Οπψές αργά 'φερενε ο Γιακουμής τ' άλεσμα 'που το μύλο με αλεύρι φρέσκο απού το φετινό φρέσκο στάρι που το λιχνίσαμενε οπροχθάλλες.

Ε! Θε μου και Κύριέ μου τσι κόπους απού 'χομενε καομένους μέχρι να 'ρθει τουτονά τ' αλεύρι στο σπίτι... Κόπο να το σπείρει, αγωνία να βρέξει να φυτρώξει, αγωνία να κάμει καλό καιρό να μεγαλώσει, κόπος μεγάλος να το θερίσουν, να τ' αλωνέψουν, να φυσήξει αέρας να το λυχνίσουνε και για να ευχαριστήσω ούλους τσι δικούς μου, ίδια δα θα βαλ' αρχή να κάμω μια φουρνέ φτάζυμο, εβατταλάλιενε⁽¹⁾ η γι-Αργυρένια και μπαινόβγιενε στο νοικοκυριό τζη.

Η γι-Αργυρένια ήτανε η καλύτερη τεχνίτρα του εφτάζυμου, το νάμι τζη έφτανενε σ' ούλα τα γυρουχώριουλα. Όπου γάμος, βάφτιση και χαρά τη σιργουλεύγανε να ζυμώσει τουτονά το ξαθέρι⁽²⁾ του ψωμιού, να στολίσει τα τραπέζια τση χαράς.

Η τεχνίτρα επήγαινε όπου τη γ-καλούσανε πρόθυμα και χωρίς πλερωμή. Σήμερα 'βαλενε αρχή να το ντουρντίσει⁽³⁾ για τσι δικούς τση αθρώπους. Εχώστηκενε στη ν-αποθήκη, ετοίμασενε το χειρόμυλο για ν' αλέσει πρώτα τα ρεβίθια. Έκλεισενε τη μ-πόρτα να μη ν-έρθει κιανείς να ρωτήξει είντα κάνει γιατί τοτεσιδά το φτάζυμο δε ν-ανεβαίνει. Μούτε στο σπίτι δε μ-πρέπει νάρθει κιαμιά να κάνει «κακό ποδαρικό».

Αλλά τόκαμενε η κακή ώρα και άκουσενε απού τη σκάλα τσι φωνές και τα ζάλα, τσ' ατσιποδιαρές τση Βαγγελίτσας, τση θειά τση.

Εσφάλιξενε τη μ-πόρτα τσ' αποθήκης και πόρισεν' όξω να τη ν-αποδεχτεί.

- Επαδά 'σαι Αργυρένια; Γιάντα μωρή παιδί μου δε μ' απάκουσες; Εδά και τόση ώρα σου φωνιάζω.

- Κάτω στο μαγατζέ⁽⁴⁾ 'μουνε θειαδάκι και δε σ' άκουσα.

- Επά 'πο πάνω στο σώχωρο 'χω δεμένη την αίγα και τση φερα νερό, και σα ν-ήμουνα κοντά είπα να πεταχτώ μια ουλιά ώρα να σε δω να ξεμπουργάρει ο νους μου.

- Έλα θειά να σου φέρω ένα λουκουμάκι κι ένα ποτήρι κρυγιό νερό απού τό σειρα εδά 'που τη στέρνα.

- Ώφου Θέ μου και γιάντα να τυραννούμαι ετσιδά. Εσύ δα Αργυρένια δε σκουτουριάζεσαι για δροσιά. Απαλωνέψετε τσι καρπούς σας γερά γερά γιατί 'χετε δα το βολόσυρο⁽⁵⁾ και δε ν-είστε σα ν-εμάς απού γυρίζομενε ουλημερνίς γύρου - γύρου με τα βούγια στ' αλώνι και πυρώνει το καύκαλο τση κεφαλή μας. Εβάλετε και τ' άχερα μέσα, έκατσες τρεις κλωσούδες, εβγάλετε και τη γ-κοπρέ σας, μα για ρώτα 'μένα, απού θα μπούμενε στα λιομαζώματα και θα ταλαποδέρνω⁽⁶⁾ ακόμη.

- Ποτές μου δε σε θυμούμαι θεια Βαγγελιά να 'σαι εφχαριστημένη παρά όλο και γούζιεσαι⁽⁷⁾ και σκαλίζεις τα νύχια σου και θαρρείς πως σου φταίνε και τα ρούχα που φορείς. Ας σε γροίκουνε⁽⁸⁾ να πεις και 'συ μια φορά Δόξα σοι ο Θεός, παρά θαρρείς καϋμέχαρη πως θα ζήσομενε σα ν-τα βουνά. Εσύ λωδά δε μ-πρέπει να σκουτουργιάζεσαι για δροσιά τα κοπέλια σου 'ναι αποκαταστεμένα⁽⁹⁾ μουδέ τα μικιά σου κλαίνε, μούδε τα μεγάλα σου...

