Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού εορτάζεται στον Ορθόδοξο Χριστιανικό Κόσμο με ιδιαίτερη ευλάβεια. Οι Χριστιανοί στην θέση του οργάνου θανατικής εκτέλεσης, βλέπουν το κυρίαρχο σύμβολο σωτηρίας της ανθρωπότητας όπου ο Θεάνθρωπος γίνεται θυσία και κατέρχεται στον Άδη για να κυριαρχήσει, να βγει νικητής και να καταδείξει πως η ζωή θριαμβεύει επί του θανάτου.
Μέσα σε ένα τέτοιο θεολογικό πλαίσιο, ο Σταυρός αποτελεί το απόλυτο σύμβολο της χριστιανικής θρησκείας που υπενθυμίζει την Σταύρωση του Ιησού Χριστού και την σωτηρία των ανθρώπων μέσω του Πάθους και του θανάτου Του.
Εικόνα: «Ύψωσις του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού» Διαστάσεις 114x78 cm. Ζωγράφος: Χείρ Ιωάννη Σταθάκη. Έτος 1884. Βρίσκεται στον Ι. Ν. Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, στις Καρίνες. Δ. Αγ. Βασιλείου. Πρόσφατα αποκαταστάθηκε από φθορές από τον Αγιογράφο Εμμανουήλ Ρουκούδη.
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού εορτάζεται στις 14 Σεπτεμβρίου από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Για την επιλογή της ημερομηνίας υπάρχει μια διαφωνία στους Συναξαριστές ως προς την χρονολογία καθιέρωσης της.
Μέρος των χρονογράφων της εκκλησίας υποστηρίζει πως γίνεται σε ανάμνηση της πρώτης Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού που έγινε στις 14 Σεπτεμβρίου του έτους 335 μ.Χ. Άλλοι συναξαριστές υποστηρίζουν ότι η εορτή αυτή γίνεται για τη δεύτερη Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, δηλαδή, στις 14 Σεπτεμβρίου 629 μ.Χ.
Η πρώτη ημερομηνία αναφέρεται στα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν μετά την επίσκεψη της Αγίας Ελένης στους Αγίους Τόπους το 326 μ.Χ.
Όταν η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου επισκέφθηκε τον Γολγοθά και είδε πως συνέχιζε να υπάρχει εκεί ο αρχαίος ειδωλολατρικός ναός της Θεάς Αφροδίτης, έδωσε εντολή για την κατεδάφιση του. Ακολούθησαν ανασκαφές στο όρος με στόχο την εύρεση του Σταυρού, πάνω στον οποίο είχε μαρτυρήσει ο Χριστός. Τότε βρέθηκαν τρεις σταυροί. Δηλαδή, του Ιησού και των δύο ληστών που σταυρώθηκαν ταυτόχρονα. Οπότε, δεν μπορούσαν να αναγνωρίσουν ποιος σταυρός ήταν εκείνος που είχε χρησιμοποιηθεί για την Σταύρωση του Ιησού.
Οι συναξαριστές αναφέρουν, ότι ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Μακάριος Α΄ έκανε δέηση μαζί με άλλους πρεσβύτερους και αφού τελείωσε προσευχή ακούμπησαν στους τρεις σταυρούς το σώμα μιας πεθαμένης γυναίκας. Μαρτυρείται η ανάσταση της γυναίκας αυτής όταν ακούμπησε τον τρίτο κατά σειρά σταυρό.
Ως προς τα γεγονότα της εύρεσης υπάρχει και η παράδοση ότι η Αγία Ελένη επιθεωρούσε τα κτήματα και τα χωράφια της περιοχής, οδηγήθηκε τυχαία σε ένα αρωματικό φυτό, το οποίο όταν το μύρισε αισθάνθηκε, ότι εκεί κάτω βρισκόταν ο Τίμιος Σταυρός και έβαλε τους εργάτες να σκάψουν. Σκάβοντας τελικά βρήκαν τον Σταυρό του Θεανθρώπου. Έτσι και η Αγία Ελένη ονόμασε το φυτό βασιλικό.
Επίσημα η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού έγινε στις 14 Σεπτεμβρίου το 335 μ.Χ. μέσα στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ και αφού είχαν καταγραφεί αμέτρητα θαύματα και δεν υπήρχε η παραμικρή αμφιβολία πως επρόκειτο για τον πραγματικό Σταυρό του Ιησού.
