Η αλήθεια είναι πως δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τους πανεπιστημιακούς… στα κάγκελα! Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, οι διαμαρτυρίες από καθηγητές είναι διαρκείς και συνεχώς εντείνονται.
Ο λόγος; Ο τρόπος που γίνεται η αξιολόγηση και, τελικά, η χρηματοδότηση ερευνητικών προτάσεων. Το θέμα ανέδειξε Το Βήμα (δείτε εδώ και εδώ) και τα όσα καταγγέλλονται από τους επιστήμονες συνυπογράφονται από ερευνητές και της Κρήτης που είδαν τη δική τους πρόταση να έχει θετικά σχόλια αλλά αξιολόγηση… στα πατώματα!
Σύμφωνα, λοιπόν, με τους επιστήμονες, το πρόβλημα αφορά σε προσκλήσεις που έβγαλε στον «αέρα» το Υπουργείο Παιδείας. Μάλιστα, για αυτό τον λόγο απευθύνονταν μόνο σε Πανεπιστήμια και όχι σε ερευνητικά κέντρα. Το έργο «Εμπιστοσύνη στα Αστέρια μας – Trust your Stars» είναι και εκείνο που έχει ξεσηκώσει τη μεγαλύτερη θύελλα αντιδράσεων. Μάλιστα, πολλοί λένε πως και μόνο η ονομασία του αποτελεί ειρωνεία καθώς ο τρόπος που αντιμετωπίζονται τα… αστέρια μας, τα κάνει να θέλουν να συνεχίσουν την καριέρα τους στο εξωτερικό!
Η αντιπρύτανις Ακαδημαϊκών Υποθέσεων, Δια Βίου Μάθησης και Ερευνητικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθηγήτρια Μαρία Βαμβακάκη αναφέρει στο Cretalive πως στο Ίδρυμα επικρατεί απογοήτευση. Καθηγητές πανεπιστημίου που διακρίνονται διεθνώς με έργα ERC (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας) και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά υψηλού κύρους αξιολογήθηκαν με το χαμηλότερο δυνατό βαθμό με δικαιολογίες αστείες!
Η ίδια τονίζει πως τα εθνικά χρήματα για την έρευνα είναι πολύ λίγα και είναι λογικό όταν βγαίνει στον «αέρα» μία πρόσκληση με γενναία χρηματοδότηση να υποβάλλονται πολλές προτάσεις. Ωστόσο, το αποτέλεσμα ήταν να λάβουν 1 εκ ευρώ ομάδες αμφιβόλου ικανότητας και ποιότητας. Βλέπουμε, δηλαδή, να γίνεται μία σπατάλη χρημάτων που δεν υπάρχουν!
Επιστημονικά υπεύθυνοι των έργων έχουν καταθέσει ενστάσεις γιατί και τα σχόλια που έγιναν για τις προτάσεις τους έχουν ανακρίβειες και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, όπως αναφέρουν.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με όσα καταγγέλλονται, φαίνεται πως έλαβαν χρήματα ομάδες με μέλη άγνωστα στην επιστημονική κοινότητα.
Η αντιπρύτανις του Π.Κ. αναφέρει πως η μία πρόσκληση αφορούσε και νέα μέλη ΔΕΠ που αν λάμβαναν χρηματοδότηση θα ήταν μία καλή αρχή για την πορεία τους στο Ίδρυμα.
Η κ. Βαμβακάκη αναφέρει πως η μόνη λύση για τους ερευνητές είναι να στραφούν στα ευρωπαϊκά προγράμματα, αν και ο ανταγωνισμός είναι πολύ μεγάλος.
Σημειώνεται πως το παρόν ζήτημα δεν αφορά στο ΕΛΙΔΕΚ (Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας) που αντιμετωπίζει τις δικές του παθογένειες, κυρίως λόγω έλλειψης χρημάτων.
Η καθηγήτρια του Π.Κ., ως μέλος σε πάνελ αξιολογήσεων ερευνητικών προτάσεων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχει προτείνει να γράφονται οι προτάσεις στα αγγλικά και να στέλνονται για αξιολόγηση εκτός συνόρων. Ίσως τότε εξασφαλιστεί η διαφάνεια στην όλη διαδικασία.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, χρόνια στη διοίκηση του Ενιαίου Συλλόγου Καθηγητών του Π.Κ. στο Ηράκλειο, Ιωάννης Καρακάσης, αναφέρει πως είναι εξοργιστικό το γεγονός πως η διαδικασία διήρκησε πολύ καιρό. Από τη στιγμή που υποβλήθηκαν οι προτάσεις, κύλησε ένας χρόνος απραξίας και κάποια στιγμή, όπως λέει, βρέθηκαν λίγοι άνθρωποι να κρίνουν έναν απίστευτο όγκο προτάσεων, κάτι που ήταν αδύνατο να συμβεί.