- Είντα λογάσαι Αργυρένια, δυο απομείναμενε μα το σπίτι πρέπει να 'χει απ' ούλα, αλλά ας κουτουλιέται ο ξεστριμένος μου απού γυρίζει ολοχρονίς του χρόνου σα ν-του παπά το σκύλο... Φεύγω γιατί συγχίστηκα! Κι ύστερα με το καλό.

- Καλή στραθιά θειαδάκι.

Το «κακό ποδαρικό» τση Βαγγελίτσας έκαμε την Αργυρένια ν' αφήσει το ζύμωμα του εφτάζυμου⁽¹⁰⁾. Την άλλη μέρα το πρωί άλεσενε τα ρεβίθια. Έβρασε νερό με δαφνόφυλλα και τ' άφηκενε να χλιαρίνει (να βάνει το δάχτυλο να μετρά ως το 10, τοτεσάς έχει τη γ-κανονική θερμοκρασία). Βάνει το νερό σε μια πήλινη κανάτα, ρίχνει το ρεβίθι το αλεσμένο και το χτυπά με μια ξύλινη κουτάλα, αυτό το μείγμα λέγεται κουνενός. Σκεπάζει το γ-κουνενό και τονε βάνει σε ζεστό μέρος. Σε μια ώρα περίπου φουσκώνει ο κουνενός και ξεχειλίζει. Φκαιρέζει⁽¹¹⁾ το γ-κουνενό στη σκάφη, προσθέτει ζάχαρη αν θέλει να 'ναι γλυκό και για μυρωδικό άσπρο αλεσμένο πιπέρι. Αρχίζει το ζύμωμα με αλεύρι και χλιαρό δαφνόνερο, κάνει μακρόστενα κομμάτια ζύμης που τα λένε παύλους τα χαράζει κατ' αποστάσεις με μαχαίρι και το κάθε κομμάτι το λένε ντάκο. Μόλις αποζημώσει ανάβει το φούρνο, το φτάζυμο όντε πετύχει ανεβαίνει γιαμιάς. Άμα το φουρνίσει κρατά όσο θέλει να φάνε χλωρό, το αλλο το χωρίζει σε ντάκους και το βάνει στο φούρνο και το παξιμαδιάζει.

Η ποσότητα του ρεβιθιού είναι 20 γραμμάρια, 1 κιλό αλεύρι. Άλλη συνταγή, 200 γραμ ρεβίθι σε πέντε κιλά αλεύρι.

Η δική μου πρακτική συνταγή:

Παίρνω ρεβίθια φρέσκα (φετινά) και αλέθω στο γουδί μια μονοχερέ να γίνουν σκόνη, ανακατεύω με δαφνόνερο (βράζω τα φύλλα μέχρι να γίνει κόκκινο το νερό) χτυπώ μέσα στη πήλινη κανάτα, σκεπάζω μ' ένα μάλλινο και τοποθετώ στην ηλεκτρική κουζίνα χωρίς να την ανάψω. Όταν ανεβεί ρίχνω σ' ένα πλαστικό δαφνόνερο, 2 κούπες ζάχαρη και χτυπώ με το χέρι να λιώσει, ρίχνω το πιπέρι, το κουνενό και 2 1/2 έως 3 κιλά αλεύρι σταρένιο και ζυμώνω. Τα ρεβίθια του εμπορίου είναι ψεκασμένα να μην πιάνουν μαμούνια και δεν κάνουν για το φτάζυμο.

Το φτάζυμο επείδη δεν έχει προζύμι δε το σταυρώνουν, μερικοί ιερείς δε δέχονται στην εκκλησία φταζυμένιους άρτους.

Καλή επιτυχία σε όλες που θ' ασχοληθούν.

¹ εβατταλάλιενε = εφλυαρούσε

² ξαθέρι = η πιο καλή ποιότητα

³ ντουρντίζω = ετοιμάζω

⁴ μαγατζέ = αποθήκη

⁵ βολόσυρος = μια χοντρή σανίδα που έχει από κάτω σιδερένια τρίγωνα μαχαιράκια

⁶ ταλαποδέρνω = ταλαιπωρούμαι

⁷ γούζιεσαι = παραπονάσαι

⁸ γροικώ = ακούω

⁹ αποκαταστεμένα = ταχτοποιημένα

¹⁰ φτάζυμο = αυτόζυμο, χωρίς προζύμι, αυτόζυμο_φτάζυμο_εφτάζυμο

¹¹ φκαιρέζω = αδειάζω