Η πρώτη μου επαφή με τον κόσμο του Τύπου έγινε το 1966, όταν, ως σπουδαστής της Ακαδημίας, ξεκίνησα να εργάζομαι ως διορθωτής στην εφημερίδα «Αλλαγή». Το ωράριό μου ήταν νυχτερινό, από τις 10 το βράδυ μέχρι τις 3 το πρωί. Εκείνη την εποχή, η εκτύπωση γινόταν με μεταλλικά στοιχεία, κάτι που απαιτούσε σχολαστική διόρθωση ακόμη και των πιο μικρών κειμένων.

Το 1988, ενώ υπηρετούσα ως εκπαιδευτικός σε σχολείο του Ρεθύμνου, δέχτηκα πρόταση από τον αθλητικό συντάκτη των «Ρεθεμνιώτικων Νέων», Γιώργο Σταράκη, να συνδράμω στην εφημερίδα, αναλαμβάνοντας το αθλητικό ρεπορτάζ. Ήταν η εποχή που η άνοδος της ΕΑΡ στη Β’ Εθνική, η κατάμεστη από κόσμο Σοχώρα και η έντονη δίψα του κοινού για επιτυχίες είχαν ανεβάσει τον πήχη των απαιτήσεων.

Ξεκίνησα με την κάλυψη του τοπικού ποδοσφαίρου, καθώς ο Σταράκης είχε επωμιστεί την παρακολούθηση της ΕΑΡ, των περιφερειακών πρωταθλημάτων και των μεγάλων διοργανώσεων. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως, μόλις κυκλοφορούσε η εφημερίδα, οι φίλαθλοι άνοιγαν πρώτα απ’ όλα τις σελίδες των αθλητικών.

Η συνεργασία με τον Γιώργο Σταράκη ήταν άψογη και  συνεχίστηκε μέχρι το 1990, οπότε και πρότεινε την έκδοση μιας αθλητικής εφημερίδας.

Εβδομαδιαία εφημερίδα «Αθλητικό Ρέθυμνο»

Ύστερα από μεγάλη προσπάθεια, οι διαδικασίες ολοκληρώθηκαν με επιτυχία και, στις 30 Αυγούστου 1990, είχαμε τη χαρά να πραγματοποιήσουμε τα εγκαίνια, παρουσία του φιλάθλου κόσμου και πολλών ακόμη φίλων της προσπάθειας. Στο πρώτο μας φύλλο σταθήκαμε και τυχεροί, καθώς η ΕΑΡ σημείωσε νίκη με 2-0 απέναντι στην Καβάλα.

Το «Α.Ρ.» αγαπήθηκε αμέσως από το κοινό, ξεπερνώντας τα 1.500 φύλλα, με τιμή πώλησης 100 δραχμές. Παράλληλα, λειτούργησε ως μια άτυπη σχολή δημοσιογραφίας για νέους που έκαναν τότε τα πρώτα τους βήματα στον χώρο. Ανάμεσά τους ήταν ο Μανώλης Βογιατζάκης, ο Γιώργος Σταρράς και άλλοι που συνέχισαν με αξιόλογη πορεία στον δημοσιογραφικό χώρο.

Κάθε Κυριακή βράδυ γινόταν μεγάλη προσπάθεια να συγκεντρωθούν τα αποτελέσματα των αγώνων όχι μέσω τηλεφώνων από τα γήπεδα, αλλά από τα καφενεία.

Εγώ είχα αναλάβει το περιφερειακό, τοπικό και εργασιακό ρεπορτάζ. Αρχικά, είχαμε φιλοξενηθεί στις εγκαταστάσεις του «Studio Ρέθυμνο» και, αργότερα, μεταφερθήκαμε σε νέα γραφεία. Μετά από λίγο καιρό αποχώρησα από τη μετοχική σύνθεση, αλλά παρέμεινα συνεργάτης μέχρι το οριστικό κλείσιμο της εφημερίδας, μετά και τη διάλυση της ΕΑΡ το 1999.

Παράλληλα, έγραφα στα «Ρεθεμνιώτικα Νέα», στο περιοδικό «Σελίδες» και στην «Ώρα για Σπορ» ως ανταποκριτής.

