Στην αμερικανική σκηνή του 1949, ο Άρθουρ Μίλλερ παρουσίασε τον Θάνατο του Εμποράκου: την ιστορία ενός πλασιέ που πίστεψε ότι η σκληρή δουλειά αρκεί για να φτάσεις στην κορυφή και ο οποίος στο τέλος βρέθηκε στο περιθώριο. Στην Ελλάδα του 2025, το ίδιο έργο παίζεται καθημερινά — χωρίς φώτα, χωρίς αυλαία, χωρίς χειροκρότημα.
Για δεκαετίες, η υπόσχεση ήταν ξεκάθαρη:
Άνοιξε το δικό σου μαγαζί. Δούλεψε τίμια. Θα πετύχεις.
Σήμερα, η πραγματικότητα είναι αμείλικτη:
Η φορολογία ξεπερνά το 50% του καθαρού εισοδήματος. Οι ασφαλιστικές εισφορές καταπίνονται χωρίς να εξασφαλίζουν αξιοπρεπή σύνταξη. Οι τράπεζες δανείζουν μόνο τους μεγάλους και «ρυθμίζουν» με λουκέτα τους μικρούς.
Η μέση μικρή επιχείρηση ζει από αναβολή σε αναβολή, από παράταση σε παράταση — μέχρι την τελική πτώση.
Οι πολυεθνικές «καταπίνουν» τους πελάτες πριν φτάσουν στη γειτονιά.
Οι μικρομεσαίοι δεν εξαφανίζονται επειδή «δεν είναι αρκετά καλοί». Εξαφανίζονται επειδή το σύστημα θέλει να εξαφανιστούν.
Οι πολιτικές επιλογές των τελευταίων ετών οδηγούν σε συγκέντρωση ισχύος σε λίγους παίκτες, αφήνοντας τον αυτοαπασχολούμενο εκτός παιχνιδιού. Και όταν κλείνει μια μικρή επιχείρηση, δεν χάνεται μόνο ένας επαγγελματικός ΑΦΜ· χάνεται μια οικογένεια, ένα κομμάτι της τοπικής οικονομίας, ένα δίκτυο σχέσεων που δεν αντικαθίσταται από καμία πολυεθνική.
Στο έργο του Μίλλερ, όταν ο Γουίλι Λόμαν δεν μπορούσε πια να πουλήσει, θεωρούνταν άχρηστος.
Στην Ελλάδα του σήμερα, η λέξη είναι πιο τεχνοκρατική: «Μη βιώσιμος».
Το νόημα, όμως, παραμένει το ίδιο: η αξία σου μετριέται αποκλειστικά από τα νούμερα που φέρνεις. Και όταν αυτά πέσουν, το σύστημα δεν έχει χώρο για σένα.
Ο θάνατος του εμποράκου δεν είναι πάντα φυσικός· είναι οικονομικός, κοινωνικός, ψυχολογικός. Είναι η διαρκής ανασφάλεια, η αίσθηση αποτυχίας, η εξουθένωση. Είναι η στιγμή που ο επαγγελματίας παύει να βλέπει μέλλον, αλλά συνεχίζει μηχανικά — όπως ο Γουίλι, που δεν μπορούσε να φανταστεί τον εαυτό του εκτός δουλειάς.
Η ιστορία του Γουίλι Λόμαν είναι προειδοποίηση. Στην Ελλάδα του 2025, είναι και προαναγγελία: αν δεν αλλάξει το οικονομικό πλαίσιο, αν οι μικρομεσαίοι συνεχίσουν να αντιμετωπίζονται ως στατιστικό λάθος, τότε το έργο αυτό δεν θα είναι απλώς θεατρικό. Θα είναι η εθνική μας βιογραφία.
