λόγο χύμα σε άλλες χώρες. Αυτές οι χώρες το συσκευάζουν με δικά τους ελαιόλαδα, εκμεταλλευόμενες την υψηλή ποιότητα του ελληνικού προϊόντος.

Διαστάσεις του Προβλήματος:

•Ισπανία: Με 320 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, η Ισπανία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ελαιολάδου παγκοσμίως, με μερίδιο αγοράς που κυμαίνεται μεταξύ 45% και 50%, εκ των οποίων το 70% είναι τυποποιημένο.

•Ιταλία: Αν και δεύτερη σε παραγωγή με 10% μερίδιο αγοράς, η Ιταλία δεν καλύπτει την εσωτερική της ζήτηση. Ωστόσο, είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς, με 100% τυποποίηση του ελαιολάδου που διακινεί.

•Ελλάδα: Η Ελλάδα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας, με 8% μερίδιο αγοράς και παραγωγή 250.000 τόνων, εκ των οποίων το 82% είναι εξαιρετικά παρθένο. Περίπου το μισό της παραγωγής εξάγεται, αλλά μόνο το 30% τυποποιείται. Το ελληνικό ελαιόλαδο εξάγεται κυρίως σε χώρες της ΕΕ, με την Ιταλία να απορροφά τα τρία τέταρτα των εξαγωγών. Η Ιταλία το συσκευάζει με δικά της, συχνά κατώτερης ποιότητας, ελαιόλαδα και το προωθεί στη διεθνή αγορά ως δικό της επώνυμο προϊόν, αποστερώντας από την Ελλάδα υπεραξία που υπολογίζεται σε 250-300 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Πρόσθετα στοιχεία αναδεικνύουν την αδύναμη διείσδυση του ελληνικού ελαιολάδου σε σημαντικές αγορές, όπως αυτή της Μεγάλης Βρετανίας (5η θέση), ενώ χώρες που εισάγουν και επανασυσκευάζουν (Γερμανία, Βέλγιο) κατέχουν υψηλότερες θέσεις. Παράλληλα, η διείσδυση στην αγορά των ΗΠΑ, όπου υπάρχει μεγάλη ομογένεια, παραμένει χαμηλή. Η Ισπανία, για παράδειγμα, κατάφερε να ξεπεράσει την Ιταλία και να τριπλασιάσει τα έσοδά της από εξαγωγές στις ΗΠΑ μέσα σε τρία χρόνια. Ακόμη και η Τουρκία σημείωσε εντυπωσιακή αύξηση εσόδων από 50,2 εκατομμύρια δολάρια το 2021 σε 194,9 εκατομμύρια το 2024, ενώ η Ελλάδα αυξήθηκε από 50 σε 83,5 εκατομμύρια. Η Ισπανία, μάλιστα, έχει ήδη σχεδιάσει τη διείσδυση σε νέες αγορές (π.χ. Ιαπωνία) ως απάντηση στους δασμούς του Τραμπ, αναδεικνύοντας την προνοητικότητα και τον στρατηγικό της σχεδιασμό.

Συμπεράσματα:

Οι υποσχέσεις για αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, τη σύνδεση του πρωτογενούς τομέα με τον τουρισμό και τα αναπτυξιακά συνέδρια αποδεικνύονται κενά λόγια. Η απουσία πολιτικής βούλησης και ενός ολοκληρωμένου σχεδίου έχει υπονομεύσει τον κόπο των παραγωγών, εμποδίζοντάς τους να λάβουν την αξία που τους αναλογεί για την ποιότητα του προϊόντος τους και τα έξοδα παραγωγής. Η λογική της διανομής χρημάτων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, χωρίς παραγωγικό αντίκρισμα, για τη συντήρηση εκλογικής πελατείας, ήταν το μόνο «σχέδιο». Ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα σχετικά με τη μη λειτουργία των δύο τυποποιητηρίων ελαιολάδου στο Ρέθυμνο και την αποτελεσματικότητα των εκστρατειών προώθησης κρητικών προϊόντων.

Είναι επιτακτική ανάγκη να πραγματοποιηθεί μια ειδική συνεδρίαση στην Περιφέρεια Κρήτης, με τη συμμετοχή του ΕΛΜΕΠΑ και των παραγωγών που εξάγουν την παραγωγή τους, για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.

Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τη διαπλοκή υπηρεσιών και πολιτικών, καθώς και οι αποκαλύψεις για τη «μαφία της Κρήτης», υποδεικνύουν την ύπαρξη κυκλωμάτων επιχειρηματικών συμφερόντων που, σε συνεργασία με πολιτικούς παράγοντες σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, απομυζούν πόρους, στερώντας τους από τους πραγματικούς παραγωγούς. Ποιο μέλλον απομένει στους παραγωγούς όταν η τιμή δεν καλύπτει το κόστος και τα μεροκάματά τους; Πώς μπορεί να επιτευχθεί η επιστροφή της νέας γενιάς στην ύπαιθρο υπό αυτές τις συνθήκες;

ΥΓ1 Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η καθιέρωση ονομασίας προέλευσης για το κρητικό λάδι που ανακοινώθηκε με τυμπανοκρουσίες είναι ένα μικρό αδύναμο  βήμα (το οποίο δεν θα αλλάξει την σημερινή κατάσταση) αν δεν ξεκινήσει η μαζική τυποποίηση ώστε το παρθένο λάδι της Κρήτης να μην εξάγεται χύμα στην Ιταλία.

ΥΓ2 Τα στοιχεία για το άρθρο αντλήθηκαν από τις παρακάτω δημοσιεύσεις που αξίζουν να διαβαστούν.

1)Τάσος Μαντακίδης 2025 ,Ελαιόλαδο: Γιατί χάνουμε τη μάχη με Τουρκία, Βέλγιο – Η τρύπα των 300 εκατ., το άφαντο brand name, Εφημερίδα ΒΗΜΑ 20/8/2025  αναρτημένο στο  ιστότοπο.https://www.tovima.gr/print/finance/elaiolado-giati-xanoume-ti-maxi-me-tourkia-velgio-i-trypa-ton-300-ekat-to-afanto-brand-name/

2)Το ισπανικό ελαιόλαδο στις ΗΠΑ κατέρριψε το ατομικό του ρεκόρ. Ποιά είναι η μυστική συνταγή που αγνοείται στην Ελλάδα ,ιστότοπος olivenews.gr ,2/9/2025 αναρτημένο  στον ιστότοπο https://www.olivenews.gr/el/epilegmena/to-ispaniko-elaiolado-stis-ipa-katerripse-to-atomiko-rekor-poia-mystiki-syntagi-poy-agnoeitai-stin-ellada/

Πολάκης Γεώργιος