Το Ρέθυμνο, η πόλη «των γραμμάτων και των αρμάτων», ανέδειξε δασκάλους που δίδαξαν με το παράδειγμα, την αγωνιστικότητα και την αγάπη τους. Άνθρωποι που έδωσαν το παρών σε αίθουσες, εθνικές δοκιμασίες, στον πολιτισμό και στη δημόσια σφαίρα. Άλλοι πρωτοστάτησαν στο παρελθόν, άλλοι συνεχίζουν ακόμη να προσφέρουν, κρατώντας ζωντανό το νήμα και το νόημα της παιδείας.
Η αναφορά που συνεχίζεται είναι φόρος τιμής και αναγνώρισης Ρεθεμνιωτών στην καταγωγή δάσκαλων κι επιθυμεί να αναδείξει τη συμβολή τους στην εκπαίδευση και τη ζωή του τόπου, χωρίς φυσικά, να ξεχνάμε την πολύτιμη προσφορά και τόσων άλλων που, αν και δεν κατάγονται από το Ρέθυμνο, το υπηρέτησαν και το υπηρετούν με αγάπη:
Αγγελάκη Ευαγγελία: αρθρογράφος, ποιήτρια.
Αλεξανδράκης Ιωάννης (1892-1972): δάσκαλος από τον Κισσό, απόφοιτος της Σχολής του Αγίου Πνεύματος, δημοσίευσε λαογραφικό και ιστορικό υλικό, χαρακτηρίστηκε ως ο «κρητολάτρης δάσκαλος».
Ανδρεδάκης Κώστας: προϊστάμενος Π.Ε., συγγραφέας.
Ανδρουλάκης Μανόλης: ιεροδιδάσκαλος, αντιστασιακός, φυλακίστηκε στη Σερβία και πέθανε κατά την επιστροφή του.
Ανδρουλάκης Μιχαήλ (1908-2004): δάσκαλος από τον Οψιγιά, δίδαξε στο Αμάρι, συγγραφέας, πρωτοστάτης σε θεατρικές παραστάσεις.
Ανδρουλάκης Θεόδωρος (Βολιώνες): δεν πρόλαβε να διδάξει· σκοτώθηκε στα 24 στο Μαουτχάουζεν.
Απανωμεριτάκης Θανάσης: προϊστάμενος – διευθυντής Π.Ε.
Αρχοντάκης Γιώργης: προϊστάμενος γραφείου Π.Ε., πρόεδρος Συλλόγου Συνταξιούχων με πολλαπλή δράση.
Αυγουστάκης Μανόλης (Μέλαμπες) περιηγητής, ξεναγός και συγγραφέας.
Βαλέργας Στέφανος: με πλούσια πολιτιστική δράση σε διάφορους συλλόγους.
Βερνάδος Μιχάλης: σχολικός σύμβουλος Ειδικής Αγωγής, συγγραφέας.
Βιβιλάκης Δημήτριος (1909-1993): δάσκαλος από τα Περιβόλια, συγγραφέας, γραμματέας της ΙΛΕΡ, δημοτικός σύμβουλος.
Γαβαλάς Νίκος: πρωτοπόρος δάσκαλος οικολογικού σχολείου, ποιητής, ψάλτης.
Γαλλιός Γιώργης: συγγραφέας δύο βιβλίων, αρθρογράφος.
Γαραντωνάκης Γεώργιος (Κισσός): με συνδικαλιστική και πολιτιστική δράση.
Γαβριγέλης Εμμανουήλ (19ος αιώνας): δάσκαλος στην Πηγή, Σχολή Αγίου Πνεύματος και Ρέθυμνο, περίφημος ψάλτης.
Γεωργουλάκης Μιχάλης (Ασώματος 1921): ιεροδιδάσκαλος, αντιστασιακός, συγγραφέας.
Γεώργιος Κ. Αγγελάκης: έπεσε υπέρ πατρίδος.
Γεώργιος Ι. Ψωμάς (Εξάντη 1936-2008): προϊστάμενος Πρωτοβάθμιας και Υπουργείου Παιδείας, πρόεδρος Διδασκαλικού Συλλόγου, ταμίας και αντιπρόεδρος ΔΟΕ.
Γαλλιός Γιώργης: αρθρογράφος και συγγραφέας δύο βιβλίων.
Γαβριγέλης Εμμανουήλ: δραστήριος δάσκαλος, ψάλτης, υπηρέτησε σε Πηγή, Σχολή Αγίου Πνεύματος και Ρέθυμνο.
