ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Η πλημμύρα της 6ης Φεβρουαρίου 1984

Ήταν Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου του 1984 όταν το Ρέθυμνο γνώρισε μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές  στην ιστορία του από νεροποντή, μετά από εκείνες του 1926 και του 1968. Όλα ξεκίνησαν στις 4:15 τα ξημερώματα όταν πανικόβλητοι ένοικοι  σπιτιών ιδίως των ισογείων έβλεπαν τα νερά να μπαίνουν στα μαγαζιά και στα σπίτια τους ορμητικά, και την στάθμη του νερού να ανεβαίνει επικίνδυνα μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας. Από εκείνη τη στιγμή η Πυροσβεστική Υπηρεσία  δεχόταν τη μία κλίση μετά την άλλη και η Νομαρχία με τη σειρά της εφάρμοσε το σχέδιο αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών, τα δίκτυα του ΟΤΕ και της ΔΕΗ υπέστησαν  σοβαρές βλάβες, ενώ πολλά αυτοκίνητα παρασύρθηκαν προς τη θάλασσα από τη μανία του νερού.

Οι κυριότερες καταστροφές σημειώθηκαν κυρίως η περιοχή ανατολικά από το χείμαρρο Συνατσάκη και δυτικά από το ρέμα Αποστολάκη (Γερανιώτικα). Το επίκεντρο της καταστροφής ήταν το Καμαράκι ενώ καταστροφές υπέστησαν τα καταστήματα της οδού Αρκαδίου, η περιοχή από την πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη μέχρι το ενετικό λιμάνι και η περιοχή της Καλλιθέας και από τις δύο πλευρές του καλυμμένου χειμάρρου Συνατσάκη. Αν και η διάρκεια της νεροποντής ήταν μικρή και η ένταση όχι πάρα πολύ μεγάλη (το ύψος ήταν 36 χιλιοστά), προκλήθηκαν σοβαροί προβληματισμοί σχετικά με την έκταση των ζημιών και τα αίτια της πλημμύρας  και τι θα γινόταν στο μέλλον από μια μεγαλύτερη νεροποντή. Ως αποτέλεσμα της βροχόπτωσης το ρέμα του Γάλλου, παρέσυρε μεγάλο όγκο χωμάτων που μεταφέρθηκε στην Εθνική οδό και η κυκλοφορία των οχημάτων από προς τα Χανιά διακόπηκε. Στον Κουμπέ πλημμύρισαν αρκετά σπίτια και καταστήματα ενώ ζημιές προκλήθηκαν στις μηχανολογικές εγκαταστάσεις του Κλειστού Κολυμβητηρίου του Ναυτικού Ομίλου Ρεθύμνης. Η κινητοποίηση της Νομαρχίας και άλλων φορέων ήταν άμεση και οι κρατικές υπηρεσίες δούλεψαν άριστα. Η Πυροσβεστική συνέβαλλε στον καθαρισμό των δρόμων, οι κλήσεις την πρώτη μέρα ήταν συνολικά 92 κυρίως από ιδιώτες.

Τα αίτια της καταστροφής

Από τις πρώτες εκτιμήσεις και συμπεράσματα, ως κύρια αιτία θεωρείται ότι δεν λειτούργησε επαρκώς το αποχετευτικό δίκτυο του Ρεθύμνου και ειδικά τα καλυμμένα τμήματα των χειμάρρων Συνατσάκη και Καμαράκι, και οι μεγαλύτερες ποσότητες των υδάτων <<κυκλοφόρησαν>> πάνω στους δρόμους που μαρτυρείται κι από τις τεράστιες ποσότητες λάσπης, φερτών υλών, κλαδιών, και κορμών δένδρων που βρέθηκαν στις οδούς Αρκαδίου, Β. Καλλέργη και στην Προκυμαία. Από δημοσιεύματα  της εποχής βασική αιτία θεωρήθηκαν και τα έργα που είχε κάνει ο Δήμος σ’ αυτούς  τους δύο χειμάρρους.

