Τις επόμενες μέρες, θα θυμηθούμε την Αρκαδική εθελοθυσία με εκδηλώσεις, παρελάσεις, και τελετές. Θα ψάλουμε και θα παρακαλέσουμε να είναι ‘αιωνία η μνήμη’ των ηρώων του ολοκαυτώματος. Φυσικά δεν θα αναφερόμαστε στην ανθρώπινη μνήμη. Θα παρακαλέσουμε τον Θεό να θυμάται εκείνους που έχασαν την ζωή τους στο Αρκάδι του 1866 για να υπερασπίσουν την πίστη τους.
Η Θεϊκή μνήμη είναι καθαρή, χωρίς παραλείψεις. Δεν είναι πολιτικά επηρεασμένη, επιλεκτική, ή ‘κομμένη και ραμμένη’ στα μέτρα λίγων. Ο Θεός δεν θυμάται λίγα και ξεχνάει πολλά όπως εμείς οι άνθρωποι.
Στην ανθρώπινη ιστορία, την γεμάτη πολέμους, ο νικητής γιορτάζει και γράφει ιστορία. Όχι απαραίτητα την αληθινή, όπως θα γνωρίζουμε.
Σε αντίθεση με τον νικητή, ο ηττημένος θυμάται.
Ένα ψήγμα στην θάλασσα της ανθρώπινης ιστορίας και μνήμης είναι και το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου. Εμείς οι Ρεθεμνιώτες δεν μπορούμε να ξεχάσουμε. Τιμάμε και θυμόμαστε, όχι μόνο την εθελοθυσία των ελεύθερων πολιορκημένων του Αρκαδίου, αλλά και από τι και ποιους, ήθελαν να γλιτώσουν οι ήρωες του 1866.
Είναι σημαντικό να μεταλαμπαδίζουμε αυτή την μνήμη στις επόμενες γενιές. Όχι για να θυμώνουμε, αλλά για να θυμόμαστε. Και για να μην ξεχνάμε ότι τα χώματα που πατάμε είναι πανάκριβα. Έχουν αποκτηθεί με αίμα.
Μέσα στους ήρωες του ολοκαυτώματος του Αρκαδίου, ας βάλουμε και όσους έχουν αφανιστεί στα ‘αζήτητα’ της ανθρώπινης μνήμης. Όλων όσων πέρασαν στην αιωνιότητα κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό, απλά γιατί ήταν Χριστιανοί.
Όπως τα εκατομμύρια των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, που διώχθηκαν και πέθαναν, τα ονόματα των οποίων δεν θα τα μάθουμε, και τους τάφους τους ίσως να μην τους βρούμε ποτέ. Η επιμελής καταστροφή των αρχείων από τις Τουρκικές αρχές επέφερε το κρύψιμο των ομαδικών τάφων και το κουκούλωμα των αποτρόπαιων πράξεων κατά των Χριστιανών.
Όπως τους Τέσσερις Μάρτυρες, αλλά και τα εκατομμύρια εκείνων που δεν γνωρίζουμε. Συνάνθρωποι που χάσαμε απλά γιατί ήταν Χριστιανοί. Γιατί υπερασπίστηκαν το δικαίωμα τους να έχουν την δική τους πίστη.
Ο De Bellaigue, στο βιβλίο του Rebel Land, περιγράφει τις μέρες της έρευνας του στην Τουρκία. Όταν κάποτε βρέθηκε στα βάθη της Ανατολίας, κάποιος από εκείνους που δέχθηκαν να του μιλήσουν θυμήθηκε κάτι αποτρόπαιο. Την δεκαετία του 1980, παιδί ακόμα, βρήκε ένα ομαδικό τάφο. Εξομολογείται στον De Bellaigue ότι, ποδόσφαιρο έπαιζαν με τα κρανία του τάφου. Οι μεγαλύτεροι τους είχαν καθησυχάσει, ότι, ‘όχι, δεν πειράζει. Τα κρανία ανήκαν σε ‘άπιστους’’.
Από τέτοια μοίρα θέλανε να ξεφύγουν οι ήρωες του ολοκαυτώματος του Αρκαδίου. Όπως και αυτή που περιγράφει στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του ‘Το Νούμερο 31328’ ο Ηλίας Βενέζης. Τις σφαγές, τους βιασμούς, τα βασανιστήρια, που περιγράφει με γλαφυρό τρόπο ο συγγραφέας. Την αιώνια, γνώριμη τακτική γενοκτονίας των Χριστιανών.
Μαζί με τα θύματα της Αρκαδικής εθελοθυσίας, θέλω να χωρέσω και όλους εκείνους που έμειναν άγνωστοι στην ανθρώπινη ιστορία. Κλείνω την πόρτα στο θυμό, και ανοίγω ένα παράθυρο μνήμης, όχι για εκείνους μόνο, αλλά και για εμάς.
Γιατί η κατάρα της ιστορίας είναι ότι επιμένει να επαναλαμβάνεται. Είναι που όσο την αγνοούμε, την παραποιούμε, και δεν μαθαίνουμε από τα λάθη μας, τόσο καταλήγουμε να την ζούμε ξανά και ξανά.
Γιατί όσο δεν έρχεται η συγνώμη, όσο η ρητορική του πολέμου συνεχίζεται από τους γείτονες μας, τόσο δεν μπορούμε να ξεχάσουμε, ακόμα και αν το θέλουμε.
Τα εγκλήματα των περασμένων αιώνων παραμένουν ανεπούλωτες πληγές.
Ευτυχώς, η μνήμη είναι αιώνια.
Ακόμα και γι’ αυτούς που οι ιστορίες των εθνών γυρνάνε τις πλάτες.