Όμως, όταν οι Πέρσες κατάκτησαν την πόλη το 613 μ.Χ. έκαψαν και κατέστρεψαν τις αγιογραφίες και τα ιερά προσκυνήματα των εκκλησιών και πήραν μαζί τους για πολεμικό λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό επειδή τον θεώρησαν μαγικό όργανο, λόγω των θαυμάτων που καταμαρτυρούνταν και ήταν γνωστά σε όλο τον γνωστό κόσμο της εποχής.
Ο Τίμιος Σταυρός επανήλθε στα χέρια των Χριστιανών αρκετά χρόνια αργότερα, μετά την νίκη του Αυτοκράτορα Ηρακλείου κατά των Περσών. Ο Αυτοκράτορας μετέφερε τον Τίμιο Σταυρό στην Κωνσταντινούπολη όπου και τον ύψωσε ξανά στις 14 Σεπτεμβρίου του 629 μ.Χ. Ακολούθως τον επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ όπου και το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων τον τεμάχισε για πρώτη φορά και τον μοίρασε σε όλες τις Χριστιανικές Εκκλησίες, πιστεύοντας ότι ο Σταυρός του Ιησού Χριστού ανήκει σε όλες τις εκκλησίες της Οικουμένης και πρέπει να τίθεται προς ευλογία των Χριστιανών όπου γης.
ΤΕΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ
Στο Ρέθυμνο μαρτυρούνται και αντίστοιχα τιμώνται με ευλάβεια από τους πιστούς τέσσερα τεμάχια του Τιμίου Σταυρού.
1. Ο Σταυρός της Στεφάναινας: Πρόκειται για τον Σταυρό που φυλάσσεται στο μεγάλο προσκύνημα του Τιμίου Σταυρού, στο ομώνυμο λόφο της πόλης του Ρεθύμνου. Ο Σταυρός αυτός ανήκε στην Αικατερίνη Βασιλάκη και σχετίζεται με πληθώρα θαυμάτων αλλά και με τελετές εξορκισμού. Η γυναίκα αυτή έχτισε το συγκεκριμένο εκκλησάκι το 1935, το οποίο επισκέπτονται σήμερα χιλιάδες πιστοί και δώρισε τον Τίμιο Σταυρό στην τοπική Μητρόπολη. Στην κατοχή της βρέθηκε όταν ήταν μικρή καθώς τον εντόπισε σε ένα χωράφι σε χωριό του Ρεθύμνου.
2. Ο Σταυρός της Χατζίνας: Πρόκειται για οικογενειακό κειμήλιο που έφτασε στα χέρια της Στυλιανής Τζαγκαράκη, κατόπιν μοναχής Φιλοθέης και μητέρας του αείμνηστου παπά Σταύρου Τζαγκαράκη, ο οποίος τον κληρονόμησε με την σειρά του. Μετά τον θάνατο του έχει περιέλθει στην οικογένεια του και δύο φορές την εβδομάδα ο Τίμιος Σταυρός μεταφέρεται στον Ι.Ν. Αγ. Τεσσάρων Μαρτύρων στην πόλη μας από τον Γενικό Αρχιερατικό Επίτροπο της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, Πρωτοπρεσβύτερο π. Νικόλαο Νικηφόρο για ευλογία και προσκύνηση από τους πιστούς. Σχετίζεται με αμέτρητα θαύματα και κάθε εβδομάδα είναι εκατοντάδες οι άνθρωποι που σπεύδουν για να πάρουν ευλογία από το Τίμιο Ξύλο.
3. Ο Σταυρός του Πρέβελη: Τεμάχιο Τιμίου Ξύλου φυλάσσεται στην ιστορική Μονή Πρέβελη στο νότο του Ρεθύμνου. Στην επίσημη ιστοσελίδα της Μονής διαβάζουμε τα εξής: «Ο θαυματουργός Τίμιος Σταυρός της Μονής αφιέρωμα του Ηγουμένου Ευφραίμ Πρέβελη (1769-1803) φέρει μεγάλο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου στη βάση του και προέρχεται κατά την παράδοση από την Κων/λη. Ο Τίμιος Σταυρός σημάδεψε και σημαδεύει τη ζωή της Μονής και όσους με πίστη και ευλάβεια ζητούν τη βοήθειά του. Αναρίθμητα τα θαύματά του στη διαδρομή των αιώνων, μεγάλη και αποτελεσματική η επέμβασή του σ΄όσους προσφεύγουν και ζητούν την ίαση από την χάρη του. Στην άτυχη μάχη που έγινε τον Αύγουστο του 1823 στις Αμουργέλες Ηρακλείου το Ιερό Σύμβολο έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Εκείνοι το πούλησαν σε Γενοβέζους τυχοδιώκτες. Όταν το Νοέμβριο του ίδιου έτους παρέπλεαν στην θάλασσα του Μοναστηριού κατάλαβαν πως το πλοίο τους σταμάτησε απότομα παρά τον ούρειο άνεμο. Το πλοίο συνέχισε την πορεία του μετά από τρείς ημέρες στάσης και αφού ο Τίμιος Σταυρός παρεδόθη στους μοναχούς.
Επίσης, κατά την γερμανική κατοχή, στις 28 Αυγούστου 1941 οι Ναζί αιχμαλώτισαν όλους τους μοναχούς και λεηλάτησαν τη Μονή. Φεύγοντας άρπαξαν και τον Τίμιο Σταυρό. Επεστράφη στις 13 Σεπτεμβρίου, την παραμονή της εορτής του κατά τρόπο θαυμαστό, αφού το αεροπλάνο στο οποίο είχε τοποθετηθεί στο αεροδρόμιο του Μάλεμε δε μπόρεσε να απογειωθεί για την Γερμανία. Αυτό έγινε μόλις παρέδωσαν τον Τίμιο Σταυρό στην αστυνομική διεύθυνση των Χανίων, για να τον επιστρέψουν στο Μοναστήρι του».
4. Ο Σταυρός του Βωσσάκου: Τεμάχιο Τιμίου Ξύλου φυλάσσεται και τίθεται σε προσκύνηση και ευλογία των πιστών στην Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Βωσσάκου, στον Μέσα Μυλοπόταμο.
Το τεμάχιο αυτό δωρίσθηκε από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων πριν δέκα χρόνια στο ιστορικό Μοναστήρι, το οποίο επαναλειτούργησε από το 1997 και εντεύθεν. Ο πρώτος σύγχρονος Ηγούμενος της Μονής, Αρχιμανδρίτης π. Τιμόθεος Παναγιωτάκης έχει εμφυτεύσει το Τίμιο Ξύλο πάνω σε ιστόρηση της πρώτης Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού από τους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη. Η εικόνα αυτή βρίσκεται στο προσκυνητάρι της Μονής και αποτελεί αντίγραφο της Εικόνας που Βρίσκεται στον Ιερό Ναό των Αγίων στα Ιεροσόλυμα.
….. ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΘΡΥΛΟΣ…
Πολλά είναι τα προσκυνήματα του Τιμίου Σταυρού σε όλο το Ρέθυμνο όπως και σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο.
Ανάμεσα σε αυτά δεσπόζουν τα Ιερά Κορυφής στον Ψηλορείτη και στον Κουλούκωνα.
Τα δύο βουνά είναι απέναντι στην περιοχή του Μυλοποτάμου. Γεωγραφικά ανήκουν στις Κοινότητες Λιβαδίων και Γαράζου αντίστοιχα και οι Ναοί στην Μονή Αγ. Γεωργίου Δισκουρίου και στην Ενορία Κοιμήσεως Θεοτόκου Γαράζου.
Ένας θρύλος θέλει τα μεσάνυκτα της 13ης προς 14η Σεπτεμβρίου κάθε έτος ένα φωτεινό αστέρι σε σχήμα Σταυρού να ξεκινά από τον Κουλούκωνα και να καταλήγει στον Ψηλορείτη. Μια νοητή διασύνδεση, δηλαδή, με μια απόκοσμη λάμψη που φανερώνει την δύναμη του κορυφαίου συμβόλου του Χριστιανικού κόσμου.
«Μόνο όποιος είναι καθαρός Χριστιανός στην ψυχή μπορεί να δει αυτό το θαύμα» υποστηρίζουν οι κάτοικοι της περιοχής που πιστεύουν σε αυτό.
Μια τελευταία γνωστή μαρτυρία, που υποστήριξε πως το είδε αυτό με τα μάτια της όταν ήταν μικρή και το ισχυρίζονταν δυναμικά έως και το θάνατο της το 1982, προέρχεται από την Χριστίνα Ζαχ. Κλάδου, του γένος Δασκαλάκη που έζησε στους ερειπωμένους σήμερα οικισμούς Κοστεφάνου Κρυονερίου ως νεαρή και Ανεμόμυλος Γαράζου ως παντρεμένη και μητέρα 7 παιδιών.