Για το χείμαρρο Συνατσάκη υποστηρίχθηκε ότι το καλοκαίρι του 1983 είχε γίνει από το Δήμο, μία επέκταση της επικάλυψης του κατά 75 μέτρα περίπου, αλλά σε πλάτος και ύψος μικρότερα από εκείνα που είχε η υπόλοιπη εγκιβωτισμένη κοίτη και χωρίς να τοποθετηθούν σιδερένιες σχάρες προς συγκράτηση των κορμών δέντρων, κλαδιών και αποφυγή απόφραξής του. Ως αποτέλεσμα ήταν αυτό που συνέβη στις 6 Φεβρουαρίου 1984, με την πρώτη δυνατή νεροποντή το νεοκατασκευασμένο στενότερο τμήμα δεν μπόρεσε να απορροφήσει τα νερά του χειμάρρου, και ταυτόχρονα να φρακάρει από τις πέτρες, τα ξύλα και το αποτέλεσμα ήταν τα νερά να βρουν διέξοδο πάνω από την επικάλυψη μεταβάλλοντας την σε κοίτη ποταμού μέχρι την παραλία (Δελφίνι).

Στο Καμαράκι υποστηρίχθηκε ότι υπεύθυνο για την καταστροφή ήταν το έργο που κατασκευαζόταν τότε στην εκβολή του και συγκεκριμένα στο ύψος της οδού Αρκαδίου. Τα καδρόνια και τα άλλα ξυλότυπα που είχαν τοποθετηθεί για την κατασκευή της τσιμεντόπλακας της οδού Βάρδα Καλλέργη, λειτούργησαν  σαν σχάρες πάνω στις οποίες μπέρδεψαν τα κλαδιά και οι άλλες φερτές ύλες, με αποτέλεσμα να μη μπορούν τα νερά να χυθούν προς τη θάλασσα και να πιέζουν τόσο ισχυρά  το τσιμεντένιο οδόστρωμα της οδού Καλλέργη ώστε να πετάξουν ένα μεγάλο τμήμα του για να βρουν διέξοδο και να φύγουν από κει πάνω στο δρόμο.

Οι ζημιές σε επιχειρήσεις και άστεγες οικογένειες

Η περιοχή της Καλλιθέας που υπέστη και τη μεγαλύτερη μανία της καταστροφής  μέχρι και την οδό Γ. Παπανδρέου, θύμιζε μια μεγάλη λίμνη, ξεσπιτώθηκαν αρκετές οικογένειες αφού σε πολλά σπίτια η στάθμη του νερού έφτασε μέχρι αργά το απόγευμα το 1,5 μέτρο  και η απόγνωση των κατοίκων ήταν μεγάλη. Η Νομαρχία με πρωτοβουλία της φιλοξενήθηκαν προσωρινά σε ξενοδοχεία  της πόλης. Ενδεικτικά αναφέρουμε επιγραμματικά τις επιχειρήσεις που υπέστησαν μεγάλες ή ολικές ζημιές:

Ο φούρνος Σταγάκη στην Καλλιθέα όπου τα νερά ανέβηκαν σε ύψος 1 μέτρου και καταστράφηκαν οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, οι φούρνοι, τα άλευρα και τα εμπορεύματα,

