Η Αργυρούπολη βρίσκεται 20 χλμ. δυτικά του Ρεθύμνου, σε υψ. 260 μ., στους πρόποδες του Αζώνα και είναι χτισμένη στα ερείπια της αρχαίας πόλης Λάππας.
Είναι περιτριγυρισμένη δυτικά από το βουνό Φτερόλακκας (προέκταση Λευκών Ορέων), νότια από τον Αζώνα και ανατολικά από το λόφο Καλαμαρά, ενώ από βόρεια αγναντεύει το Κρητικό Πέλαγος, την καταπράσινη κοιλάδα του ποταμού Μουσέλα με τις 10 πηγές κάτω από το χωριό.
Ανήκει στο Δήμο Ρεθύμνου με 403 κατοίκους (απογραφή 2011), ενώ το 2001 στο Δ. Λαππαίων με 402 κατοίκους.
Το 1834 είχε 95 χριστιανικές και δύο τούρκικες οικογένειες. Το 1881 είναι έδρα Δήμου Αργυρούπολης με 730 κατοίκους, ενώ το 1920 έδρα αγροτικού Δήμου (760 κατοίκους). Το 1928 αποτελεί έδρα κοινότητας με 767 κατοίκους, ενώ το 1940 έχει τους περισσότερους κατοίκους 836.
Δήμαρχος Λαππαίων (μ’ όλα τα γειτονικά χωριά) από το 1900-1925 ήταν ο γιατρός Στυλιανός Κασωτάκης και ακολούθησαν, ο Ευστάθιος Παπαδάκης, Γ. Πρωτοπαπαδάκης, Γρηγ. Παπαμιχελάκης, Ι. Παπαζαχαρίου. Πρώτος πρόεδρος κοινότητας το 1925 ο Γ. Κατσολεδάκης, ενώ τελευταίοι πρόεδροι οι: Σήφης Πετράκης (1990-94), Στυλιανός Μανούσακας (1995-98). Από το 1998 ανήκει στο Δήμο Λαππαίων.
Ονομασία
Η ιστορία της αρχίζει από τη Β’ Βυζαντινή περίοδο (961-1204), όταν δόθηκε στην αρχοντική οικογένεια της Αργυροπούλων ή Αγιοστεφανιτών του βυζαντίου και για πρώτη φορά αναφέρεται με τ’ όνομα «Πόλις», ως δυο οικισμοί «Πόλεα» με 16 κατοίκους και «Πόλες» με 541 κατοίκους. Την ονομασία την κληρονόμησαν οι Βενετοί από τους Βυζαντινούς και τ’ όνομα οφείλεται στις εξής εκδοχές:
Α) Από το νομισματοκοπείο που υπήρχε από τη Ρωμαϊκή εποχή και έκοβαν αργυρά νομίσματα.
Β) Από το αργυρόχωμα που υπήρχε στα μεταλλεία.
Γ) Από την αρχοντική οικογένεια των Αργυροπούλων.
Β’ Βυζαντινή-Ενετική περίοδο (961-669)
Στη θέση της ερειπωμένης αρχαίας Λάππας, μιας από τις σπουδαιότερες πόλεις της Κρήτης, που βρισκόταν σε ακμή τον 4ο μ.Χ. αιώνα με 10.000 και πλέον κατοίκους. (Για την αρχαία Λάππα έχει γίνει αναφορά στα «Ρ.Ν.» στις 13-1-2013).
Με γοργούς ρυθμούς γύρω στον 10ο μ.Χ. αιώνα, από τα οικοδομικά υλικά της Λάππας, από άριστους τεχνίτες, και εργάτες άρχισε να χτίζεται η πόλη (ανάμνηση της αρχαίας πόλης).
