Ο Edward Daniel Clarke περιγράφει εκείνο το πρωινό του Σεπτέμβρη του 1802 στην Ακρόπολη. Ο Άγγλος ιερωμένος παραβρισκόταν με λίγους Τούρκους, Άγγλους, και Έλληνες, καθώς και τον Don Batista Lusieri, που είχε αναλάβει από τον Elgin το καθήκον της απόκτησης των Γλυπτών. Ο Άγγλος γαλαζοαίματος, με επιμονή και δωροδοκίες, είχε αποκτήσει φιρμάνι από τις Οθωμανικές αρχές, για να ‘διασώσει’ λίγο από τον Παρθενώνα, ο οποίος είχε υποστεί ζημιές με την πάροδο του χρόνου.
Η Δύση τότε, περνούσε την φάση της Ελληνικής, αρχιτεκτονικής αναβίωσης, και η μορφωμένη Αγγλική ελίτ ανακάλυπτε ξανά την ομορφιά της αρχαίας Ελλάδας, και όπως συμβαίνει με κάθε τι το όμορφο, κάποιοι πάντα θεωρούν ότι πρέπει να το αποκτήσουν πάση θυσία.
Συνεπώς, δώσε θάρρος στον Άγγλο γαλαζοαίματο του 19ου αιώνα, να σου ανέβει στον Παρθενώνα.
Ούτε και ο Τούρκος Δισδάρης, ο αξιωματούχος που επρόκειτο να επιβλέψει την ‘αποκόλληση’ των μαρμάρων, περίμενε αυτό που επρόκειτο να συμβεί.
Ο Clarke, λοιπόν, είδε έναν από τους εργάτες να πλησιάζει τον Lusieri, και να του ανακοινώνει ότι θα κατεβάσουν μια από τις μετόπες. Είδε να χρησιμοποιούν μηχανικό εξοπλισμό για να μετακινήσουν τα τεράστια και όμορφα Γλυπτά ανάμεσα από τις τρίπτυχους. Είδε ένα κομμάτι της παρακείμενης τοιχοποιίας να αποσπάται, και συνεπώς, όλα αυτά τα φινετσάτα αγάλματα από Πεντελικό μάρμαρο, να καταρρέουν ανάμεσα στα υπόλοιπα μνημεία με βροντερό θόρυβο.
Ο Τούρκος αξιωματούχος έβγαλε το τσιμπούκι από το στόμα του, και με δάκρυα στα μάτια φώναξε στον Lusieri:
‘Τέλος!’
Φαντάζομαι ότι εννοούσε το τέλος της διαδικασίας, γιατί κατά τ’ άλλα, ο Παρθενώνας στεκόταν ακόμα.
Μερικές μέρες αργότερα, ο ίδιος ο Lusieri έγραφε στον Elgin:
‘Αφέντη μου, με χαρά σας ανακοινώνω την κατοχή της 8ης μετόπης, εκείνη όπου ο Κένταυρος κουβαλάει μια γυναίκα. Το κομμάτι αυτό έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα από όλες τις απόψεις και μάλιστα, αναγκάστηκα να είμαι λίγο βάρβαρος.’
Παραπάνω από δύο χιλιετηρίδες μετά την κατασκευή του, και διακόσια χρόνια μετά από τον τελευταίο διαμελισμό του, ο τραυματισμένος Παρθενώνας στέκεται ακόμα, σε πείσμα εκείνων που έδιναν την ‘ανεπάρκεια’ της Ελλάδας σαν δικαιολογία απόκτησης και παρακράτησης των αγαλμάτων του. Η αφήγηση του Clarke όμως, υπενθυμίζει ότι δεν αποκολλήθηκαν τίποτα αυτοκόλλητα από τον Παρθενώνα εκείνη τη μέρα. Τραυματίστηκαν αγάλματα τεραστίου μεγέθους και κάλλους.
Επανερχόμενα στο φως της δημοσιότητας, τα Γλυπτά γεννούν διχασμούς ακόμα και σήμερα.
Οι μισές εφημερίδες αναφέρονται στα ‘Μάρμαρα του Παρθενώνα’, και οι υπόλοιπες στα ‘Ελγίνεια Μάρμαρα’, αποκαλύπτοντας έτσι από τον τίτλο και μόνο, τις απόψεις εκδοτών και αναγνωστών.
Ο Βρετανός Πρωθυπουργός διαψεύδει την επιστροφή, ενώ η Υπουργός Πολιτισμού φοβάται ότι η επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα ίσως επιφέρει μια ‘χιονοστιβάδα’ η οποία θα ‘καταπλακώσει’ τα Βρετανικά μουσεία. Επίσης, ο δημοσιογράφος David Aaronvitch των Times φοβάται ότι αν επιστραφούν, υπάρχει μόνο 10% πιθανότητα να επιστρέψουν στο Βρετανικό Μουσείο.
Αν κάποιος που δεν γνωρίζει τίποτα για τους Βρετανούς επισκεφτεί το Βρετανικό Μουσείο σήμερα, σύμφωνα με τον Hitchens, θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ένα λαό ο οποίος κάποτε απόλαυσε παγκόσμια επικράτεια. Εκτός των Γλυπτών του Παρθενώνα, θα δει εκθέματα, συχνά τεραστίων διαστάσεων και αμύθητης αξίας, για παράδειγμα, από την Βαβυλώνα και την Αίγυπτο. Θα δει, εκτός άλλων, τη Στήλη της Ροσέττας και πάνω από 140 Αιγυπτιακές μούμιες.
Θα δει την παγκόσμια ιστορία όμορφα τακτοποιημένη και προβαλλομένη, αλλά παρ’ όλα αυτά, αποτέλεσμα των λεηλασιών των προηγούμενων αιώνων.
Οι καιροί όμως άλλαξαν.
Μήπως, η επιστροφή να γινόταν επίσης και στη μετα-αυτοκρατορική πραγματικότητα;
