Ανεφάρμοστο στο μεγαλύτερο μέρος του χαρακτηρίζει το Δ.Σ. του τοπικού παραρτήματος του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας το Στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης του λιμένος Ρεθύμνης. Σε ανακοίνωση τους κάνουν λόγο για «ανεπαρκώς» μελετημένο σχέδιο καθώς και για «τεράστια περιβαλλοντική αλλοίωση» που θα επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις, οι οποίες όπως τονίζουν στην ανακοίνωση τους θα προκαλέσουν «απαράδεκτες αισθητικές, λειτουργικές και οικονομικές συνθήκες για το Ρέθυμνο».
Από την πλευρά τους τα μέλη της Ν.Ε. Ρεθύμνου του ΤΕΕ στην δική τους γνωμοδότηση για το master plan του λιμανιού του Ρεθύμνου κάνουν λόγο για διαχωρισμό του εμπορικού λιμανιού από τις λοιπές λιμενικές χρήσεις μιλώντας ξεκάθαρα για ανάγκη μεταφοράς του εμπορικού λιμένα σε άλλο σημείο από αυτό που είναι σήμερα.
Η ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
Ολόκληρη η ανακοίνωση των πολιτικών μηχανικών του Ρεθύμνου έχει ως εξής:
ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ
Το εν λόγω σχέδιο θα πρέπει να είναι ενταγμένο στη λογική του τι είδους
ανάπτυξη θέλουμε και είναι εφικτή, δεδομένου ότι το μέγεθος αλλά και το βάθος του λιμένος λόγω της προσαμμώσεως είναι περιορισμένα, η οδική του πρόσβαση ακατάλληλη για μεγάλου όγκου ή βάρους οχήματα και το σπουδαιότερο όλων βρίσκεται στην προστατευόμενη παλιά Πόλη και στην εξαιρετικού φυσικού κάλλους παραλία μας που συγκεντρώνει το μέγιστο τόσο των τουριστικών δραστηριοτήτων όσο και της αναψυχής των κατοίκων του Ρεθύμνου όλες τις εποχές του έτους. Η ίδια η ύπαρξη της πόλης μας με τη μορφή που έχει σήμερα οφείλεται στις παραπάνω συνθήκες και έχουμε
υποχρέωση να τις διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού.
ΤΕΧΝΙΚΑ
Το υπό έγκριση στρατηγικό σχέδιο περιλαμβάνει τα εξής:
1. Προστασία του προσήνεμου μώλου με εμπόδια στη θάλασσα.
2. Αύξηση του πλάτους κατά 45μ του προσήνεμου μώλου, για την υποδοχή
κρουαζιερόπλοιων και δημιουργία σειράς κτιρίων εμπορικών καταστημάτων,
καφετεριών και λοιπών υπηρεσιών.
3. Εμπορικό τμήμα λιμένος με τον ανάλογο εξοπλισμό φορτοεκφόρτωσης και
υπηρεσίες.
4. Υδατοδρόμιο με τα ανάλογα κτίρια υποδοχής και ελέγχου.
5. Κανάλι επανενεργοποίησης των υπογείων καναλιών αποάμμωσης και ανανέωσης ύδατος του ενετικού λιμένος.
6. Επέκταση της Μαρίνας, με δημιουργία, μώλου μπροστά από το Λύκειο
Ελληνίδων, κατασκευή τσιμεντένιων κρηπιδωμάτων στη θέση της αμμώδους
παραλίας από το ύψος της πλατείας Αγνώστου Στρατιώτου έως και μετά το ρέμα Καμαράκι και οικοδομικών τετραγώνων, με διώροφο σταθμό 800 αυτοκινήτων σε όλο τον υπήνεμο μώλο.
7. Ιχθυόσκαλα με τις απαιτούμενες υπηρεσίες και εξοπλισμούς.
