ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΑΙΡΙΚΑ
ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΑΙΡΙΚΑ
Του Γιώργου Φρυγανάκη
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή (15 Μαρτίου)
H παλαιά ρήση «ουδέν κακόν αμιγές καλού», ακούγεται συχνά στις μέρες μας αναφορικά με την περί - πτωση η οικονομικής κρίσης. Και αυτό, γιατί η πολύχρηστη και πολύσημη αυτή γνώμη ανέκαθεν εξυπηρετούσε σημαντικές ανάγκες, όπως της εξισορρόπησης καταστάσεων, της παρηγοριάς, της αυτοπροστασίας, της αυτοκριτι-κής, της διδαχής από τα σφάλματα και της αυτοβελτίωσης. Ήταν πάντα άλλωστε η ειδοποιός διαφορά αισιόδοξης και απαισιόδοξης θεώρησης της ζωής.
Υπό τη βαριά σκιά, λοιπόν, του «κακού» της οικονομικής κρίσης φαίνεται ότι διαμορφώνεται το «καλό» της νέας καταναλωτικής ταυτότητας του Έλληνα, που να πώς σκιαγραφείται: καλύτερος διαχειριστής του χρήματος και του χρόνου του∙ πιο απαιτητικός ως προς την ποιότητα∙ πιο προσεκτικός και ενοχικός ως προς την ποσό-τητα∙ πιο ερευνητικός και αναβλητικός στις αγορές αγαθών διαρκείας∙ πιο «ψαχτήρι» έξυπνων/πρακτικών λύσεων∙ πιο ενημερωμένος για τις διαφορές των τιμών∙ πιο αντι-πιστωτικός και πιο αποταμιευτικός∙ πιο οικονόμος και οικολογικός∙ περισσότερο οι-κόβιος και λιγότερο μπαρόβιος, καφενόβιος, ταβερνόβιος, μπουζουκόβιος …
Αυτά επιβεβαιώνονται και από τα πρόσφατα δημοσκοπικά ευρήματα, όπως της εταιρείας Νielsen που δείχνουν ότι οι 9 στους 10 Έλληνες κάνουν γενικές περι-κοπές εξόδων (το ποσοστό στην Ευρώπη είναι 6 στους 10), το 64% έχει στραφεί σε φθηνότερα προϊόντα, το 81% μείωσε τις δαπάνες για αγορά νέων ρούχων, το 80% μείωσε τις δαπάνες για διασκέδαση έξω από το σπίτι…
Το τραγούδι «Θα κάτσω σπίτι μου» του Λουκιανού Κηλαηδόνη αποκτά έντο-νη επικαιρότητα και αποδεικνύεται προδρομικό αν όχι… προφητικό. Το σπίτι γίνεται το βασικό καταφύγιο του καταναλωτή, της φιλικής συντροφιάς, της παρέας. Ξαναγί-νεται σπίτι από απλό…ξενοδοχείο ύπνου. Οι διάδρομοι των σουπερμάκερτ δεν φρα-κάρουν πια από τα υπερφορτωμένα με ανώδυνο τρόπο καροτσάκια.. Περισσότερο κυκλοφορούν τα ελαφριά καλάθια με τα απαραίτητα αγαθά και, το βασικότερο, όσα θα καταναλωθούν πριν την ημερομηνία λήξης τους. Σπανίζουν πια οι σκηνές με τους μπόμπιρες που πετούνε μέσα στο καρότσι ότι τους αρέσει…Παράλληλα, όμως και οι εταιρείες αρχίζουν να αναπροσαρμόζουν τις πρακτικές τους. Το μάρκετινγκ προϊό-ντων αρχίζει να αλλάζει στρατηγική και πολλές εταιρείες αρχίζουν να επενδύουν στις λειτουργικές και πρακτικές διαστάσεις των προϊόντων τους.
Δεν μιλώ, φυσικά, για το δράμα της αδυναμίας κατανάλωσης και των συνε-πειών της σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο, αλλά για τη κωμικοτραγική ασυδοσία της υπερκατανάλωσης, τη σαβουρομανία, τη νεομανία, την επιδειξιομανία, το νεο-πλουτισμό, του αρχοντοχωριατισμό, την αξιολόγηση του άλλου με κριτήριο το «έ-χειν» και όχι το «είναι». Μιλώ -για να πάμε παραπέρα- για την τοξικομανία του κα-ταναλωτισμού που έκανε πολίτες και πολιτικούς αναλώσιμα υλικά των μικρών και μεγάλων οικονομικών πιράνχας! (Εδώ ισχύει το «όλους μαζί μας φάγανε»).
Η επαλήθευση, βέβαια, της εισαγωγικής ρήσης δεν είναι… καρμική. Αν πρό-κειται απλώς για περιστασιακή στάση αναμονής ανάμεσα στο «θέλω» και στο «μπο-ρώ» ή για ουσιαστική αλλαγή ψυχολογίας και ανάπτυξη αντικαταναλωτικής συνείδη-σης, θα φανεί κυρίως όταν βελτιωθούν τα οικονομικά μας πράγματα. Στην περίπτωση όμως της μη επαλήθευσης, δε θα ισχύει πια το «Ουδέν κακόν αμιγές καλού» αλλά το «Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού», κατά την πιο επιεική έκφραση.
Μέχρι τότε…καλή Σαρακοστή και «καλό κουράγκιο»!...