1997-2016 στα Ρεθεμνιώτικα Νέα

Από το 1997, επανήλθα με καθημερινό ρεπορτάζ στα Ρεθεμνιώτικα Νέα, έχοντας ως συνεργάτη τον Μ. Πελαντάκη. Εκείνη την εποχή, η εφημερίδα διατηρούσε σταθερά 3-4 σελίδες αφιερωμένες στον αθλητισμό. Αργότερα, συνεργάστηκα με νεότερους αθλητικογράφους, όπως τον Δ. Τζαγκαράκη και τον Ν. Τζανετάκη, ώσπου αποχώρησα οριστικά το 2016. Έκτοτε, συνεχίζω τη συγγραφική μου δραστηριότητα, αρθρογραφώντας με διάφορα αφιερώματα στην εφημερίδα Ρέθεμνος, διατηρώντας ζωντανή τη σχέση μου με τον τοπικό Τύπο και την αθλητική, και όχι μόνο, ιστοριογραφία του τόπου.

ΕΡΕΥΝΕΣ -ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ- ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Εκτός από την κάλυψη αγώνων τοπικού, περιφερειακού και εργασιακού πρωταθλήματος, ασχολήθηκα και με ποικίλα αφιερώματα και ερευνητικά ρεπορτάζ. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται καταγραφές των πρωταθλητών του τοπικού πρωταθλήματος από το 1950, των κυπελλούχων της ίδιας περιόδου, καθώς και των ομάδων που κατέκτησαν το Σούπερ Καπ από το 1994. Ερεύνησα επίσης την ιστορία του Κυπέλλου «Μάχης της Κρήτης» από το 1985, την πορεία των ομάδων της ΕΠΣ Ρεθύμνου και των Μικτών ομάδων, καθώς και τους πρώτους σκόρερ και τους διακριθέντες κάθε αγωνιστικής περιόδου.

Από τον χώρο του στίβου, κάλυψα συστηματικά τα «Αρκάδια», από τα 48α το 1988 έως και τα 76α το 2016, καθώς και τα «Βαρδινογιάννεια», από τα 5α το 1989 έως και τα 26α το 2010.

Παράλληλα, είχα την επιμέλεια και τη συγγραφή δύο προσωπικών στηλών: τις «ΔΟΞΑ-σμένες Μνήμες» και το «Από τη Σέντρα στην Εξέδρα», μέσα από τις οποίες επιχειρούσα να αναδείξω ξεχασμένες στιγμές, πρόσωπα και πτυχές του ρεθεμνιώτικου αθλητισμού.

Συνολικά, έχω εκδώσει τρία αθλητικά βιβλία:
– Ρεθεμνιώτικο Ποδόσφαιρο (1999)
– Ρεθεμνιώτικος Στίβος (2003)
– Αθλόραμα Ρεθύμνου (2019)

Το προσωπικό μου αρχείο αριθμεί περισσότερες από 3.000 φωτογραφίες, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν τραβηχτεί με δική μου φωτογραφική μηχανή, αποτυπώνοντας πολύτιμες στιγμές από τον τοπικό αθλητισμό.

Για τη συνολική μου προσφορά στον χώρο, είχα τη χαρά και την τιμή να βραβευθώ από φορείς και ομάδες:
– Από τον Άρη Ρεθύμνου (2003)
– Από το Εργασιακό Πρωτάθλημα (1994)
– Από την εφημερίδα Α.Ρ. (1994)
– Από την ΕΠΣΡ (το 2000 και εκ νέου το 2022)
– Από τον Σύνδεσμο Διαιτητών Ποδοσφαίρου Ρεθύμνου (2000)
– Από τη Νομαρχία Ρεθύμνου (2010)
– Από την ομάδα της Ασή Γωνιάς (2011)
– Και από τον Δήμο Ρεθύμνης (2023)

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΕΚΤΟΣ ΚΡΗΤΗΣ

Εκτός Κρήτης, είχα την ευκαιρία να καλύψω και σημαντικές αθλητικές διοργανώσεις και στιγμές με ρεθεμνιώτικο ενδιαφέρον. Το 1992, βρέθηκα στη Ρόδο για τον αγώνα Διαγόρας – ΕΑΡ (2-0), καθώς και στον αγώνα κυπέλλου ΕΑΡ – Χαλκίδα (1-1) στη Νέα Φιλαδέλφεια. Το 1994, μετά τον αγώνα Προοδευτική – ΕΑΡ (2-3), φύγαμε με δυσκολία από το γήπεδο, υπό την προστασία της αστυνομίας, σε μια έντονη και φορτισμένη ατμόσφαιρα.

