Η κορυφαία Δικαστής στις ΗΠΑ: Ρουθ  Μπειντερ Γκίνσμπεργκ με καταλυτικό ρόλο σε ιστορικές αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου όπως η κατάργηση των έμφυλων διακρίσεων, ακλόνητα πιστεύει στους θεσμούς και στον διάλογο.  Δυστυχώς στην Ελλάδα υπάρχουν θεσμικές στρεβλώσεις, αφού οι θεσμοί στηρίζονται σε πήλινα πόδια. Οι Ανεξάρτητες Αρχές είναι στο γύψο υπολειτουργούν, γιατί είναι σκόπιμα υποστελεχωμένες. Παρά την συνταγματική τους κατοχύρωση, το εκάστοτε «κυκλοθυμικό» πολιτικό σύστημα υπονομεύει, απαξιώνει και παρεμποδίζει ποικιλοτρόπως το έργο τους. Όσον αφορά τον διάλογο στη χώρα μας, δυστυχώς δεν υπάρχει τέτοια κουλτούρα ούτε σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, αλλά ούτε και για θεμελιώδη θέματα όπως είναι η αναμόρφωση του κορυφαίου καταστατικού χάρτη. Επί δεκαετίες η κομματοκρατία δεν έκανε τις επιβαλλόμενες αλλαγές στις τελευταίες αναθεωρήσεις. Κώφευε στις εκκλήσεις των συνταγματολόγων με αποτέλεσμα να υπάρχουν ουσιώδη κενά. Συνεπώς οι επικείμενες θα πρέπει να είμαι τολμηρές, ρηξικέλευθες και σύγχρονες.  Ενδεικτικά αναφέρω:

1. Επιστολική-ηλεκτρονική ψήφος, ώστε να ισχύει για τους εκλογείς εντός και εκτός επικρατείας σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις (αλλαγή της παρ. 4 του αρθ. 51Σ.) Η αλλαγή αυτή έπρεπε να είχε γίνει προ πολλών ετών για εξοικονόμηση χρόνου και δαπανών
2. Μείωση των βουλευτών σε 182 (κατά το πρότυπο της Αυστρίας που έχει ίδιο πληθυσμό) αφού-κατά κοινή ομολογία- το 80% δεν έχει καμία απολύτως συμμετοχή στο Κοινοβούλιο (με ερωτήσεις κλπ). Άλλωστε ο φορολογούμενος πολίτης δεν έχει την πολυτέλεια να πληρώνει εκατομμύρια σε υπεράριθμους χωρίς παραγωγή έργου. Παράλληλη εισαγωγή ασυμβιβάστου μεταξύ της υπουργικής και βουλευτικής ιδιότητας.
3. Κατάργηση της χρηματοδότησης των κομμάτων. Δεν υπάρχει λόγος μία πτωχευμένη χώρα να χρηματοδοτεί κόμματα όταν μάλιστα (εδώ και δεκαετίες) υπάρχουν «μαύρα ταμεία», (βλ. Τσουκάτου, ΣΥΡΙΖΑ) χωρίς καμία λογοδοσία. Έτσι, θα αποφεύγονται τροπολογίες για κλείσιμο  της στρόφιγγας της κρατικής χρηματοδότησης (βλ. κόμμα Σπαρτιατών).
4. Με το δεδομένο ότι οι Δήμοι είναι σημαιοφόροι της διαφθοράς (η χώρα έχει ρεκόρ με δείκτη: 59) επιβάλλεται να θεσπισθεί η υποχρεωτική λογοδοσία Δημάρχων, με αστικές και ποινικές ευθύνες. Ειδικότερα, θα παρέχεται η δυνατότητα στον οποιοδήποτε πολίτη ή ομάδα πολιτών να ζητούν την αποπομπή του δημάρχου π.χ. για διαφθορά. Η διαδικασία ανάκλησης εφαρμόζεται στην Ελβετία, σε πολιτείες του Καναδά και των ΗΠΑ.
5. Η αναθεώρηση του αρ. 16, που επιτρέπει σε κορυφαία διεθνή πανεπιστήμια να λειτουργούν στην Ελλάδα ακαδημαϊκά παραρτήματα, έπρεπε να είχε γίνει εδώ και δεκαετίες οπότε θα είχε αποφευχθεί η αιμορραγία τρις σε συνάλλαγμα για σπουδές στο εξωτερικό.
6. Για την ηγεσία της Δικαιοσύνης θα έχουν γνωμοδοτικό ρόλο οι Δικαστές και οι ίδιοι θα ψηφίσουν τους επικρατέστερους.
7. Τροποποίηση του αρ. 103, ώστε να διατυπώνεται ρητά η δυνατότητα τοποθέτησης στελεχών από την ιδιωτική αγορά σε διευθυντικές θέσεις του Δημοσίου χωρίς να απαιτείται ειδική αιτιολογία.
8. Αρ. 79:  θεσμοθέτηση δημοσιονομικού «κόφτη»: ο Προϋπολογισμός οφείλει να διασφαλίζει τη δημοσιονομική ισορροπία μεταξύ εσόδων και εξόδων.
9. Αρ. 24: Ρητή αναφορά στην προστασία των υδάτινων πόρων , την υποχρεωτική αναδάσωση δημοσίων-ιδιωτικών δασών.