Μια νέα ζωή επανεμφανίζεται στο χώρο αυτό και μάλιστα όταν έρχονται και κατοικούν οι βυζαντινές οικογένειες: Χορτάτζηδες, Μπαρότση, Μπολάνη κ.α. (υπάρχουν σήμερα σχετικά τοπωνύμια). Επίσης ιεροκήρυκες και κληρικοί που έστειλε ο Νικ. Φωκάς ήρθαν για ν’ επαναφέρουν τον Χριστιανισμό, μετά τις διώξεις από τους Σαρακηνούς, αποτέλεσμα από τις 33 σημερινές εκκλησίες, οι περισσότερες να είναι βυζαντινές.
Επί Ενετοκρατίας (1212-1669) κατοικούν φεουδάρχες (σώζονται σήμερα ενετικά κτίρια και μάλιστα σε υπέρθυρο οικίας αναφέρεται με λατινικά «Τα πάντα του κόσμου καπνός και σκιά»). Η περιφέρεια της το 1217 αναβαθμίστηκε σε «Καβαλαρία της Πόλης» και παραχωρήθηκε από τους Βενετούς στους επαναστάτες Μελισσηνούς και Σκορδίληδες.
Σε συνθήκη του Καλλέργη το 1299, αναφέρεται για πρώτη φορά με την ονομασία «Πόλις».
Επί Ενετοκρατίας έγιναν πολλά έργα, ανάμεσα σ’ αυτά ο κεντρικός δρόμος Κιντάνα και η δεξαμενή, για την οποία η παράδοση αναφέρει: «Δύο αδέλφια, αρχοντόπουλα, αγάπησαν την αρχοντοπούλα της Πόλης. Ήθελαν να την παντρευτούν αλλά η αρχοντοπούλα αν και έκαναν παρέα δεν αποφάσιζε. Η πίεση όμως των δυο νεαρών κατάφερε την αρχοντοπούλα να αποφασίσει ότι θα παντρευόταν εκείνον που πρώτος θα έφερνε σκάβοντας νερό από τις Καστανιές και Κολλητά στη δεξαμενή.
Ρίχτηκαν τα δύο αρχοντόπουλα στη δουλειά και μετά από λίγο καιρό και οι δυο μαζί ταυτόχρονα έριξαν το νερό από τα αυλάκια στην δεξαμενή. Τότε συμφώνησαν ότι θα παντρευόταν όποιον αυτή ήθελε. Επειδή η απόφαση ήταν δύσκολη για την αρχοντοπούλα τους λέει: «Περιμένετε και μέχρι να γεμίσει η δεξαμενή θα αποφασίσω.
Μόλις γέμισε η δεξαμενή, η Αρχοντοπούλα έπεσε μέσα και πνίγηκε. Την απόφαση αυτή πήρε επειδή ήταν ετεροθαλής αδελφή τους και μόνο αυτή το ήξερε και ήθελε να αποφύγει την αιμομιξία».
Τουρκοκρατία (1669-1898)
Επί Τουρκοκρατάις η Αργυρούπολη υπήρξε το ορμητήριο των Τούρκων εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης (ανάμεσα σε τέσσερις επαρχίες), οι αρχηγοί των οποίων είχαν συστήσει πολλές φορές εδώ στρατόπεδο).
Τρεις φορές αποκηρύχτηκε στην Αργυρούπολη ο Σουλτάνος σε επαναστατικές συνελεύσεις με ψηφίσματα για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα
Στην επανάσταση του 1821 (16 Ιουνίου), Αργυροπολίτες και άλλοι Κρητικοί με αρχηγούς τον Μανουσέλη Αναγνώστη και Δεληγιαννάκη Γιώργη, νίκησαν μετά από 6ωρη μάχη στην Αργυρούπολη τους Τούρκους.
Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν πολλοί Τούρκοι και στους επαναστάτες περιήλθαν αρκετά λάφυρα.