Το κατάστημα τροφίμων του Χρήστου Καλοειδά, η μπουτίκ Βανέσσα, η αποθήκη Βαλαράκη, το κατάστημα Φάρμα, η αποθήκη επίπλων Κατικά –Χαροκόπου. Ζημιές προκλήθηκαν στο ξενοδοχείο ΟΛΥΜΠΙΚ και περίπτερα διαλύθηκαν ή κινδύνεψαν να καταστραφούν. Δεν λειτούργησαν ούτε και τα σχολεία καθώς δεν προσήλθαν οι μαθητές λόγω αποκλεισμού από την πλημμύρα. Στα χωριά Πίκρης  και Παγκαλοχώρι πλημμύρισαν σπίτια, πνίγηκαν ζώα και καταστράφηκε ένα χοιροστάσιο και πνίγηκαν 36 χοίροι. Στο Ατσιπόπουλο από τη βροχή καταστράφηκαν εντελώς, το δίκτυο της αποχέτευσης. Το Νοσοκομείο δεν επλήγη εντελώς παρά μόνο το υπόγειο, τα σχολεία δεν παρουσίασαν προβλήματα.

Μαρτυρίες από την καταστροφή

Η Α.Κ. μας περιγράφει  το πώς έζησε εκείνο το πρωινό της 6ης Φεβρουαρίου 1984 <<Κάθε πρωί πήγαινα τη μάνα μου στη δουλειά, εκείνη την ημέρα επιβιβαστήκαμε στο αυτοκίνητο και ψιλόβρεχε δεν φαινόταν να υπάρχει πρόβλημα. Ξεκινήσαμε με το αυτοκίνητο κανονικά να πάω τη μητέρα μου στη δουλειά, περνούσαμε τη Λεωφόρο Κουντουριώτη και φτάνοντας στο Δημαρχείο, ξαφνικά είδαμε να κατεβαίνει ένας χείμαρρος, ο ποταμός είχε ανέβει από πάνω στο δρόμο (Καμαράκι). Την ώρα που φτάναμε εκεί φούσκωσαν τα νερά, πρόλαβα να κατέβω στο δρόμο που πάει το Δημαρχείο κάτω, έστριψα στη Γερακάρη και εκεί το αυτοκίνητο σταμάτησε, έσβησε από τα νερά. Εγώ έφυγα με τα πόδια τρέχοντας να πάω στο σπίτι. Γινόταν ένας χαμός εκεί τρέχανε τα νερά, μπήκαν στα καταστήματα, παρασύρθηκαν αυτοκίνητα, ηλεκτρικές συσκευές. Όλα τα αυτοκίνητα κατέληξαν στην παραλία και στη θάλασσα. Φτάνοντας στην Καλλιθέα στο φούρνο του Σταγάκη και θέλοντας να περάσω το δρόμο στο απέναντι πεζοδρόμιο, εκεί έσπασε κι ο ποταμός (το ρέμα Συνατσάκη) κι εκεί πλημμύρισαν  τα πάντα, στο φούρνο μπήκαν μέσα τα νερά, εγώ δεν μπορούσα να περάσω και με βοήθησε η Πυροσβεστική για να γυρίσω στο σπίτι>>.

Η ματαίωση του Καρναβαλιού

Ως αποτέλεσμα της μεγάλης αυτής καταστροφής αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία από την επιτροπή πολιτιστικών θεμάτων του Δήμου, να ματαιωθεί το Καρναβάλι εκδηλώνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την ηθική συμπαράστασή της στους πλημμυροπαθείς Ρεθεμνιώτες. Αποφασίστηκε τελικά να οργανωθεί αποκριάτικος χορός στο δημοτικό κέντρο ΔΕΛΦΙΝΙ, και οι εισπράξεις  από την εκδήλωση να διατεθούν στις οικογένειες που επλήγησαν από την πλημμύρα. Το ίδιο έπραξε και η Περιηγητική Λέσχη  με το χορό που διοργάνωσε στις 4 Μαρτίου 1984.

Κόστος ζημιών και αποζημιώσεις

Πηγές: Κρητική Επιθεώρηση

Ρεθεμνιώτικα Νέα

Ευχαριστώ τη μητέρα μου Αρετή Καλαϊτζάκη για τις πληροφορίες που μου παρέδωσε σχετικά με τα γεγονότα όπως τα έζησε.

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο των εφημερίδων Κρητική Επιθεώρηση και Ρεθεμνιώτικα Νέα