Κριτική από τον Ηλία Μετοχιανάκη
Καθηγητή Πανεπιστημίου
Ανείπωτη χαρά και ενθουσιασμό ένοιωσα, όταν μελέτησα το νέο βιβλίο του καθηγητή Κωστή Ηλ. Παπαδάκη με τίτλο «Βασίλειος Εμμ. «Μαρκάκης» (1872- 1950), το οποίο ο πολυγραφώτατος συγγραφέας με ευγένεια και καλοσύνη μου προσέφερε. Το εκλεκτό αυτό δώρο αποτελεί και πολύτιμο δώρο για κάθε περιοχή που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του ο αείμνηστος Μητροπολίτης Κρήτης Βασίλειος Μαρκάκης. Είναι δώρο για τον τόπο καταγωγής του, τα Κεραμέ Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης, για τις Επαρχίες της Μεσαράς, όπου υπήρξε επί τέσσερις δεκαετίες Επίσκοπος και για την Κρήτη Μητροπολίτης αυτής.
Χαίρονται όσοι διατηρούν ιστορική μνήμη για την προσωπικότητα, τη δυναμική οντότητα και το μεγαλείο ψυχής του αειμνήστου αυτού μεγάλου ιεράρχη, ο οποίος επετέλεσε έργα πνοής από άποψη εκκλησιαστική, κοινωνική και εθνική. Μας ενθουσίαζαν οι διηγήσεις και οι αναμνήσεις των γονέων μας και παλαιοτέρων ανθρώπων για τον βίο και την πολιτεία του σπουδαίου αυτού ανδρός, που τον διέκριναν η αγάπη προς όλους, η προσφορά, η αυταπάρνηση και αυτοθυσία σε χαλεπούς καιρούς.
Το βιβλίο αυτό του Κωστή Παπαδάκη μας ενθουσιάζει όντως με το πλούσιο περιεχόμενό του, το οποίο πλαισιώνεται από εντυπωσιακό φωτογραφικό υλικό. Μας βοηθεί να γνωρίσομε βαθύτερα το πρόσωπο του σεπτού και αλησμόνητου αυτού ιεράρχη και τις ακατάπαυστες δραστηριότητές του σε όλους τους τομείς του ανθρώπινου βίου με ένθεον ζήλον, διαρκή προσπάθεια, θάρρος και ενθουσιασμό.
Μας εντυπωσιάζει ότι ο Βασίλειος εξελέγη Επίσκοπος Αρκαδίας σε πολύ νεαρή ηλικία (μόλις 28 ετών), αφού προηγουμένως ως Αρχιμανδρίτης είχε υπηρετήσει σε θέση καθηγητή των θρησκευτικών στην ονομαστή Σχολή του Αγίου Πνεύματος και σε σχολεία της πόλεως του Ηρακλείου. Δίκαια επέλεξε ως έδρα της Επισκοπής Αρκαδίας το χωρίον Αγιοι Δέκα ως το κεντρικό μέρος των επαρχιών της Μεσαράς και τόπο των Αγίων Δέκα μαρτύρων. Ήταν μία άριστη επιλογή, για να βρίσκεται πλησιέστερα στο ποίμνιό του, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν τροχοφόρα και αυτοκίνητα και η μετακίνηση με ζώα σε μακρινούς τόπους ήταν αρκετά δυσχερής.
Ήταν σπάνιο φαινόμενο για έναν ιεράρχη να επιτελεί έργα πνοής, πέραν των εκκλησιαστικών του καθηκόντων, με θαυμαστή επιτυχία και αποτελεσματικότητα. Η ίδρυση της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς πλησίον της επισκοπικής του έδρας (1920) ήταν πρωτοποριακό έργο σε όλη την Κρήτη, που βοήθησε στην πρακτική γεωργική εκπαίδευση των αγροτών σε ικανοποιητικό επίπεδο. Οι μαθητές της σχολής αυτής αποκτούσαν τις απαραίτητες γνώσεις για τις κατάλληλες μεθόδους καλλιέργειας, της περιποίησης δένδρων και φυτών και της πλουσιότερης παραγωγής προϊόντων. Η παρουσία του Βασιλείου στη σχολή ήταν συχνή και διαρκώς έδινε ώθηση στην πρόοδο και την ανανεωτική της δημιουργία.