Το 2001, πραγματοποίησα συνέντευξη για τα «Βαρδινογιάννεια» στις εγκαταστάσεις της ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ, ενώ το 2003 κάλυψα το Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Στίβου στο ξενοδοχείο «Caravel». Το 2007 ήμουν παρών στον τελικό Κυπέλλου Ελλάδας στο μπάσκετ μεταξύ Παναθηναϊκού και ΑΓΟΡ (87-48), ενώ το 2009 κάλυψα τους 30ούς Πανευρωπαϊκούς Αγώνες Κλειστού Στίβου στο Τορίνο.

Το 2012 ακολούθησα την ΕΑΡ στην αθλητική και πολιτιστική της επίσκεψη στην Κύπρο, ενώ νωρίτερα είχα καλύψει και την προετοιμασία της ομάδας στην Παιανία.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Ξεχωριστές στιγμές της πορείας μου αποτέλεσαν και οι αγώνες των Παλαιμάχων, που συνδύαζαν τον αθλητισμό με τη συγκίνηση και τη μνήμη. Το 2004, διεξήχθη στο Ρέθυμνο ο αγώνας Παλαιμάχων Ρεθύμνου – Εθνικής Ελλάδος (3-4), με την παρουσία θρύλων όπως ο Σαργκάνης, ο Χατζηπαναγής και ο Μανωλάς. Την ίδια χρονιά, οι Παλαίμαχοι του Ρεθύμνου αντιμετώπισαν τον Παναθηναϊκό (4-1) σε έναν αγώνα-αφιέρωμα στη μνήμη του Γιάννη Κυράστα, με συμμετοχές όπως οι Δομάζος, Ρότσα, Βαζέχα, Λινοξυλάκης και άλλοι.

Το 2005, οι Παλαίμαχοι Ρεθύμνου αντιμετώπισαν την ομάδα του ΠΑΟΚ (6-3), με παλιές δόξες όπως ο Τερζανίδης, ο Δαμανάκης και ο Ορφανός. Το 2010, οι Παλαίμαχοι της ΕΑΡ κέρδισαν τον Ολυμπιακό με 2-1, ενώ το 2011 ηττήθηκαν από την ΑΕΚ με 1-5, παρουσία των Μανωλά και Παπαϊωάννου. Το 2012, σε φιλικό με την ομάδα του ΠΣΑΠ, το σκορ διαμορφώθηκε στο 2-8.

Δεν πρόκειται ποτέ να ξεχαστούν τα ιστορικά παιχνίδια Κυπέλλου της ΕΑΡ με μεγάλες ομάδες της Α’ Εθνικής: με τον Παναθηναϊκό το 1990, την ΑΕΚ το 1992 και τον Ολυμπιακό το 1994, στα οποία η ΕΑΡ παρέμεινε αήττητη, τιμώντας το ρεθεμνιώτικο ποδόσφαιρο.

Ωστόσο, κορυφαία ανάμνηση παραμένει το ιστορικό μπαράζ του 1988 με τον Ηρόδοτο (2-1), που σφράγισε την άνοδο της ΕΑΡ στη Β’ Εθνική. Ακολούθησε το πρώτο της παιχνίδι στην κατηγορία την ίδια χρονιά, ΕΑΡ – Καλλιθέα (2-1), το επεισοδιακό ματς ΕΑΡ – Χαραυγιακός το 1994, αλλά και ο αγώνας που στέρησε την άνοδο στην Α’ Εθνική: Παναργειακός – ΕΑΡ 2-0, το ίδιο έτος. Τέλος, συγκίνηση προκαλεί ακόμη και σήμερα η ανάμνηση του τελευταίου αγώνα πριν τη διάλυση της ομάδας, το 1999: ΕΑΡ – Αίγιο 4-1.

