Το University of Basel είναι το αρχαιότερο Πανεπιστήμιο της Ελβετίας (1460) και από τα αρχαιότερα της Ευρώπης. Τα χρόνια όμως αυτά, οι Κρήτες δεν είχαν ούτε καν δημοτικά σχολεία και σχεδόν κανείς τους δεν ήξερε ούτε να διαβάζει ! Ήδη τότε, μετρούσαν 260 χρόνια στη σκλαβιά των Ενετών που έμελλε να συνεχιστεί και για άλλα 210 χρόνια !
Η ΑΞΙΑΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ Στο σημερινό Ρέθυμνο, κάποιες κοινωνικές ή επαγγελματικές ομάδες θα μπορούσαν να αναδειχτούν σε «παραδείγματα προς μίμηση ζωής και καριέρας». Σαν τέτοιες ομάδες θα μπορούσαμε να αναφέρουμε εκείνες : Των επαγγελματιών επιστημόνων, μηχανικών, δικηγόρων και γιατρών. Των επιχειρηματιών του τουρισμού. Των επιχειρηματιών στη βιοτεχνία και το εμπόριο. Των επιχειρηματιών στη παραγωγή ή στη μεταποίηση των ντόπιων αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Όμως η κοινωνική ομάδα που σήμερα τουλάχιστον απολαμβάνει τη μεγαλύτερη αναγνώριση στη Ρεθεμνιώτικη κοινωνία, είναι εκείνη των Πανεπιστημιακών δασκάλων. Ανέκαθεν οι Ρεθύμνιοι, τιμούσαν και θαύμαζαν ιδιαίτερα, τους Ρεθύμνιους επιστήμονες που είχαν καταφέρει να αναδειχτούν σε Πανεπιστημιακούς δασκάλους, σε πανεπιστήμια της Ελλάδας ή και του εξωτερικού.
ΑΚΟΜΗ ΑΠΟ ΤΟ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟ ΡΕΘΥΜΝΟ Ως πρώτος των πρώτων Πανεπιστημιακών του Ρεθύμνου θεωρείται ο σπουδαίος καθηγητής και από τους θεμελιωτές της γλωσσολογίας στη χώρα μας ο Γεώργιος Χατζηδάκης γεννημένος το 1848 στην Μύρθιο Αγίου Βασιλείου. Ακολούθησαν και άλλοι φωτισμένοι Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι με καταγωγή από το Ρέθυμνο, όπως ο Νικόλαος Χατζηδάκης ( 1872) αδελφός του Γεώργιου, καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Νικόλαος Παπαδάκης ( 1874) από τις Βρύσες Αγίου Βασιλείου καθηγητής φιλολογίας και Πρύτανης το 1936 στο ΑΠΘ, ο Παντελής Πρεβελάκης (1908)από το Ρέθυμνο, καθηγητής στη Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και κορυφαίος λογοτέχνης, ο Γεώργιος Κουρμούλης (1907) από τα Σελλιά Αγίου Βασιλείου, καθηγητής γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Νικόλαος Δρανδάκης (1911) από το Ρέθυμνο, καθηγητής ιστορίας και αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών,o Μανούσος Μανούσακας (1914)από το Ρέθυμνο, καθηγητής λογοτεχνίας στο ΑΠΘ, ο Νικίας Σταυρουλάκης (1921)από το Θρόνος Αμαρίου, καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Λιμόζ στη Γαλλία και άλλοι, στους οποίους θα αναφερθούμε σε προσεχές μας άρθρο με περισσότερα στοιχεία για το έργο τους.
