Για άλλη μια φορά στη ζωή μας αξιωνόμαστε να εισέλθουμε στην Κατανυκτική περίοδο του Τριωδίου. Πρόκειται για την περίοδο που ξεκινάει με την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και ολοκληρώνεται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, για να τη διαδεχθεί στη συνέχεια η Αναστάσιμη περίοδος του Πεντηκοσταρίου.
Είναι ο τίτλος του λειτουργικού βιβλίου που είναι σε χρήση στ’ αναλόγια των Ιερών Ναών και Μονών παράλληλα με το λειτουργικό βιβλίο της Παρακλητικής και του Μηναίου. Ο πλήρης τίτλος του είναι Τριώδιον Κατανυκτικόν. Γιατί όμως τιτλοφορείται έτσι; Διότι ο σκοπός του είναι να πλημμυρίσει η ψυχή του κάθε ανθρώπου – ιδίως βεβαίως του πιστού – από κατάνυξη, που σημαίνει λύπη της ψυχής. Λύπη της ψυχής που προκαλεί η αμαρτία. Τρεις Ωδές – αυτό σημαίνει το όνομά του – περιέχει το περιεχόμενό του, υπέροχες υμνολογίες. Καθεμιά οδηγεί στη συντριβή και τον αυτοέλεγχο του κάθε αμαρτωλού.
Η περίοδος του Τριωδίου μπορεί να πει κανείς ότι αποτελεί μια περίοδο ενός <<ιδιότυπου>> ταξιδιού. Ταξιδιού όχι αισθητικού στον παρόντα κόσμο, αλλά εξ ολοκλήρου πνευματικού. Ενός ταξιδιού – φυγής της ψυχής από την αιχμαλωσία των παθών και των αμαρτιών της, προς την ελευθερία της.
Η αξία αυτού του βιβλίου είναι ασύλληπτη και ανυπολόγιστη. Μας μιλάει πειστικά, μας εμψυχώνει Ορθόδοξα. Οι ύμνοι του είναι τεράστιας ωραιότητας. Οι υμνογράφοι του αποτελούν εκ των εξεχόντων μορφών της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Κοσμάς Μοναχός, Ανδρέας Κρήτης, Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Θεοφάνης ο Γραπτός, Λέων ο Βασιλεύς, Κασσιανή η υμνογράφος. Χρονική περίοδος συγγραφής του 10 αιώνες, από τον 5ο έως τον 10ο αιώνα. Ουράνιες και φωτοφόρες μελωδίες σκορπούνται στ’ αυτιά των πιστών.
Διανύουμε αυτή την περίοδο το βάθος της Ορθοδοξίας μας. Νηστεία, προσευχή, περισυλλογή, εγκράτεια, φιλανθρωπία, μυστηριακή ζωή. Όλα αυτά περιλαμβάνει το Τριώδιο. Οι πρώτες Κυριακές που αποτελούν τον <<προθάλαμο>> της Μεγάλης Τεσσαροκοστής έχουν τρία υπόβαθρα 1) η ταπείνωση (Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου) 2) η μετάνοια (Κυριακή του Ασώτου), 3) η Δίκαιη Κρίση του Θεού (Κυριακή της Απόκρεω) και 3) η συγχώρηση (Κυριακή της Τυρινής).
Έτσι εισερχόμαστε στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, διαφορετικά, ταπεινά, καθαροί, συγχωρημένοι και μετανοημένοι. Ταπεινωμένοι= έχοντας γνώση του εαυτού μας, μετανοημένοι= έτοιμοι για μια καινούργια ζωή, Κρίση του Θεού= δέος και κάτοχοι χρέους και ευθύνης και τέλος συγχωρημένοι= έχουμε αδελφογνωσία. Όλα μαζί συγκροτούν τα χαρακτηριστικά του πολίτη της Βασιλείας του Θεού και της Χριστιανικής ταυτότητας.
Ωδές, ύμνοι ιδιαίτερου τονισμού και λυρισμού μας προσφέρει το Τριώδιο. Μας τονίζει το πόσο αξίζει η κάθε ψυχή που είναι Εικόνα Θεού. Τριώδιο, ένα πνευματικό γυμναστήριο που η κάθε ψυχή σαν άλλη αθλήτρια γυμνάζεται, εγκρατεύεται και αγωνίζεται τον καλό αγώνα, σαν σε μαραθώνιο που ο τερματισμός του είναι η Ανάσταση και η απονομή τα στέφανα της νίκης από τον Κύριο Ιησού Χριστό, που μας πιάνει με τα χέρια του και μας σηκώνει από τον προσωπικό μας Άδη και μας φέρνει στην ουράνια πολιτεία της θείας τελειότητας και αρμονίας.