Ο Βασίλειος, ως Επίσκοπος Αρκαδίας, σφράγισε μια εποχή επί τέσσερις δεκαετίες και άφησε ανεξίτηλη τη μνήμη του στον ευσεβή λαό της Μεσαράς που τον αγάπησε και τον θαύμαζε. Ο συγγραφέας παραθέτει πλούσια στοιχεία με πολλές λεπτομέρειες για την προσφορά του αυτή. Το 1941 εξελέγη Μητροπολίτης Κρήτης, σε μιαν εποχή φρικτής δοκιμασίας και αγωνιστικής προσπάθειας. Ήταν τα χρόνια της γερμανικής κατοχής, όταν έλαμψε το αγωνιστικό φρόνημα του Βασιλείου, η εθνική του ευαισθησία και το μεγαλείο της ψυχής του. Δεν υπέκυψε στα κελεύσματα των ιθυνόντων και τις επιθυμίες των κατακτητών με αποτέλεσμα την εις θάνατον καταδίκην του και μετά δυσκολίας στην μετατροπή της ποινής αυτής εις ισόβιον κάθειρξη. Τα υπέμεινε όλα με άκαμπτο θάρρος και τη δύναμη του Θεού, αντιμετώπισε τις πίκρες της ζωής, ανέτειλε ξανά ο ήλιος της λευτεριάς και απέλαβε τον της δικαιοσύνης στέφανον, με πολύτιμα παράσημα και διακρίσεις.
Ο Βασίλειος, ως Επίσκοπος, ήταν μια διακεκριμένη προσωπικότητα με τις αρετές της φιλανθρωπίας, της φιλοξενίας και της κοινωνικής προσφοράς σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ήταν αρωγός του ποιμνίου του σε κάθε δυσκολία, ανησυχία και συμφορά και προσπαθούσε να τονώσει το φρόνημα του λαού με υπέρμετρες προσπάθειες και δυναμισμό. Δίκαια ξεχείλιζε η αγάπη όλων προς τον σεπτό τους ιεράρχη, που αποτελούσε την καταφυγή και προστασία τους.
Ο Επίσκοπος Βασίλειος ήταν ευρύτατα γνωστός πέραν των ορίων της επισκοπικής του περιφέρειας, σε προσωπικότητες από όλη την Κρήτη, την Ελλάδα και το Εξωτερικό. Τον επισκέπτονταν συχνά βασιλείς, ιεράρχες, πρίγκιπες και άρχοντες, άνθρωποι της επιστήμης και του πολιτισμού. Η φιλοξενία προς όλους δημιουργούσε χαρά και ενθουσιασμό. Είναι πλούσια τα στοιχεία που μας παρέχει στο βιβλίο του ο συγγραφέας με την καταχώρηση και τις ημερομηνίες σπουδαίων επισκεπτών.
Φρόντιζε, επίσης, για την καλή λειτουργία των Ενοριών, των Ιερών Μονών και την ίδρυση νέων, όπως είναι η Ιερά Μονή Σαββαθιανών. Με τα θαυμαστά του κηρύγματα καθοδηγούσε ορθά τους πιστούς στον δρόμο της αλήθειας και της χριστιανικής ζωής.
Το βιβλίο του Κωστή Παπαδάκη είναι ένας πραγματικός θησαυρός, που ενθουσιάζει κάθε μελετητή, καθώς μέσα από το πλούσιο περιεχόμενό του διαβλέπει ένα πρότυπο ιεράρχου που εν μέσω μιας περιπετειώδους πορείας σε χαλεπούς καιρούς, ανταποκρίθηκε με αισιοδοξία και αποτελεσματικότητα στο υψηλό έργο του. Ευχαριστούμε τον συγγραφέα και του ευχόμεθα να συνεχίσει το πλούσιο συγγραφικό και καρποφόρο έργο του με τον ίδιο ζήλο και ενθουσιασμό.