ΤΟ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟ «ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΡΕΘΥΜΝΟ» Ρεθύμνιοι Ακαδημαϊκοί είχαν αρχίσει να εμφανίζονται, πλέον εκείνων του Τουρκοκρατούμενου Ρεθύμνου και των αρχών του αιώνα, ήδη από τις αρχές του ΄60. Από τους πρώτους «Μεταπολεμικούς Ακαδημαϊκούς» καταγράφουμε, τον Γιώργο Αλεξανδράκη από το Άδελε, καθηγητή πυρηνικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι των ΗΠΑ. Τον Γιώργο Αντουράκη από την Ασή Γωνιά, καθηγητή θεολογίας στο Πανεπστήμιο Αθηνών., Τον Ηλία Λαμπίρη από την Βισταγή Αμαρίου, καθηγητή ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Τον Μιχάλη Παπαδάκη από το Ρέθυμνο, καθηγητή της Παντείου. Τον Στέλιο Ορφανουδάκη από το Ρέθυμνο, καθηγητή πληροφορικής στο Πανεπιστημίου Κρήτης. Την Φιλιώτου Άννα με μητέρα Ρεθεμνιώτισα και μεγαλωμένη στο Ρέθυμνο, καθηγήτρια ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τον Φώτη Καφφάτο από το Μοναστηράκι Αμαρίου, καθηγητή βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Αντώνη Καφάτο επίσης από το Μοναστηράκι Αμαρίου, καθηγητή διατροφολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Αλέξανδρο Παπαδάκη γιό του Νικόλαου Παπαδάκη, καθηγητή ορυκτολογίας στο ΑΠΘ. Τον Ορέστη Μανούσο από τα Ανώγεια, καθηγητή ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Σήφη Μπουζάκη από το Χαμαλεύρι, καθηγητή του παιδαγωγικού τμήματος στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Τον Κώστα Αλισανδράκη από τη Νίθαυρη Αμαρίου, καθηγητή φυσικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τον Βασίλη Βουϊδάσκη από τα Ανώγεια, καθηγητή παιδαγωγικών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Μιχάλη Δαμανάκη από την Επισκοπή, καθηγητή του παιδαγωγικού τμήματος στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Μιχάλη Βάμβουκα με καταγωγή από το Γαράζο, καθηγητή του παιδαγωγικού τμήματος στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Νίκο Παπαδογιαννάκη από τον Άγιο Κωνσταντίνο, καθηγητή ιστορίας στο παδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Την Σοφία Σιγανού – Φραγκούλη από το Ρέθυμνο, καθηγήτρια του παιδαγωγικού τμήματος του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τον Γιώργο Χαλκιαδάκη από την Πηγή, καθηγητή ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Γιώργο Φλουρή με καταγωγή από την Θοδώρα, καθηγητή του παιδαγωγικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τον Βαγγέλη Καπετανάκη από το Ρέθυμνο, καθηγητή γεωπονικής και διατελέσαντα πρόεδρο του ΤΕΙ Κρήτης. Τον Κώστα Φωτάκη με καταγωγή από το Νεύς Αμάρι, καθηγητή φυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Αντώνη Σανουδάκη από τη Χερσόνησο αλλά και για πολλά χρόνια διαμένοντα στο Ρέθυμνο, καθηγητή λογοτεχνίας στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης, αλλά και διακεκριμένο λογοτέχνη
ΤΟ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΤΙΚΟ «ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΡΕΘΥΜΝΟ» Μετά τη περίοδο της μεταπολίτευσης, όπου οι φοιτητικοί αγώνες παρότρυναν ή και ανάγκασαν τις δημοκρατικές πια κυβερνήσεις να προχωρήσουν τόσο σε εκδημοκρατισμό στα πανεπιστήμια όσο και σε αναβάθμιση των σχολών και της παρεχόμενης εκπαίδευσης, παρατηρήθηκε μια τάση σε αποφοιτήσαντες φοιτητές να προχωρήσουν σε εκπονήσεις διδακτορικών διατριβών και στα τότε υπάρχοντα Πανεπιστήμια, αλλά και σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού. Από τους πρώτους Ρεθύμνιους που την περίοδο αυτή αποφάσισαν να προχωρήσουν στις σπουδές τους και να ακολουθήσουν Ακαδημαϊκή καριέρα διακρίνομε τους : Τον Γιώργο Λιοδάκη από τη Νίθαυρη Αμαρίου, καθηγητή οικονομικών στο Πολυτεχνείο Κρήτης. Τον Στέλιο Λιοδάκη από το Ρέθυμνο, καθηγητή χημείας στο ΕΜΠ. Τον Κώστα Μαθιουδάκη από τα Αγγελιανά, καθηγητή ηλεκτρομηχανολογίας στο ΕΜΠ. Τον Χάρη Μαρούλη από το Ρέθυμνο, καθηγητή χημικών διεργασιών στο ΕΜΠ. Τον Βασίλη Σπιτά από το Ρέθυμνο, καθηγητή μηχανικών συστημάτων στο ΕΜΠ. Τη Μάρω Βασιλάκη με καταγωγή από τα Αγγελιανά, καθηγήτρια ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Τον Βαγγέλη Μανταδάκη από το Ρέθυμνο, διδάσκοντα φυσικής στο παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τον Μανώλη Δαφέρμο με καταγωγή από την Αξό, καθηγητή ψυχολογίας και φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Νίκο Σερντεδάκη από το Ρέθυμνο, καθηγητή κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Χρήστο Λιονή από το Ρέθυμνο, καθηγητή ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Την Σοφία Τριλίβα κάτοικο του Ρεθύμνου, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τη Μαριάννα Καλαϊτζιδάκη από το Ρέθυμνο, καθηγήτρια περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στο παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τον Ιωάννη Σπαντιδάκη από το Ρέθυμνο, καθηγητή στο παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τον Βασίλη Δαφέρμο απο την Αξό, καθηγητή στατιστικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Γιώργο Ξανθό από το Ρέθυμνο καθηγητή οικονομικών στο Μεσογειακό Πανεπιστήμιο. Τον Μανώλη Σκαλίδη από το Ρέθυμνο, καθηγητή ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Γιώργο Κυμιωνή από το Ρέθυμνο, καθηγητή ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Μανώλη Ανδρουλιδάκη από τον Ορθέ, καθηγητή λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τον Κώστα Αποστολάκη από την Ελεύθερνα, καθηγητή λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Η ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΑΣΗΣ Η ίδρυση του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου Κρήτης συνετέλεσε στο να υπάρξει μια σημαντική διαφοροποίηση στη στάση του γενικού πληθυσμού της Κρήτης απέναντι στις σπουδές ανώτατου επιπέδου επί το θετικότερον. Αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής στάσης ήταν να πληθαίνουν σταδιακά σε ολόκληρη τη Κρήτη και επομένως και στο Ρέθυμνο εκείνοι που αποφάσιζαν να εκπονήσουν διδακτορικό και να ακολουθήσουν Ακαδημαϊκή καριέρα. Σίγουρα σε αυτό συνετέλεσαν και άλλοι γενικότεροι παράγοντες, που και σήμερα συνεχίζουν να ισχύουν. Τέτοιοι ήταν και είναι : Κατά πρώτον η αισθητή βελτίωση του οικογενειακού εισοδήματος των Κρητών ώστε οι οικογένειες να μπορούν να βρεθούν σε θέση να χρηματοδοτήσουν και τις επιπλέον σπουδές των παιδιών τους. Και κατά δεύτερον, η αισθητή βελτίωση του κοινωνικο-μορφωτικού επιπέδου του λαού της Κρήτης, ώστε στη σκέψη σημαντικού μέρους του πληθυσμού, τέτοιες επιλογές ετύγχαναν και τυχαίνουν υψηλής εκτίμησης και επιβράβευσης.
Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΓΕΝΙΑ ΤΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ Στους νεώτερους Ακαδημαϊκούς του Ρεθύμνου συγκαταλέγονται : Ο Κώστας Σπανουδάκης από το Ρέθυμνο, καθηγητής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η Διονυσία Κοντογιάννη κάτοικος του Ρεθύμνου, καθηγήτρια του παιδαγωγικού τμήματος του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ο Κώστας Πηγουνάκης από το Ρέθυμνο, διδάσκων πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η Αργυρούλα Καλαϊτζάκη κάτοικος Ρεθύμνου, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Μεσογειακό Πανεπιστήμιο. Ο Ελπιδοφόρος Μανταδάκης από το Ρέθυμνο, καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Θράκης. Ο Γιώργος Λελεδάκης από τα Μυριοκέφαλα, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Η Εύα Λουκογεωργάκη από το Ρέθυμνο, καθηγήτρια θαλάσσιων κατασκευών στη Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ.Η Θεανώ Κοκκινάκη από το Ρέθυμνο, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η Μαρίνα Τζακώστα-Θεοδωράκη με καταγωγή από το Ρέθυμνο, καθηγήτρια της γλωσσικής ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
ΟΙ ΔΙΑΠΡΕΠΟΝΤΕΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ Υπάρχει και μια ομάδα Ρεθυμνίων Πανεπιστημιακών δασκάλων που διαπρέπουν σε Πανεπιστήμια του Εξωτερικού. Ανάμεσα σε αυτούς διακρίνουμε : Τον Ανδρέα Τουπαδάκη από την Αργυρούπολη, καθηγητή χημείας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Davis των ΗΠΑ. Τον Γιώργο Πρεβελάκη με καταγωγή από το Ρέθυμνο, καθηγητή γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης στο Παρίσι. Τον Σταύρο Λουκογεωργάκη από το Ρέθυμνο, καθηγητή παιδιατρικής στο UNIVERSITY COLLEGE του Λονδίνου. Τον Μανώλη Κοτσαμπασάκη από το Χρωμοναστήρι, πρώην βοηθό καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ της Μ.Βρετανίας και νυν πρόεδρο και Δ/ντα Σύμβουλο εταιρείας διαχείρησης πολυεθνικών Projects στο Portlant του Oregon των ΗΠΑ. Τον Παντελή Εκεκκάκη από το Ρέθυμνο, καθηγητή αθλητικής ψυχολογίας στο πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αϊόβα των ΗΠΑ. Την Ηρώ Νικηφόρου με καταγωγή από την Κάλυβο Μυλ/μου, καθηγήτρια οικονομικών στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης στη Δανία. Τον Μιχάλη Νικηφόρο επίσης με καταγωγή από την Κάλυβο, καθηγητή πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης στην Ελβετία.