Είναι σαφές, με μία απλή και μόνο ματιά, ότι δεν υπάρχει ο απαιτούμενος
χώρος για τη χωροθέτηση όλων των δραστηριοτήτων που μελετούνται και χώροςασφαλών ελιγμών όλων αυτών των ειδών σκαφών στο λιμένα. Ο χώρος περιορίζεται, ακόμα περισσότερο, από την διαρκή προσάμμωση, η οποία παρά τις διαβεβαιώσεις και τα έργα που σκοπό είχαν και έχουν τη διακοπή της αυτή συνεχίζεται απρόσκοπτα και αδιάκοπα. Το εμπορικό τμήμα δεν δύναται να εξυπηρετείται από τον παρόντα λιμένα, διότι δεν υπάρχει και δεν μπορεί να δημιουργηθεί χωρίς υπέρμετρο κόστος και μεγάλη αισθητική όχληση η κατάλληλη οδική πρόσβαση, το δε βάθος του περιορίζει το μέγεθος
των εξυπηρετούμενων πλοίων. Αυτό έχει γίνει κατανοητό και από τη διοίκηση του Λιμενικού Ταμείου Ρεθύμνου που ορθώς προσανατολίζεται στη δημιουργία μώλου φορτοεκφόρτωσης σε θέση εκτός πόλεως με πρόσβαση στην Εθνική οδό.
Δεν υπάρχει μελέτη για το κανάλι αποάμμωσης και ανανέωσης ύδατος του
ενετικού λιμένος με αποτέλεσμα η ορθή λειτουργία του να είναι απλό ευχολόγιο και όχι τεχνικά τεκμηριωμένο έργο.
Η κατασκευή διώροφου σταθμού 800 αυτοκινήτων στον υπήνεμο μώλο καθώς
και η δημιουργία, τόσο στον προσήνεμο όσο και στον υπήνεμο μώλο, οικοδομικών τετραγώνων με εμπορικά καταστήματα, κατοικίες, καφετέριες και λοιπές χρήσεις, με εμβαδόν κτιρίων από 5.000 έως 10.000τμ., θα αλλοιώσει δραματικά τη θέα τόσο προς το πέλαγος όσο και προς τη Φορτέτζα καταστρέφοντας τη φυσική ομορφιά του τόπου μας. Καταστρατηγεί και περιφρονεί τo Σχέδιo Πόλης και Χρήσεων Γής, και προσθέτει χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα κτιρίων στην παραλία της πόλης, χωρίς να υπάρχει καμία μέριμνα ή μελέτη τόσο για την οδική πρόσβαση όσο και για τα λοιπά έργα υποδομής που απαιτούνται, δημιουργώντας ασφυκτικές συνθήκες πίεσης στην ήδη υπάρχουσα εμπορική και τουριστική δραστηριότητα, αλλά και στους κατοίκους της πόλης. Για τις ανάγκες του λιμένα θα πρέπει να γίνει πλήρης αξιοποίηση του κτιρίου "Δελφίνι".
Το παραπάνω τεχνικό και αισθητικό ατόπημα ολοκληρώνεται με την
τσιμεντοποίηση του μεγαλύτερου τμήματος της αμμώδους παραλίας για τη δημιουργία κρηπιδωμάτων της Μαρίνας.
Παραβλέπονται με ευκολία οι επιπτώσεις εκβολής του ρέματος «Καμαράκι»
θεωρώντας τον απλό αγωγό ομβρίων, ενώ είναι γνωστό ότι δρά υπερχειλιστικά της εκτροπής του κάτω από την οδό Μοάτσου, με αποτέλεσμα σε πολύ δυνατή βροχόπτωση (σύνηθες φαινόμενο πλέον) μεγάλος όγκος φερτών υλικών να καταλήξει εντός της Μαρίνας με δυσμενείς συνέπειες.