Δαμανάκης Μιχάλης: αντιπρύτανης Παν. Κρήτης, παιδαγωγικό συγγραφικό έργο.
Δερεδάκης Νίκος: συγγραφέας, ιστορικός, δημοτικός σύμβουλος, πρόεδρος Ν.Τ. ΑΔΕΔΥ, εξαιρετικός ξεναγός και μέλος διαφόρων πολιτιστικών φορέων.
Ελευθεράκης Θεόδωρος: σχολικός σύμβουλος, πανεπιστημιακός.
Ζαμπετάκης Μιχάλης (Μοναστηράκι 1932–2008): πρόεδρος του Διδασκαλικού Συλλόγου (1978–80), από τους πρώτους σχολικούς συμβούλους στη Θεσσαλονίκη.
Ηλιακάκης Γιώργης: δολοφονήθηκε από Τούρκους το 1896 για τη δράση του.
Καλομενοπούλου Χρυσηίς: Αρσακειάδα δασκάλα, δίδαξε στα Ανώγεια και στο Παρθεναγωγείο Ρεθύμνου.
Καλογεράκης Γιάννης (Άγιος Ιωάννης): αρθρογράφος, πρόεδρος πολιτιστικών συλλόγων.
Καλογεράκης Γιώργης: συγγραφέας – σκηνοθέτης.
Καμηλάκη Μαρία (Μοναστηράκι): συγγραφέας.
Κατσαντώνης Γεώργιος (Άνω Μέρος): καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δράσεις.
Καλομενοπούλου Χρυσηίς (τέλη 19ου – μέσα 20ού αιώνα): Αρσακειάδα δασκάλα, υπηρέτησε στα Ανώγεια και διετέλεσε διευθύντρια του Χριστιανικού Παρθεναγωγείου Ρεθύμνου.
Καλούδης Ιωάννης (1865-1931): δάσκαλος από τον Πρινέ, υπηρέτησε από το 1898 μέχρι τον θάνατό του.
Καμηλάκη Μαρία: συγγραφέας.
Κατσαντώνης Γεώργιος: καλλιτεχνική και πολιτιστική προσφορά.
Κατσαντώνης Γεώργιος (Άνω Μέρος): διάφορες καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δράσεις..
Κοκονάς Αλέξανδρος (1889-1968): δάσκαλος από το Γερακάρι, αντιστασιακός κατά τη Γερμανική Κατοχή.
Κοπανάκη-Χαμογιωργάκη Ειρήνη (Κεραμές): μέλος ΧΕΝ, κοινωνική προσφορά.
Κοντογιάννης Εμμανουήλ (Αϊμονας): κοινωνική προσφορά και συγγραφικό έργο.
Κοτσιφάκης Νικόλαος: πρόεδρος Διδασκαλικού Συλλόγου και απόδημων Ν. Αφρικής.
Κουτρουμπάκης Νικόλαος (1863-1943): δάσκαλος από την Πηγή, πατριωτική δράση.
Κρυοβρυσανακης Λευτέρης (Άρδακτος Αμαρίου, 1946): δίδαξε σε 11 μονοθέσια, διευθυντής του 1ου ΔΣ Ρεθύμνου, συγγραφέας 9 βιβλίων, εκδότης «Αθλητικού Ρεθύμνου». Έχει πολλές δημοσιεύσεις για διάφορα θέματα αθλητικού και τοπικού ενδιαφέροντος, δημοσιογράφος για 29 χρόνια.
Κτιστάκης Αντώνιος (Πλάτανος): διευθυντής 2ου, 3ου και 7ου ΔΣ Ρεθύμνου. Σε κάθε σχολική μονάδα όπου έχει τοποθετηθεί, έχει προχωρήσει σε εκσυγχρονισμό των υποδομών συμβάλλοντας ουσιαστικά στην αναβάθμιση του σχολικού περιβάλλοντος.
Μονιάκη Ανδρονίκη: δασκάλα.
Μπεμπής Ν. Δημήτρης: δ/ντής σχολείου Πρινέ (1972-2007), ιερέας 50 χρόνια, αρχιερατικός επίτροπος, δημιούργησε Ενοριακό Πνευματικό Κέντρο.
Μπουζάκης Σήφης: καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, συγγραφέας.
Μπριλάκη-Καβακοπούλου Ειρήνη (Σπήλι): λαογράφος, ποιήτρια, συγγραφέας.