Πέρα από τα γήπεδα, είχαμε και τις πιο κοινωνικές, γιορτινές στιγμές: χοροεσπερίδες ομάδων με γνωστούς τραγουδιστές όπως ο Αντύπας, ο Μαργαρίτης, η Πάνια, ο Πασχάλης· δεξιώσεις και τιμητικές βραδιές με αφορμή τα Βαρδινογιάννεια, αλλά και πλήθος χορούς και εκδηλώσεις που ένωναν την αθλητική κοινότητα του τόπου.

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΤΡΙΑΔΕΣ ΤΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ

Από τη δεκαετία του 1990 και μετά, το ρεθεμνιώτικο ποδόσφαιρο διαμορφώθηκε και καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από προσωπικότητες που άφησαν έντονο το αποτύπωμά τους εντός και εκτός γηπέδων.

Α) Τα τρία «ΣΤΑ–»:
Τρεις άνθρωποι με κοινό πρόθεμα στο επίθετο, αλλά με διαφορετικούς ρόλους και μεγάλη προσφορά:
– Ο Σταγάκης, πρόεδρος της ΕΠΣΡ,
– Ο Σταμούλης, πρόεδρος του Συνδέσμου Διαιτητών Ποδοσφαίρου Ρεθύμνου (ΣΔΠΡ),
– Ο Σταρράκης, δημοσιογράφος και εκδότης.
Και οι τρεις υπήρξαν σταθεροί πυλώνες του ρεθεμνιώτικου ποδοσφαίρου, ο καθένας από τη θέση του.

Β) Οι τρεις «δάσκαλοι» του χώρου:
Με τη μεταφορική και κυριολεκτική έννοια, τρεις άνθρωποι που υπηρέτησαν το ποδόσφαιρο με γνώση, ήθος και συνέπεια:
– Ο Χ. Χατζηδάκης, γραμματέας της ΕΠΣΡ και ενεργό στέλεχος στον Άρη Ρεθύμνου,
– Ο Μ. Τζανιδάκης, προπονητής με μακρά διαδρομή,
– Ο Λ. Κρυοβρυσανάκης, αθλητικογράφος.

Γ) Οι τρεις αστυνομικοί-παράγοντες:
Και στον χώρο της Ελληνικής Αστυνομίας βρέθηκαν άνθρωποι που στήριξαν έμπρακτα τον τοπικό αθλητισμό:
– Ο Ανδρ. Δασκαλάκης, πρόεδρος του Συβρίτου,
– Ο Παντ. Μουρτζανός, με προσφορά και ως προπονητής,
– Ο Μαν. Σταγάκης, ποδοσφαιριστής της ΕΑΠ.

ΠΑΡΑΔΟΞΑ ΣΥΜΒΑΝΤΑ

Ο χώρος του αθλητισμού, και ειδικότερα του ποδοσφαίρου, δεν είναι πάντα εύκολος. Έζησα και στιγμές έντασης, που μένουν χαραγμένες στη μνήμη. Σε αγώνα στη Σοχώρα, δέχθηκα χτυπήματα από οπαδούς στην προσπάθειά μου να προστατεύσω τον διαιτητή. Σε άλλη περίπτωση, στο γήπεδο Γάλλου, κινδύνευσε δημοσιογράφος από το Ηράκλειο και βρέθηκα πάλι στη θέση του ανθρώπου που έπρεπε να παρέμβει.

Παρά τις δυσκολίες και τις εντάσεις, το ταξίδι μου στον αθλητικό χώρο μου προσέφερε το μεγαλύτερο δώρο, φιλίες και γνωριμίες που άντεξαν στον χρόνο. Αυτό θεωρώ ως το πολυτιμότερο κέρδος της μακρόχρονης πορείας μου.

Οφείλω ένα μεγάλο και ειλικρινές «ευχαριστώ» στην ΕΠΣΡ, στον ΣΔΠΡ, στους ποδοσφαιριστές, στους παράγοντες, στα ΜΜΕ, και σε όλους όσους συνεργάστηκα όλα αυτά τα χρόνια. Όλοι μαζί καταφέραμε να διαμορφώσουμε ένα γνήσιο και ζωντανό αθλητικό τοπίο, που ξεπερνούσε τα όρια των γηπέδων.