Το Σύνταγμα, προβλέπει ως πρωτεύουσα υποχρέωση του Κράτους την εξασφάλιση της Υγείας των πολιτών του (άρθρο 5 παρ. 5 σε συνδυασμό με άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος). Στην υποχρέωση αυτή υπάγεται και η αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών καθαριότητας. Προς αποτελεσματικότερη οργάνωση της παροχής των εν λόγω υπηρεσιών, ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων (Ν. 3463/2006, Α’ 114), ορίζει με τις διατάξεις του άρθρου 75 παρ. 1 παρ. Ι περ. β΄ υποπερ. 4 ότι η αρμοδιότητα αποκομιδής και διαχείρισης των αποβλήτων ανατίθεται στους Δήμους.
Επομένως, η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων ανήκει στην αρμοδιότητα κάθε Δήμου και οι σχετικές εργασίες πρέπει, κατ’ αρχήν, να εκτελούνται από το προσωπικό και τα μέσα των αρμόδιων δημοτικών υπηρεσιών. Άλλωστε, ο Δημόσιος και Κοινωνικός χαρακτήρας των υπηρεσιών, με μόνιμο προσωπικό και τον απαραίτητο μηχανολογικό-τεχνολογικό εξοπλισμό, είναι αυτός που εγγυάται την ποιότητα και την οικονομία των υπηρεσιών των Δήμων προς όφελος των Δημοτών.
Επιπλέον, οι πολίτες κάθε Δήμου πληρώνουν ενιαίο ανταποδοτικό τέλος, το όποιο προορίζεται αποκλειστικά για την κάλυψη των πάσης φύσεως δαπανών που αφορούν την παροχή των υπηρεσιών της αποκομιδής και διαχείρισης των απορριμμάτων, καθώς και κάθε άλλης, παγίως παρεχόμενης από τους δήμους, υπηρεσίας. Μάλιστα, με βάση την σχετική διάταξη του Νόμου, απαγορεύεται η με οποιονδήποτε τρόπο χρήση ή δέσμευση των πόρων που προέρχονται από την είσπραξη του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και φωτισμού, για την κάλυψη οποιονδήποτε άλλων δαπανών και υποχρεώσεων (άρθρο 185 του Ν. 4555/2018).
Από το συνδυασμό όλων των παραπάνω νομοθετικών διατάξεων συνάγεται ότι ο Δήμος έχει υποχρέωση παροχής υπηρεσιών καθαριότητας στους Δημότες του μέσω της απασχόλησης προσωπικού και στελέχωσης του εξοπλισμού του, από τα ανταποδοτικά τέλη που για τον σκοπό αυτό καταβάλλουν οι δημότες του.
Την παραπάνω , όμως, υποχρέωση «λησμονούν» σήμερα ολοένα και περισσότεροι Ο.Τ.Α., προβαίνοντας σε καταχρηστική εφαρμογή της κατ’ εξαίρεση δυνατότητας που παρέχεται σε αυτούς από τον νόμο περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων και ανάθεσης των υπηρεσιών καθαριότητας σε ιδιώτες εργολάβους για συγκεκριμένες υπηρεσίες, με συγκεκριμένη διάρκεια και για συγκεκριμένη περιοχή (άρθρο 117 Ν. 4674/2020).
Είναι γεγονός ότι οι Ο.Τ.Α. εκμεταλλεύονται παράνομα και κατ’ εξακολούθηση την εξαιρετικού χαρακτήρα διάταξη περί ανάθεσης των υπηρεσιών καθαριότητας σε εργολάβους, καθώς κάθε δημοτική υπηρεσία πρέπει να είναι αρκούντως στελεχωμένη με πλήθος συμβασιούχων, αλλά και τακτικού προσωπικού στον τομέα της καθαριότητας, διαθέτοντας παράλληλα σταθερό αριθμό απορριμματοφόρων, εξαιτίας και του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους που καταβάλλουν οι δημότες.