Μυγιάκης Κωνσταντίνος (Πηγή 1930): βοηθός επιθεωρητή (1970–74), αιρετός τέσσερις φορές, αρχηγός μαθητικών κατασκηνώσεων Αρκαδίου–Κολυμβαρίου για 15 καλοκαίρια, πρόεδρος του Διδασκαλικού Συλλόγου (1975–77), αντιπρόεδρος του εποπτικού της ΔΟΕ και πρόεδρος του Συλλόγου Πολιτικών Συνταξιούχων (1999–2013)
Νικολιδάκης Κων/νος (Ελεύθερνα 1902) προοδευτικός δάσκαλος. Εργάστηκε για την ανάπτυξη του χωριού του, σύμφωνα και με την προτομή που υπάρχει στο χωριό του. Πολέμησε στην Αλβανία και είχε ενεργό δράση και στην Κατοχή.
Νικολιδάκης Νίκος (Ρούστικα): σχολικός σύμβουλος σε ΗΠΑ, συγγραφέας.
Ξενικάκης Σωκράτης: ιερέας Αρμένων και 4 Μαρτύρων, πρόεδρος Ιεροδασκάλων Ελλάδας.
Παλιεράκης Νικόλαος (Γερακάρι): δάσκαλος ειδικής αγωγής, συγγραφέας βιβλίου πρώτης ανάγνωσης.
Παπαδογιάννης Αγησίλαος (Μέλαμπες 1916) φωτισμένος εκπαιδευτικός με πλούσιο έργο στο χωριό του και στην Αθήνα.
Παπαδογιάννης Στέλιος (Ακούμια) συγγραφέας
Παπαδογιαννάκης Νίκος: καθηγητής Πανεπιστημίου, συγγραφέας.
Παπαδογιαννης Γεώργιος: έπεσε υπέρ πατρίδος.
Παπαδομιχελάκης Γιάννης (Ορνέ) συγγραφέας ενός βιβλίου για το χωριό του και οικιστης Ι.Ν. Αγίας Σοφίας.
Παπαλεξάκης Λευτέρης: προϊστάμενος Π.Ε., πρόεδρος πολιτιστικού συλλόγου.
Παπαμιχελάκης Δήμος (Μέλαμπες): σχολικός σύμβουλος με σπουδές στη Γαλλία, πλούσιο ερευνητικό έργο.
Παπουτσιδάκης Μανόλης: με κοινωνική και καλλιτεχνική δράση.
Παλαιτσάκης Γρηγόριος (1872-;): δάσκαλος και ιερέας από τα Περιβόλια, υπηρέτησε έως το 1935, εξασφάλισε το οικόπεδο για τη σχολή που φιλοξένησε αρχικά το Πανεπιστήμιο Κρήτης στο Ρέθυμνο.
Παρασύρης Δημήτριος (Ζωνιανά): ιστορικός, συγγραφέας.
Σαουνάτσου – Λαζαροπούλου Αικατερίνη: πρώτη δασκάλα στο Ρέθυμνο (1845-1851) με 65 μαθήτριες.
Σκεπετζής Ιωάννης: με πλούσια καλλιτεχνική δράση.
Σκουλάς Εμμανουήλ (1845-1866): δάσκαλος στη Σύρο και στα Ανώγεια, σκοτώθηκε στο Αρκάδι, γιος του Φιλικού Αναγνώστη Σκουλά.
Σκούληκας Μιχάλης (Κρύα Βρύση 1929-1998): διευθυντής 3ου Δ.Σ., πρώτος διευθυντής Πρωτοβάθμιας (1983-88), πρόεδρος Συνταξιούχων (1996-98).
Σπανουδάκης Αρκάδιος: συνδικαλιστής, Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαίδευσης Κρήτης.
Σπαντιδάκη – Ζαμπετάκη Ευγενία: λαογράφος, συγγραφέας.
Σταμαθιουδάκη Μαρία (1893-1968): δασκάλα από το Μούντρος, Αρσακειάδα, πρώτη Ρεθεμνιώτισσα συστηματική κρητολόγος.
Σταυρακάκης Αριστείδης (Λοχριά): δήμαρχος Κουρητών (1998-2006).
Σταυριδάκης Κλεόνικος: υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, συγγραφέας.
Στρατιδάκης Χάρης: σχολικός σύμβουλος, συγγραφέας 40 βιβλίων και πολλών συγγραμμάτων, κορυφαίος εκπαιδευτικός, διδάκτορας Παν. Ιωαννίνων, ξεναγός και μέλος αρκετών φορέων.
