Φωτογραφία που είχε δημοσιευτεί από τον Γ.Εκκεκάκη και αναφέρεται  στην περιοχή του Πλατάνου στο Ρέθυμνο. Ίσως έξω από το καφενείο του Νουρί μπέη.

Πρόσφατα, στην  εκπομπή  «365 Στιγμές»  της Σοφίας Παπαιωάννου για τους απογόνους των Τουρκοκρητικών στο Μοσχονήσι, ακούσαμε  ότι σε κάποιο καφενείο τους καθρέφτες τους έφεραν από το Ρέθυμνο.
Ήταν το σημείο που κέντρισε την περιέργειά μου  και ύστερα από έρευνα στο διαδίκτυο ανακάλυψα ότι ο ιδρυτής του καφενείου αυτού με την ονομασία  «Taş Kahve»,που θα πει Πέτρινο Καφενείο,  ο Χουσείν, ήταν ο γιός του Νουρί Μπέη, του ιδιοκτήτη του καφενείου κάτω από τον  μεγάλο πλάτανο  που ήταν στη σημερινή πλατεία Πετυχάκη, επίσης με την ίδια ονομασία.

O Χουσείν Μπάρις, ο ιδρυτής του Πέτρινου Καφενείου στο Μοσχονήσι (η προηγούμενη ονομασία του ήταν «Ερμής»)
 

Ένας από τους καθρέφτες του καφενείου που κάποτε κοσμούσε το καφενείο στον  Πλάτανο  στο Ρέθυμνο. Από πάνω η φωτογραφία του Χουσείν μπέη.

Το καφενείο «Ερμής», ιδιοκτησίας Θανάση Μαστροπαναγιώτη στο Μοσχονήσι .Το  αγόρασε ο Νουρί μπέης το 1927. (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)-
 

Το  Tas Kahve σήμερα

Από το εσωτερικό του Tas Kahve

Ο Χουσείν μπέης εργαζόταν στα αγροκτήματα και στους ελαιώνες  τους στο Ρέθυμνο και επίσης βοηθούσε  τον πατέρα του τον Νουρί στο καφενείο που είχε ανοίξει  από  το 1885.
Οι σχέσεις των δύο κοινοτήτων στην Κρήτη σε περιόδους εξεγέρσεων  ήταν οξυμένες και χριστιανοί και μουσουλμάνοι πήγαιναν σε διαφορετικά καφενεία.
Αργότερα, με τη Συνθήκη της Λωζάνης, τον Ιούλιο του 1923, περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι  ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους  με την αναγκαστική μετανάστευση  των μουσουλμάνων από την Ελλάδα και των Ορθόδοξων Ελλήνων από την Τουρκία.
Ο Νουρί μπέης πέθανε πριν φύγει από την Κρήτη. Ο γιός του ο Χουσείν και η γυναίκα του η Αντιλέ, αφήνουν τον τάφο του και τις καρδιές τους στην Κρήτη και επιβιβάζονται στο πλοίο που θα τους φέρει στην Τουρκία.
Το 1923, η νέα τους πατρίδα είναι το Μοσχονήσι (Αyvalik Cunda). Η μητέρα του, για να νοιώσουν καλύτερα, του λέει πως το μέρος μοιάζει  πολύ με την Κρήτη.
Ο καφές που σερβίρουν εδώ, δεν είναι τόσο καλός όπως ο καφές που έχουν στο Ρέθυμνο.
Ο Χουσείν συνέχισε τη δουλειά του καφετζή και λειτούργησε καφενείο  σε μικρό κτίριο που του δόθηκε, συνεχίζοντας τη δουλειά που έκανε στην Κρήτη.
Το 1927 ο Χουσείν μαθαίνει  ότι ένα καφενείο πρόκειται να πουληθεί. Με τα σπαστά του τουρκικά λέει: «Έχω χρήματα και μου αρέσει. Πρέπει να το αγοράσω»
Στο πρώην καφενείο «Ερμής», δίνει το όνομα του καφενείου στο Ρέθυμνο : «Ο Πέτρινος Καφενές» (Tas  Kahve), το οποίο  μοιάζει αρκετά με αυτό που είχαν στο Ρέθυμνο.
Το Tas Kahve είναι το πιό τέλειο αρχιτεκτονικό οικοδόμημα  της περιοχής, με ψηλή οροφή και χωρίς κολώνες.
Με το νόμο περί επωνυμίας ο Χουσείν πήρε το επίθετο Baris . Μετά που πέθανε η μητέρα του, παντρεύτηκε την Αλιγιέ, από την Κρήτη κι αυτή..Δέκα χρόνια αργότερα, ο Χουσείν πέθανε όταν  ο γιός του ο Αλή  ήταν τριών χρονών. Ο γιός του Αλή, ο Μουσταφάς, είναι ο σημερινός ιδιοκτήτης του καφενείου.
Στο χώρο του καφενείου πωλούνται ελαιόλαδο και ελιές που παράγονται στο Αιβαλί, καθώς και δικές τους συσκευασίες  με καφέ Αράμπικα και καφέ με γεύση μαστίχας  με την επωνυμία Tas Kahve, ο Πέτρινος Καφενές.