Με την παράνομη και καταχρηστική τακτική ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών καθαριότητας, πλήττονται ανεπανόρθωτα πρωτίστως οι εργαζόμενοι στον τομέα της καθαριότητας, αφού η πλήρης ανάθεση των υπηρεσιών αυτών του Δήμου, επηρεάζει το αντικείμενο της εργασίας τους και είναι ικανή να τους θέσει ουσιαστικά εκτός απασχόλησης. Τη θέση τους σταδιακά θα λάβουν οι εργαζόμενοι του εργολάβου, που και εκείνοι με την σειρά τους θα τελούν σε μία επισφαλή για το μέλλον τους εργασιακή σχέση.
Επιπλέον, η ανάθεση των υπηρεσιών καθαριότητας των Ο.Τ.Α σε ιδιώτες, ενέχει τον κίνδυνο υποβάθμισης των παρεχόμενων στους δημότες υπηρεσιών, που πληρώνουν για να τους αποδίδεται αποτελεσματική ποιότητα αποκομιδής των απορριμμάτων στον Δήμο τους.
Από την πρώτη στιγμή που είχε έρθει το ζήτημα της ανάθεσης μέρους της αποκομιδής των απορριμμάτων σε ιδιώτη εργολάβο είχα δηλώσει την ξεκάθαρη αντίθεση μου σ' αυτή την ενέργεια της δημοτικής αρχής, στηρίζω τον αγώνα και τα αιτήματα των εργαζομένων για αναβάθμιση των υπηρεσιών καθαριότητας χωρίς την μεσολάβηση ιδιωτών εργολάβων και είμαι υπέρ του δημόσιου χαρακτήρα των υπηρεσιών καθαριότητας και του οφέλους από την σωστή και αποτελεσματική διαχείριση αυτών. Ο Δήμος Ρεθύμνου αντί να εκχωρεί μέρος της αποκομιδής των απορριμμάτων σε ιδιώτη εργολάβο θα πρέπει να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες του νόμου 4479/2017 για πλήρη στελέχωση των υπηρεσιών καθαριότητας με μόνιμο προσωπικό.
Η διοίκηση του δήμου Ρεθύμνου φέρνει στο δημοτικό συμβούλιο πρόταση για ανάθεση μέρους της αποκομιδής των απορριμμάτων σε ιδιώτη εργολάβο για 4 συν 1 χρόνια.
Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο και πρωτόγνωρο για το δήμο μας. Εδώ και κάποια χρόνια η διοίκηση του δήμου έχει αναθέσει μέρος του έργου σε ιδιώτη εργολάβο και η εμπειρία αυτών των ετών μας επιτρέπει να βγάλουμε μερικά ασφαλή συμπεράσματα.
Δύο είναι τα κύρια επιχειρήματα των υποστηρικτών της ανάθεσης σε ιδιώτη της αποκομιδής των απορριμμάτων. Η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και η οικονομική ωφέλεια του δήμου και κατά συνέπεια των δημοτών. Δυστυχώς δεν συμβαίνει τίποτε από τα δύο.
Επιπλέον επικαλούνται την ανεπάρκεια του μηχανολογικού εξοπλισμού. Καθαρά προσχηματικό επιχείρημα καθώς η διοίκηση του δήμου, σ' όλο το χρονικό διάστημα της παραχώρησης της καθαριότητας, δεν έχει κάνει καμιά κίνηση για ουσιαστικό προγραμματισμό απόκτησης και ανανέωσης του μηχανολογικού εξοπλισμού. Ακόμα και τώρα που φέρνει την πρόταση για νέα πενταετή σύμβαση, δεν την συνοδεύει με κανενός είδους πρόταση για την απόκτηση από τον δήμο του απαραίτητου εξοπλισμού. Απλά χρησιμοποιείται προσχηματικά, αντικαθιστώντας το μέχρι τώρα επίσης προσχηματικό επιχείρημα της αδυναμίας πρόσληψης προσωπικού.
Από όλα τα παραπάνω, γίνεται επιτακτικό Κυβέρνηση και Ο.Τ.Α, σεβόμενοι την αρχή της νομιμότητας και την κατοχυρωμένη από το Σύνταγμα διασφάλιση της εργασίας (άρθρο 22 Σ) και της δημόσιας Υγείας ( άρθρο 5 παρ. 5 σε συνδυασμό με άρθρο 21 παρ. 3 Σ), να σταματήσουν την ανεξέλεγκτη ροή της ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών δημοτικής καθαριότητας, για την διασφάλιση περαιτέρω και του γενικότερου δημοσίου συμφέροντος.