ΟΙ ΔΙΑΜΕΙΝΑΝΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΝΟΝΤΕΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΙ Υπάρχει όμως και μια άλλη ομάδα Πανεπιστημιακών, που διετέλεσαν καθηγητές τα προηγούμενα χρόνια ή είναι ακόμη και σήμερα καθηγητές στις σχολές του Ρεθύμνου, που έμειναν για αρκετό χρονικό διάστημα ή και συνεχίζουν να μένουν στην πόλη μας. Τους οφείλουμε ευγνωμοσύνη τόσο για τις υπηρεσίες που προσέφεραν στο Πανεπιστήμιό μας, όσο και για την εμπιστοσύνη που έδειξαν στην πόλη μας. Ανάμεσά τους, και με τον κίνδυνο να λησμονήσουμε κάποιους, αναφέρουμε :Τον Γιάννη και τη Σοφία Καμπίτση καθηγητές λογοτεχνίας, το Νίκο Φαράκλα καθηγητή αρχαιολογίας και τον Δημήτρη Μαρκή καθηγητή φιλοσοφίας, από τους παλαιότερους, καθώς και τους νεώτερους: Τον Μηνά Σαματά καθηγητή κοινωνιολογίας, τον Μάριο Πουρκό καθηγητή ψυχολογίας, τον Σκεύο Παπαϊωάννου καθηγητή κοινωνιολογίας, την Αθανασία Κάντα καθηγήτρια αρχαιολογίας, τον Νίκο Σταμπολίδη καθηγητή αρχαιολογίας, την Μαρία Πλατσίδου καθηγήτρια ψυχολογίας, τον Νικόλαο Χατζηνικολάου καθηγητή ιστορίας της τέχνης, τον Χρήστο Χατζηιωσήφ καθηγητή ιστορίας, τον Ηλία Κουρκούτα καθηγητή ψυχολογίας, τον Αριστείδη Τσαντηρόπουλο καθηγητή κοινωνιολογίας, την Ελένη Μηχαηλίδη καθηγήτρια ψυχολογίας, τον Γιώργο Παναγή καθηγητή ψυχολογίας, τον Μανώλη Τζανάκη καθηγητή κοινωνιολογίας, τον Τηλέμαχο Μουδατσάκη καθηγητή θεατρολογίας τον Γιώργο Μαργαρίτη καθηγητή ιστορίας και ίσως και άλλους που δεν καταφέραμε να τους ταυτοποιήσουμε.
ΤΟ ΧΡΕΟΣ Χρέος όλων μας των Ρεθεμνιωτών, είναι κατ΄αρχήν να πιστέψουμε εμείς οι ίδιοι στην αξία αυτών των συμπολιτών μας Πανεπιστημιακών δασκάλων και να τους αποδώσουμε την αναγνώριση που τους αξίζει. Για να το επιτύχουμε αυτό, αρκεί να σκεφτούμε, το πόσο δύσκολα καταφέρναμε στα μαθητικά ή και στα φοιτητικά μας χρόνια να διαβάσουμε μία ώρα ή μερικές ώρες. Έτσι μόνο θα κατανοήσουμε τον κόπο εκείνων, που έχουν διαθέσει και συνεχίζουν να διαθέτουν αδιάκοπα, δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες ώρες στο διάβασμα για να αποκτήσουν τις γνώσεις που διαθέτουν. Αυτές οι γνώσεις αποκτούνται είτε για να τις χρησιμοποιήσουν για την προαγωγή της επιστημονικής έρευνας, είτε για να τις μεταδώσουν στους δικούς μας ανθρώπους, τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας. Γι αυτό κοπιάζουν τόσα και τόσα χρόνια. Όμως είτε οι αποκτηθείσες αυτές γνώσεις χρησιμοποιηθούν στο πεδίο της επιστημονικής έρευνας προς το καλό της κοινωνίας είτε για τη μετάδοσή τους στις νεότερες γενιές, ο κόπος των Πανεπιστημιακών εν τέλει, ήταν και είναι για εμάς! Για το καλό των δικών μας ανθρώπων!
** Ο όρος καθηγητής, αναφέρθηκε όχι ακριβώς με την ακαδημαϊκή του έννοια – της ανώτατης πανεπιστημιακής βαθμίδας – αλλά με τη γενικότερη έννοια του εκλεγμένου διδάσκοντα και των τριών καθηγητικών βαθμίδων.