ΜΙΑ ΤΡΑΓΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Το καφενείο «Ερμής» του Θανάση Μαστροπαναγιώτη έτυχε να έχει μια τραγική ιστορία , αντίστοιχη με αυτή των κατοίκων των Μοσχονησίων κατά τον δραματικό Σεπτέμβρη του 1922. Τότε, οι κάτοικοιτης ιωνικής παραλίας προδόθηκαν και παραδόθηκαν  εν ψυχρώ από την μοναρχική κυβέρνηση  των Αθηνών, στους αγριεμένους τσέτες  του Μουσταφά Κεμάλ.
Ο ιδιοκτήτης του καφενέ μαζί με κάποιους άνδρες και τα αδέλφια του  έφυγαν από την πόλη με την άφιξη του τουρκικού στρατού και κρύφτηκαν στα νησάκια  που βρίσκονται μεταξύ Μυτιλήνης και  Αιβαλιού, πιστεύοντας  ότι θα ξαναγυρίσουν μόλις καταλαγιάσουν  τα πράγματα.Τα πράγματα όμως δεν καταλάγιασαν. Οι άνδρες που συνελήφθησαν, 800 άτομα, εκτελέστηκαν επί τόπου. Οι υπόλοιποι άμαχοι έγιναν λεία των αιμοβόρων τσετών. Όσοι επέζησαν στάλθηκαν  στα ενδότερα. Οι ελάχιστοι που επέζησαν ήρθαν στην Ελλάδα  με την Ανταλλαγή των πληθυσμών.
Ο Μαστροπαναγιώτης, ο οποίος είχεμεγάλη περιουσία στα Μοσχονήσια, εγκαταστάθηκε  τελικά στα  Μυστεγνά της Λέσβου. Επέλεξε να παραμείνει στο νησί ελπίζοντας ότι θα ξανασυναντηθεί με τη γυναίκα του τη Στρατηγούλα και το μικρό παιδί τους,. Η Στρατηγούλα ήταν ήδη έγκυος στο δεύτερό τους παιδί.
Για δέκα χρόνια ήλπιζε ότι θα ξαναβρεθεί με την οικογένειά του  και θα επιστρέψει στην πατρίδα του και γι’ αυτό αρνήθηκε  να αποζημιωθεί από την Ανταλλάξιμη Περιουσία, όπως δικαιούνταν. Πίστευε, πως εάν δεχόταν την αποζημίωση, θα ήταν σαν να συναινούσε  στην παραχώρηση της δικής του περουσίας..
Μετά από δέκα χρόνια έχασε  τις ελπίδες του και ξαναπαντρεύτηκε  μια γυναίκα από τη Μυτιλήνη. Αργότερα δημιούργησε ένα μικρό καφενέ στη Μυτιλήνη που εξελίχθηκε σε ένα καλό οικογενειακό κέντρο.

ΠΗΓΕΣ
https://danyalasik.com/2023/04/23/tas-kahve-cunda-adasi
https://www.taskahve.com.tr/
https://kars1918.wordpress.com/2016/07/29/cunta-moshonissia/