Καθιέρωση σοβαρών προστίμων για εφαρμογή των αποφάσεων του ΣτΕ. Εδώ και δεκαετίες ανεύθυνοι υπουργοί κατέθεταν αντισυνταγματικά/διάτρητα Προεδρικά Διατάγματα χωρίς προηγουμένως να ελέγχονται για την συνταγματική τους αρτιότητα. Έτσι, ενώ είχε ξεκινήσει η εφαρμογή τους, ο νόμος εκηρύσσετο αντισυνταγματικός με τεράστια απώλεια χρημάτων στους πολίτες, Δημόσιο, επιχειρήσεις (βλ. Νέος Οικοδομικός Κανονισμός).

10.  Ίδρυση Ανεξάρτητης Αρχής για την διασφάλιση της ελεύθερης έκφρασης των πολιτών που η φωνή τους εδώ και δεκαετίες δεν εισακούεται, αφού οι αναρίθμητες διαμαρτυρίες τους ουδέποτε καταχωρούνται στον ημερήσιο τύπο αλλά και δεν απαντώνται από τους αρμόδιους υπουργούς, όπως αυτοί οφείλουν. Επίσης, η Αρχή αυτή θα προστατεύει τους πολίτες από παράνομες ενέργειες στο Διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και θα έχει την δυνατότητα να επιβάλλει πρόστιμα οσάκις προβάλλονται σκηνές βίας κλπ. Ο διάλογος για την αναθεώρηση θα πρέπει να γίνεται με πολλές ανοιχτές συζητήσεις στην κρατική τηλεόραση σε χρόνο υψηλής τηλεθέασης, έτσι ώστε να καταγράφονται όλες οι προτάσεις χωρίς λογοκρισία. Η διαβούλευση θα πρέπει να είναι ουσιαστική και όχι γράμμα κενόν. Διάλογος σημαίνει ότι οι πολιτικοί και οι συνταγματολόγοι θα πρέπει να τείνουν ευήκοον ους στις σοβαρές εισηγήσεις για το καλό της Δημοκρατίας. Ας θυμηθούμε πως, στην Εκκλησία του Δήμου , η πρόσκληση του κήρυκα ήταν όχι απλώς «Τις αγορεύειν βούλεται», αλλά όπως λέει ο Ευριπίδης «Τις θέλει πόλει χρηστόν τι βούλευμ’ ες μέσον φέρειν έχων;» («Ποιός για την πόλη ωφέλιμη έχει γνώμη/ και θέλει να την φέρει εδώ στη μέση;»). Και δίκαια ο ποιητής ονομάζει την πρόσκληση αυτή «γνώρισα ελευθερίας» («τουλεύθερον») (Ικέτιδες, στ. 438-9).

Γιώργης Τρανταλίδης

Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω