Στην συμμετοχή όλων των προέδρων Κοινοτικών Συμβουλίων της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου, στοχεύει το προσωρινό διοικητικό συμβούλιο της Ένωσης των Προέδρων Δημοτικών Κοινοτήτων του Δήμου Ρεθύμνου, η ίδρυση του οποίου έχει προκαλέσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην κοινή γνώμη.
«Η κατάσταση τα τελευταία 15 χρόνια στα χωριά μας είναι ζοφερή» τόνισε μιλώντας στην εφημερίδα «Ρέθεμνος» ο προσωρινός πρόεδρος της Ένωσης, Πρόεδρος Κοινότητας Γερανίου κ. Γιώργος Νικολακάκης, ο οποίος ανέλυσε τους στόχους και τις προσδοκίες που υπάρχουν μέσα από την λειτουργία του συγκεκριμένου φορέα.
Ουσιαστικά, αυτό που λέει ο πρόεδρος, είναι πως τα χωριά μετά τις μεγάλες συγχωνεύσεις του προγράμματος Καλλικράτης το 2011 έχουν βρεθεί σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση.
Τα προβλήματα χρονίζουν και η ύπαιθρος πληθυσμιακά ερημώνει.
Η ανάπτυξη συνεχίζει να αποτελεί ζητούμενο, ειδικά για το πιο απομακρυσμένα από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων.
Με στόχο, λοιπόν, να δυναμώσει η φωνή της υπαίθρου και να δοθεί μια νέα προοπτική στους οικισμούς, ιδρύθηκε η πρώτη ένωση κοινοτήτων της Κρήτης με την ελπίδα να μπορέσει να εκπροσωπήσει δυναμικά όλες τις μικρές κοινότητες.
Περισσότερα στην συνέντευξη που ακολουθεί.
Ποιος ήταν ο λόγος που σας οδήγησε στην πρωτοβουλία να συγκροτηθεί ο φορέας της ένωσης;
Κύριε Κλάδο όσοι υπηρετούμε τα χωριά μας ως μέλη της τοπικής αυτοδιοίκησης, βιώνουμε τα τελευταία χρόνια δεκαπέντε χρόνια , ( από την εποχή των μνημονίων έως και σήμερα), μια ζοφερή πραγματικότητα. Η συνεχής υποχρηματοδότηση των δήμων και των κοινοτήτων, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη γραφειοκρατία και την έλλειψη προσωπικού, έχει οδηγήσει σε μαρασμό και απαξίωση των οικισμών .
Η ανυπαρξία επενδύσεων σε νέα έργα υποδομής, η ελλιπής συντήρηση των υπαρχόντων, καθώς και η υποστελέχωση των υπηρεσιών, έχουν ως αποτέλεσμα μια εικόνα εγκατάλειψης των οικισμών μας και αυτό δεν τιμά κανέναν. Οι κάτοικοι — και κυρίως οι νέοι — βλέπουν την καθημερινότητά τους να δυσκολεύει, γεγονός που επιταχύνει την πληθυσμιακή συρρίκνωση και την απομάκρυνση από τον τόπο τους.
Σε τι ακριβώς στοχεύετε;
Η "Ένωση Προέδρων Δημοτικών Κοινοτήτων Νομού Ρεθύμνου ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του συνόλου των 47 προέδρων του Δήμου Ρεθύμνης και στοχεύει :
- Τη συλλογική θεσμική εκπροσώπηση των Προέδρων των Τοπικών/Δημοτικών Κοινοτήτων του νομού, ώστε να ενισχυθεί η φωνή τους απέναντι στους δήμους, την Περιφέρεια και την κεντρική διοίκηση.
- Τη συνεργασία και συντονισμό δράσεων μεταξύ των κοινοτήτων για την επίλυση κοινών προβλημάτων, ανταλλαγή καλών πρακτικών και ανάπτυξη κοινών πρωτοβουλιών.
- Την ενίσχυση του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης α' βαθμού, ειδικά μετά τις αλλαγές που επέφεραν μεταρρυθμίσεις ο "Καλλικράτης" είχε σαν αποτέλεσμα να μειώσει την αυτονομία των κοινοτήτων και να απαξιώσει τον θεσμό του προέδρου των κοινοτήτων .
- Την προώθηση αιτημάτων και προβληματισμών που αφορούν τις τοπικές κοινωνίες και δεν βρίσκουν συχνά επαρκή ακρόαση από τους κεντρικούς δήμους.
Η λειτουργία των μεγάλων δήμων βοήθησε τους οικισμούς;
Από το 2011 που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα η διοικητική μεταρρύθμιση με την ονομασία Πρόγραμμα Καλλικράτης, η οποία προέβλεπε τη συνένωση δήμων και κοινοτήτων σε μεγαλύτερους και πιο ευέλικτους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Η μεταρρύθμιση αυτή επιδίωκε τη μείωση της γραφειοκρατίας, τον εξορθολογισμό των δαπανών και τη βελτίωση της αποδοτικότητας της δημόσιας διοίκησης.
Η συνένωση των δήμων είχε σαφή οικονομικά και διοικητικά οφέλη. Οι νέοι, μεγαλύτεροι δήμοι απέκτησαν τη δυνατότητα καλύτερου σχεδιασμού και υλοποίησης έργων υποδομής, ενώ διευκολύνθηκε η πρόσβαση σε ευρωπαϊκά κονδύλια. Η ύπαρξη κοινών υπηρεσιών και η αξιοποίηση εξειδικευμένου προσωπικού συνέβαλαν στη βελτίωση της λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Ωστόσο, για τους οικισμούς της ελληνικής υπαίθρου, τα αποτελέσματα δεν ήταν εξίσου θετικά. Πολλοί μικροί και απομακρυσμένοι οικισμοί ένιωσαν να απομακρύνονται από τα κέντρα λήψης αποφάσεων. Η μεταφορά των δημοτικών υπηρεσιών στις νέες έδρες των διευρυμένων δήμων δυσχέρανε την εξυπηρέτηση των κατοίκων. Παράλληλα, μειώθηκε και υποβαθμίστηκε η τοπική εκπροσώπηση, καθώς οι αποφάσεις λαμβάνονται πλέον σε επίπεδο δημοτικών συμβουλίων που καλύπτουν πολλές και διαφορετικές περιοχές.
Επιπλέον, η απουσία άμεσης συμμετοχής στις αποφάσεις και η αίσθηση περιθωριοποίησης οδήγησαν σε αποδυνάμωση του τοπικού ενδιαφέροντος και της συλλογικότητας, κάτι που αποτελούσε βασικό χαρακτηριστικό της ελληνικής υπαίθρου. Ορισμένοι οικισμοί υποστηρίζουν ότι μετά τον Καλλικράτη παρατηρήθηκε μείωση επενδύσεων σε τοπικά έργα, καθώς δόθηκε προτεραιότητα σε πιο κεντρικά σημεία των νέων δήμων.
Συμπερασματικά, το Πρόγραμμα Καλλικράτης υπήρξε μια αναγκαία διοικητική τομή, με στόχο τη βελτίωση της δημόσιας διοίκησης. Όμως, η εφαρμογή του ανέδειξε την ανάγκη για συμπληρωματικά μέτρα που θα ενισχύουν τη συμμετοχή και τις παροχές στους μικρούς οικισμούς, ώστε να μην μένουν στο περιθώριο του διοικητικού χάρτη της χώρας.
Ποια είναι τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι κοινότητες και πως σκοπεύετε να διεκδικήσετε λύσεις;
Τα σημαντικότερα προβλήματα των δημοτικών κοινοτήτων σήμερα:
- Περιορισμένες αρμοδιότητες
‘Όλες οι αποφάσεις που αφορούν τους οικισμούς, λαμβάνονται από τα δημοτικά συμβούλια των δήμων και όχι από τα συμβούλια των κοινοτήτων. Οι κοινότητες έχουν μόνο συμβουλευτικό χαρακτήρα, χωρίς ουσιαστική δυνατότητα παρέμβασης ή υλοποίησης τοπικών έργων.
- Έλλειψη χρηματοδότησης
Οι δημοτικές κοινότητες δεν διαθέτουν δικό τους προϋπολογισμό. Αυτό τις καθιστά εξαρτημένες από τις αποφάσεις του κεντρικού δήμου για ακόμη και τα πιο απλά έργα, όπως συντήρηση δρόμων, καθαριότητα, φωτισμός κ.λπ. Για οποιαδήποτε μικρή έκτακτη ζημιά που δεν μπορεί να την αποκαταστήσει ο δήμος, αναγκάζονται οι πρόεδροι να το κάνουν από την δική τους τσέπη.
- Απομακρυσμένη διοίκηση
Πολλοί κάτοικοι νιώθουν ότι η διοίκηση είναι μακριά από τα προβλήματά τους. Η έδρα του δήμου συνήθως βρίσκεται σε άλλη περιοχή, με αποτέλεσμα να καθυστερούν ή να αγνοούνται αιτήματα μικρών οικισμών.
- Υποστελέχωση και έλλειψη υποδομών
Πολλές κοινότητες δεν διαθέτουν επαρκές προσωπικό ή γραφεία για να εξυπηρετήσουν τους κατοίκους. Ακόμα και βασικές υπηρεσίες, όπως ΚΕΠ ή τεχνική υποστήριξη, απουσιάζουν.
- Μειωμένη συμμετοχή πολιτών
Οι κάτοικοι απογοητευμένοι από την αδυναμία ουσιαστικής παρέμβασης, συχνά δεν συμμετέχουν ενεργά στις διαδικασίες των κοινοτήτων. Η απαξίωση του θεσμού έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του ενδιαφέροντος και της εμπλοκής των τοπικών κοινωνιών.
- Αναπτυξιακή υστέρηση
Οι μικρές κοινότητες αντιμετωπίζουν προβλήματα υποδομών, πρόσβασης σε υγειονομικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες, συγκοινωνίας και επαγγελματικής δραστηριότητας. Η έλλειψη τοπικού σχεδιασμού οδηγεί σε περιθωριοποίηση.
- Γήρανση και πληθυσμιακή μείωση
Η αστυφιλία και η έλλειψη κινήτρων για παραμονή στην ύπαιθρο οδηγούν σε πληθυσμιακή συρρίκνωση, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται ο ρόλος και η δυναμική των κοινοτήτων.
Η Ένωση των προέδρων των δημοτικών κοινοτήτων του νομού Ρεθύμνης θα δώσει μεγαλύτερη φωνή στις διεκδικήσεις μας μεταφέροντας τα θέματα και τα προβλήματα που απασχολούν τους οικισμούς μας σε όλα τα επίπεδα της διακυβέρνησης . Επιπλέον θα προτείνουμε μέτρα και παρεμβάσεις ώστε να βοηθήσουμε τα χωριά μας .
Γενικότερα πως σκοπεύετε να αναδείξετε την πληθυσμιακής ερήμωση της υπαίθρου και τι μέτρα θα προτείνατε για την αναπτυξιακή προοπτική των οικισμών;
Η πληθυσμιακή ερήμωση της υπαίθρου είναι ένα σοβαρό ζήτημα που απαιτεί στρατηγικές παρεμβάσεις. Η Ένωση Προέδρων δημοτικών κοινοτήτων Νομού Ρεθύμνης , μπορεί να αναδείξει το πρόβλημα μέσω δημόσιων συζητήσεων, εκδηλώσεων και συνεργασιών με τοπικά και εθνικά μέσα ενημέρωσης. Επίσης, μπορεί να αξιοποιήσει δεδομένα και μελέτες για να τεκμηριώσει την έκταση του φαινομένου και να πιέσει για πολιτικές λύσεις.
Όσον αφορά τα μέτρα ανάπτυξης των οικισμών, μερικές προτάσεις περιλαμβάνουν:
- Ενίσχυση της τοπικής οικονομίας μέσω κινήτρων για νέες επιχειρήσεις και αγροτικές δραστηριότητες.
- Βελτίωση των υποδομών (δρόμοι, δίκτυα ύδρευσης, ψηφιακές υπηρεσίες ) ώστε να γίνει η ύπαιθρος πιο ελκυστική για κατοίκηση.
- Προγράμματα στήριξης νέων οικογενειών με επιδοτήσεις για κατοικία και επαγγελματική δραστηριότητα.
- Ανάδειξη της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, να ενισχυθεί ο εναλλακτικός τουρισμός με δημιουργία περιπατητικών διαδρομών κλπ για την προσέλκυση επισκεπτών και νέων κατοίκων.
- Προσαρμογή πολεοδομικών κανόνων ώστε να διευκολύνεται η δόμηση και η αξιοποίηση ακινήτων
Ποιο είναι το μήνυμα σας προς τους προέδρους που δεν έχετε συναντήσει ακόμα
Το σώμα και των 47 προέδρων του δήμου Ρεθύμνης είμαστε υπερήφανοι που πρώτοι στην Κρήτη πήραμε μια τόσο σημαντική πρωτοβουλία με την ίδρυση της ένωση μας .
Ευελπιστούμε ότι θα είναι μια σημαντική παρακαταθήκη για τους επόμενους προέδρους.
Καλούμε όλους τους προέδρους του νομού μας να έρθουν να γραφτούν στην ένωση μας να δυναμώσουμε την φωνή μας. Το προσωρινό ΔΣ της ένωσης μας, έχει ξεκινήσει ήδη την ενημέρωση των συναδέλφων προέδρων .
Τέλος ευχαριστούμε τους Δημάρχους Ρεθύμνης κ Γιώργη Μαρινάκη , Μυλοποτάμου κο Γιώργο Κλάδο,ι Αγίου Βασιλείου κο Γιάννη Ταταράκη καθώς και την κα Ρένα Κουτσαλεδάκη που από την πρώτη στιγμή στηρίζουν την προσπάθεια μας . Η θεσμική φωνή της Ένωσης μας ήρθε να συμπληρώσει και να βοηθήσει την τοπική αυτοδιοίκηση, αναδεικνύοντας τα πολλαπλά προβλήματα και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα χωριά μας..