Μάλιστα, τα σχόλια που περιλαμβάνονται στην αξιολόγηση δείχνουν πως, στην ουσία, δεν έγινε καμία κρίση. Επιστήμονες συγκρίνουν τις απαντήσεις που έλαβαν και καταλήγουν στο συμπέρασμα πως τα κείμενα είναι πανομοιότυπα. Εικάζουν πως είτε δεν έγινε αξιολόγηση, είτε ήταν προαποφασισμένη, είτε, ακόμα, ζητήθηκε από την Τεχνητή Νοημοσύνη να απαντήσει! Κάνουν λόγο για προχειρότητα και ο κ. Καρακάσης λέει πως «δεν περιποιεί τιμή ούτε σε όσους το ανέλαβαν ούτε στο Υπουργείο που το οργάνωσε και το ανέχτηκε».
Δυστυχώς, το brain gain δεν επιτυγχάνεται με τέτοιες πρακτικές! Σε ανάρτησή του, ο καθηγητής είχε γράψει τα εξής :
«Αλήθεια μας ενδιαφέρει η έρευνα;
Ακούμε ότι η κυβέρνηση ενδιαφέρεται να αναστρέψει το brain drain, να επενδύσει στην έρευνα για να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας, να ενισχύσει την έρευνα στα Πανεπιστήμια για να καταστούν διεθνώς ανταγωνιστικά και άλλα τέτοια σημαντικά στα οποία κανείς δεν μπορεί να έχει αντίρρηση. Η πραγματικότητα όμως;
Οι προθεσμίες αναβάλλονται διαρκώς, οι κρίσεις σέρνονται, οι ενδιαφερόμενοι φορείς αντιμετωπίζονται ως υποτελείς που δεν αξίζει καν να ενημερωθούν για τις φάσεις ολοκλήρωσης της διαδικασίας, και όταν κάποτε γίνονται επικρατεί πλήρης αδιαφάνεια με αποτέλεσμα οι επιστήμονες που έχουν καταθέσει προτάσεις να θεωρούν ότι εμπαίζονται. Οι κρίσεις διαφορετικών προτάσεων είναι πανομοιότυπες (copy-paste) χωρίς αναφορά στις ενδεχόμενες ελλείψεις ή ανάγκες βελτίωσης. Ο κριτής είναι ένας και κανείς δεν ξέρει αν αυτός έστω ο ένας έχει δει όλες τις συναφείς προτάσεις ή η βαθμολογία εξαρτάται από το «πού θα πέσεις». Φίλος και συνάδελφος έλαβε άκρως εγκωμιαστική κρίση, χωρίς καμιά αρνητική παρατήρηση που συνοδευόταν από βαθμολογία 48%. Μίλησε με άλλους συναδέλφους που έλαβαν το ίδιο ακριβώς (πανομοιότυπο) κείμενο και η βαθμολογία τους κυμαινόταν από 50-90%.
Οι πρωτοφανείς καθυστερήσεις (πολλών μηνών και πάντως περισσότερο από 1 έτος) καθιστούν ενίοτε την επικαιρότητα των προτάσεων αμφισβητήσιμη, μεταβάλλουν τις συνθήκες διαθεσιμότητας στο εσωτερικό των ερευνητικών ομάδων ή οδηγούν στην διάλυσή τους, δυσκολεύουν την χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους (όλα τα χρηματοδοτικά μέσα έχουν ένα χρονικό όριο απορρόφησης που δεν περιμένουν την αργόσυρτη ελληνική διοίκηση). Η κατάσταση γίνεται χειρότερη σε προγράμματα διακρατικής συνεργασίας. Περνούν 8 μήνες από την υποβολή στην Ελλάδα, οι επιστήμονες από την άλλη χώρα (Κίνα) έχουν υποβάλει τις προτάσεις τους, αυτές έχουν αξιολογηθεί εδώ και 18 μήνες και η ΓΓΕΤ ακόμη κάνει έλεγχο για την πληρότητα των δικαιολογητικών των μόλις 52 ελληνικών προτάσεων. Δεν ξέρω πόσους μήνες θα πάρει η πραγματική αξιολόγηση.
Έχω πάρει μέρος σε κρίσεις ερευνητικών προτάσεων στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες ως εξωτερικός κριτής. Στη Γαλλία, που είδα το καλύτερο σύστημα, η ομάδα των αξιολογητών λαμβάνει μια σύνοψη <10 σελίδων για κάθε πρόταση. Κάθε κριτής κάνει μια αρχική αξιολόγηση και ετοιμάζει εισήγηση για 5-7 προτάσεις και κάθε πρόταση αξιολογείται από 2 αξιολογητές. Στην ολομέλεια των αξιολογητών και για κάθε πρόταση οι 2 εισηγητές παρουσιάζουν τα επιχειρήματά τους και οι προτάσεις χωρίζονται τελικά σε δύο κατηγορίες (απορριπτόμενες και καταρχήν δεκτές). Οι φορείς της δεύτερης κατηγορίας καλούνται να παρουσιάσουν την πλήρη πρόταση σε 4 μήνες και ο συντονιστής έχει 20 λεπτά να την παρουσιάσει στην δεύτερη συνεδρίαση της ολομέλειας. Στο τέλος των παρουσιάσεων οι κριτές ψηφίζουν έχοντας όμως και μια εικόνα για το σύνολο των προτάσεων. Ποτέ κανείς δεν παραπονέθηκε για αυτήν την διαδικασία που διαρκεί εδώ και χρόνια, είναι σύντομη, αξιόπιστη και διαφανής. Εμείς;»
cretalive.gr