Σταυρουλάκης Ανδρέας (Μουρνέ 1907–1997): για χρόνια διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου, αρθρογράφος και πολυγραφότατος συγγραφέας. Υπήρξε πρόεδρος του Διδασκαλικού Συλλόγου με πολλές θητείες και πρώτος πρόεδρος του Συλλόγου Συνταξιούχων Δημοσίου (1972–1995). Επί των ημερών του αγοράστηκαν τα ιδιόκτητα γραφεία του Συλλόγου, απέναντι από τον Μητροπολιτικό Ναό.
Στεφανάκης Γεώργιος: ελληνοδιδάσκαλος, επιθεωρητής, Γενικός Γραμματέας Παιδείας Κρητικής Πολιτείας.
Τζανιδάκης Εμμανουήλ: προπονητής Μικτών ΕΠΣΡ και ομάδων τοπικού πρωταθλήματος.
Τζανιδάκης Κωστής (Ελεύθερνα 1949-2004): διευθυντής του 16ου Δημοτικού Σχολείου, πρόεδρος του Διδασκαλικού Συλλόγου (1993–98), γραμματέας και αντιπρόεδρος του Διδασκαλικού Συλλόγου Χανίων, μέλος της ΚΕ της ΑΔΕΔΥ, διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Έφυγε πρόωρα από τη ζωή σε ηλικία 55 ετών..
Τρανταλλίδης Μανόλης (Άγιος Ιωάννης 1910) συγγραφέας και ποιητής. Πολέμησε στην Αλβανία και τιμήθηκε από αρκετούς φορείς.
Τσιγδινός Γεώργιος (Κισσός): συγγραφέας – αρθρογράφος.
Τσουπάκης Νικολέων (Νίθαυρη): δάσκαλος-φιλόλογος-δημοσιογράφος με πολύτιμη προσφορά στην παράδοση.
Φλουρής Κώστας (Αΐμονας 1935–2009): διευθυντής του 3ου Δημοτικού Σχολείου (1986–90) και της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (1986), μέλος της ΔΟΕ για δύο θητείες.
Φραγάκης Χαράλαμπος: δίδαξε σε επιμορφωτικά σεμινάρια, συνέγραψε το 1888 τη «Στοιχειώδη Γεωγραφία».
Φραγκάκης Κώστας (Αγία Γαλήνη) Από τους πρωτοπόρους δασκάλους με μεγάλη προσφορά.
Φρογάκης Βασίλης (Καμάρες-Λοχριά 1925): συγγραφέας και ποιητής, δάσκαλος του γράφοντα (1954–1959).
Φωτάκης Γεώργιος Μ. (Αποδούλου): αντιστασιακός δάσκαλος και οφθαλμίατρος.
Φωτάκης Ιωάννης: πρόεδρος Διδασκαλικού Συλλόγου, διευθυντής Π.Ε.
Φωτάκης Νικόλαος: προϊστάμενος Π.Ε., δημοτικός σύμβουλος.
Χαροκόπος Γεώργιος: αγωνιστής από την Πατσό και συγγραφέας.
Χατζηδάκης Χαράλαμπος: αθλητικός παράγοντας σε ΕΠΣΡ και στον ΑΡΗ Ρεθύμνου επί σειρά ετών.
Χιονάκης Νικόλαος (19ος αιώνας): δάσκαλος, προεστός Ρεθύμνου, μέλος της Εφορίας των Κοινών της Πόλεως Καταστημάτων.
Χρηστοφάκης Χρήστος (Μέλαμπες 1910) Είχε μαθητή στην Αλφά τον Κώστα Μουντάκη. Αργότερα ιερέας στο χωριό του και στο ΚΑΤ.
Ψαράκης Αλέξανδρος (1835-1905): δάσκαλος στον Αποδούλου πριν την επανάσταση του 1866, από τους πρώτους άνδρες νηπιαγωγούς με πτυχίο από τη Σύρο.
Ψαρουδάκης Γεώργιος: από τους πρωτοπόρους δασκάλους, το 1837.
Ψαρουδάκης Νικόλαος: βουλευτής, αντιστασιακός, εκδότης της εφημερίδας «Χριστιανική Δημοκρατία».
Ψυχαράκης Γιάννης: πρόεδρος Ν.Τ. ΑΔΕΔΥ και Διδασκαλικού Συλλόγου και αντιπρόεδρος Συλλόγου Συνταξιούχων.