Η δαιδαλώδης και σε μεγάλη έκταση κατασκευή μώλων, έστω και
επιπλεόντων, για το δέσιμο των σκαφών, θα δημιουργήσει συνθήκες μη ανανέωσης των υδάτων της λιμενολεκάνης. Το παραπάνω φαινόμενο είναι ορατό και στο υφιστάμενο τμήμα της Μαρίνας παρά τις περί του αντιθέτου κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις, στο παρελθόν, της ιδίας μελετητικής εταιρείας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Κατόπιν των ανωτέρω και σκεπτόμενοι ότι έχουμε χρέος να παραδώσουμε στις μελλοντικές γενεές μια ωραιότερη και βιώσιμη πόλη, θεωρούμε ότι το Στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης λιμένος Ρεθύμνης πλήν της προστασίας του προσήνεμου μώλου, του υδατοδρομίου και της αποκάλυψης του βραχίονα του ενετικού λιμένα είναι ανεφάρμοστο, ανεπαρκώς μελετημένο και με την τεράστια περιβαλλοντική αλλοίωση που προϋποθέτει, δημιουργεί απαράδεκτες αισθητικές, λειτουργικές και οικονομικές συνθήκες για το Ρέθυμνο.»
Η ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ Ν.Ε. ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΤΟΥ ΤΕΕ
Οι θέσεις της Νομαρχιακής Επιτροπής Ρεθύμνου του ΤΕΕ για το γενικό στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης, του λιμανιού του Ρεθύμνου, όπως κατατέθηκαν στο Λιμενικό Ταμείο, έχουν ως εξής:
«Είναι δεδομένη η αναγκαιότητα αξιοποίησης του υφιστάμενου λιμένα Ρεθύμνου και της ανάδειξής του σε εργαλείο με προστιθέμενη αξία για την πόλη και το νομό. Χωρίς Master Plan αυτό δεν είναι εφικτό, οπότε στεκόμαστε θετικά αλλά κριτικά απέναντι στον υπό διαβούλευση στρατηγικό σχεδιασμό του ΔΛΤΡ δίνοντας έμφαση στην ανάγκη σημαντικών διορθωτικών παρεμβάσεων.
Ήδη, τα τεράστια λιμενικά έργα (κρηπιδώματα και μώλοι) έχουν κατασκευαστεί τις περασμένες δεκαετίες και στέκουν ημιτελή ως προς την χρήση τους. Η άποψη ότι δεν θέλουμε να αλλάξει κάτι σε αυτή την εικόνα διότι αυτό, κάπως νοσταλγικά, έχουμε συνηθίσει και μας αρέσει, παρόλο που τελικά είναι μια εικόνα μετριότητας στα όρια της παρακμής, είναι σεβαστή μεν αλλά εμάς δε μας εκφράζει.
Η βασική παρατήρηση, πέρα από τα θετικά στοιχεία, επί του σχεδίου, το οποίο ζητάμε να αναθεωρηθεί ως κεντρική λογική, είναι η υπερφόρτωση δραστηριοτήτων, χρήσεων και εντάσεων (ποσοτήτων) που έχει επιλεγεί με τη δικαιολογία να καλύπτει όλα τα πιθανά μελλοντικά σενάρια. Θεωρούμε ότι όλα αυτά οφείλουν να αποφασιστούν σήμερα και ιδιαίτερα τα κρίσιμα μέγιστα μεγέθη. Στα πλαίσια αυτά προτείνουμε να αλλάξει ο σχεδιασμός ως προς τα εξής:
- Η δραστηριότητα του Εμπορικού Λιμένα δεν θα πρέπει να εμφανίζεται καθόλου στο σχεδιασμό εφόσον είναι δεδομένη η βούληση όλων των φορέων και δρομολογημένη η διαδικασία μεταφοράς του σε άλλη θέση. Το γεγονός αυτό θα εξαναγκάσει και θα επισπεύσει αυτή την αναμενόμενα χρονοβόρα και πολυδάπανη διαδικασία. Στο παρόν στρατηγικό σχέδιο θα πρέπει να αναφέρεται απλά ότι θα διατηρηθεί η εμπορική χρήση εντός της λιμενολεκάνης στην υφιστάμενη θέση μέχρι να μεταφερθεί σε νέο λιμένα. Εξάλλου, η προτεινόμενη μικρή μετατόπιση, που παρουσιάζεται στο σχεδιασμό, αφενός δημιουργεί περιττά κατασκευαστικά κόστη και αφετέρου δεν είναι και η ενδεδειγμένη από λειτουργικής άποψης λόγω γειτνίασης με τους χώρους κρουαζιέρας.
- Θεωρούμε ότι η υπερδιαστασιολόγηση των θέσεων λιμενισμού και των 3 χρήσεων (επαγγελματιών αλιέων, ερασιτεχνών και μαρίνας) οδηγεί στην πρόταση δημιουργίας 2 νέων κρηπιδωμάτων στο αμμώδες τμήμα κάτι το οποίο δεν είναι επιθυμητό από πολλές απόψεις. Και οι 3 αυτές χρήσεις είναι συμβατές αλλά όχι σε υπερβολικό μέγεθος. Οι επαγγελματίες αν και όποτε γίνουν τόσοι πολλοί (90- πολύ αμφίβολο) προφανώς και δεν θα έχει νόημα να φιλοξενούνται όλοι στο λιμάνι εντός πόλης και όχι σε κάποιο άλλο περιφερειακό (στο υπό κατασκευή Σκαλέτας ή στο υπό μελέτη νέο εμπορικό λιμάνι). Αντίστοιχα να μειωθούν σε μικρότερο βαθμό και οι ερασιτέχνες όπως και η μαρίνα η οποία εξάλλου σαν μέγεθος (όπως και τα νούμερα που αφορούν τα μέγκαγιοτ) δεν τεκμηριώνονται επαρκώς σαν πρόβλεψη εντός του Master Plan. Επιπρόσθετα, εφόσον δεν θα δεσμεύει χώρο η εμπορική χρήση που φεύγει, υπάρχουν αρκετοί επιπλέον χώροι στα υφιστάμενα κρηπιδώματα. Συνεπώς, οι νέες κατασκευές στο αμμώδες τμήμα, που στην πρόταση φτάνουν μπροστά από την παλιά πόλη και την πλατεία Αγνώστου, πρέπει να αφαιρεθούν στο σύνολό τους ή στο μεγαλύτερο τμήμα τους.
- Η προβλεπόμενη δόμηση στο πολυσυζητημένο ΟΤ5 του προσήνεμου μώλου από το 2010 έως σήμερα έχει μειωθεί από τα 10 000τμ στα 5 000τμ και υπάρχει ήδη δέσμευση από το ΔΛΤΡ στο να μειωθεί περαιτέρω στα 3 000τμ (συμπ. ημιυπαίθριοι), κάτι στο οποίο γενικά συμφωνούμε εφόσον τεκμηριώνεται η απόλυτη αναγκαιότητά του για μια σύγχρονη μαρίνα. Όμως είναι σημαντικό να μη μείνει στο Master Plan ένα κενό σχεδιασμού τμήμα, όπως είναι τώρα, αλλά να γίνει ιδιαίτερη και σχετικά σαφής αναφορά ως προς την ήπια και μη οπτικά οχλούσα χωροθέτηση των νέων κτιρίων (κοντά στην πλάτη του κρηπιδώματος θωράκισης) καθώς και στα μέγιστα επιτρεπόμενα μεγέθη όπως το ύψος των κτιρίων, με σκοπό να καλυφθούν οι ελάχιστες απαιτούμενες προδιαγραφές και όχι με κριτήριο την υπερεκμετάλλευση με αποκλειστικά οικονομικά κριτήρια. Ιδανικά, θα πρέπει να προηγηθεί σχετική προμελέτη στην οποία θα διερευνηθούν αναλυτικά οι δυνατές επιλογές με γνώμονα την ελαχιστοποίηση της κτιριακής επιβάρυνσης (διερεύνηση αξιοποίησης υφιστάμενων κτιριακών εγκαταστάσεων), την ελαχιστοποίηση της οπτικής όχλησης και τη μεγιστοποίηση των ελεύθερων χώρων για τους πολίτες. Μια τέτοια προμελέτη, εγκεκριμένη από τις αρμόδιες εφορίες αρχαιοτήτων, θα δίνει περιγεγραμμένη τη θέση των πιθανών κτηρίων και θα συνοδεύεται με φωτορεαλιστική αποτύπωση των θέσεων αυτών από θέσεις προσέγγισης της πόλης, κυρίως από τα ανατολικά. Φωτορεαλιστικές απεικονίσεις είναι κάτι που θα περιμέναμε εξάλλου ήδη και στις υπόλοιπες επίμαχες θέσεις στα πλαίσια των παραδοτέων ενός τέτοιου Master Plan και όχι απλές οριζοντιογραφίες και τομές.
- Η πρόταση διαμόρφωσης στον υπήνεμο μώλο (ΟΤ4) 2όροφου γκαράζ είναι εκτός κλίμακας και αταίριαστη αισθητικά (τυπική διατομή 8 του σχεδίου MΠΒ-Λ-03.2). Αντιπροτείνουμε μια εναλλακτική τεχνική λύση προκειμένου να αναπληρώνεται ο ελεύθερα προσβάσιμος υπαίθριος χώρος που για τις ανάγκες των διαφόρων χρήσεων καταργείται. Σε αυτή τη λύση η 2όροφη κατασκευή καταβιβάζεται στο σύνολό της για 40εκ περίπου ώστε να μειωθεί η οπτική παρεμπόδιση μεταξύ λιμενολεκάνης και παραλίας και το 2ο επίπεδο αντί για χώρος στάθμευσης να αναπλασθεί κατάλληλα και να χρησιμοποιηθεί σαν ελεύθερος χώρος περιπάτου και ποικίλων δραστηριοτήτων πολιτών και συλλόγων, όπως είναι σήμερα.
- Η προσπελασιμότητα των πολιτών στους χώρους του Λιμένα είναι, εδώ και αρκετά χρόνια με τις νέες νομοθεσίες περί ασφάλειας λιμένων, ένα μεγάλο ζήτημα που απασχολεί τον Ρεθεμνιώτη. Στο νέο Master Plan θα πρέπει να γίνεται σαφέστερος προσδιορισμός των χώρων, φυλασσόμενων ή μη, στον οποίο θα επιτρέπεται η ελεύθερη πρόσβαση απλών πολιτών. Οι χώροι περιορισμού πρόσβασης θα πρέπει να περιοριστούν με σαφήνεια στους απολύτως αναγκαίους με βάση τη νομοθεσία (ζώνες κώδικα ISPS κλπ). Τονίζεται ότι η απεικόνιση των πεζόδρομων στα σχέδια οριζοντιογραφίας φαίνεται να είναι ανεπαρκούς πλάτους, ειδικά αν δεν εφάπτονται άλλων χώρων ελεύθερης πρόσβασης. Ιδανικά, πρέπει να συμπεριληφθεί σχετική προμελέτη στο Master Plan για τους ελεύθερους χώρους ώστε να είναι πραγματικά ασφαλείς, άνετοι και αξιοποιήσιμοι και όχι στενοί διάδρομοι δυσχερούς προσπέλασης (ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο πεζόδρομος στο βορειοδυτικό τομέα του λιμένα φαίνεται να είναι ασφυκτικά στενός ανάμεσα: α) σε μη προσβάσιμο χώρο της κρουαζιέρας (ζώνη ISPS) και β) σε χώρο ο οποίος περιλαμβάνει κτίρια (1δ) εξυπηρέτησης της κρουαζιέρας, δηλαδή ζώνη αμφιβόλου προσβασιμότητας).
Τέλος, στη ζώνη κρουαζιέρας, η οποία πέρα από το υπό διαβούλευση Μaster Plan βρίσκεται ήδη σε διαδικασία τελικής ωρίμανσης μελετών, είναι κρίσιμο να κρατηθεί η ίδια φιλοσοφία:
- ήπιων κτιριακών παρεμβάσεων (ειδικά όσον αφορά στο κτίριο 1α το οποίο με το ύψος και το μέγεθός του παραπέμπει σε μεγάλο εμπορικό συγκρότημα που κρίνεται υπερδιαστασιολογημένο για τις λειτουργικές ανάγκες της ζώνης κρουαζιέρας).
- διασφάλισης της προσπελασιμότητας των πολιτών στα όρια που είναι αυτό νομοθετικά εφικτό, προκειμένου να εξασφαλιστεί η απόδοση στους δημότες νέων ελεύθερων χώρων, συνολικά μεγαλύτερης έκτασης και με περισσότερες δυνατότητες αξιοποίησης από τους υφιστάμενους σήμερα.»