Το 1822 γίνεται εδώ η έδρα της Επαναστατικής Κυβέρνησης της Κρήτης με τον Αφεντούλιεφ Μιχάλη. Το 1867 οι Τούρκοι κατέλαβαν την Αργυρούπολη, με σκοπό να κόψουν τις διαβάσεις προς τα Σφακιά. Λίγο αργότερα 4.000 Τούρκοι πέφτουν σε ενέδρα επαναστατικών και παθαίνουν πανωλεθρία, όμως σε βοήθεια τους έρχεται ο Ομέρ Πασάς και μετά από σκληρή μάχη καταλαμβάνει την Αργυρούπολη, προβαίνοντας σε ανείπωτες βαρβαρότητες και το 1869 οικοδομούν μεγάλο διοικητήριο με πύργο.
Το 1878 οι επαναστάτες και Αργυρουπολίτες διώχνουν τους Τούρκους καταστρέφοντας το Διοικητήριο, εκδίδοντας ψήφισμα στο Δημοτικό Σχολείο «Καταργήσεως της κυριαρχίας του Σουλτάνου στην Κρήτη και της Ένωσης με την Ελλάδα». Επί Τουρκοκρατίας οι Τούρκοι έδωσαν στην Πόλη, το κακόηχο όνομα «Γαϊδαρούπολη ή Σαμαρόπολη» γιατί μια περίοδο στο χωριό υπήρχαν περίπου 300 γάιδαροι και φυσικά και πολλοί σαγματοποιοί-σαμαράδες.
Το 1822 η Επαναστατική Επιτροπή καθιέρωσε τ’ όνομα Αργυρούπολη (για τους λόγους που αναφέραμε παραπάνω).
Στους Βαλκανικούς πολέμους και στη Μ. Ασία πολέμησαν αρκετοί Αργυροπουλιανοί με πρωταγωνιστές τους Δεληγιαννάκηδες, τον Χαράλαμπο Κασωτάκη που του απονεμήθηκε ο πολεμικός Σταυρός, ο Μιχ. Παπαμιχελάκης κ.α.
Το αποτέλεσμα φαίνεται από τους 20 πεσόντες που αναφέρονται στο Ηρώο του χωριού, οι 12 σκοτώθηκαν από το 1912-1922.
Εκκλησίες-Ιερείς
Σε μεγάλη ακμή η Αργυρούπολη έστω και με τ’ όνομα Λάππα, από τα βυζαντινά χρόνια ήταν η αιτία να υπάρχουν σήμερα 33 εκκλησίες, οι περισσότερες βυζαντινές.
Ταξιαρχών-Αγ. Χαραλάμπους (διμάρτυρη ενοριακή στο Κάτω Χώρι).
Αγ. Ιωάννη-Ευαγγελισμός (διμάρτυρη ενοριακή στο Πάνω Χώρι).
Αγ. Αθανάσιος (είσοδος του χωριού).
Αγ. Αντώνιος-Κοίμηση Θεοτόκου (Μπαροτσιανά).
Αγ. Γεώργιος (Πυρινιανά).
Αγ. Γεώργιος (Πήγαδο).
Αγ. Γεώργιος (Κάτω Χώρι).
Αγ. Γεώργιος (Νεκροταφείο).
Αγ. Γεώργιος Χουρχουδιώτης (Βορεινά).
Αγ. Γεώργιος (Αντριγιόλι).
Γέννηση Θεοτόκου (Στο Πηγάδι).
Εισόδια-Ζωοδόχος Πηγή (στον ποταμό).
Αγ. Ιωάννης-Αγ. Δύναμη (στις πηγές 29 Αυγούστου).
Μέσα σε μια σπηλιά, στο βάθος της οποίας αναβλύζει ολόκληρος ποταμός είναι η εκκλησία του Άι Γιάννη ή αλλιώς Αγία Δύναμη, γιατί εκεί βρέθηκε η εικόνα του αγίου.
Αγ. Κυριακή (κοιλάδα ποταμού).
Αγ. Νικόλαος (στο Χωστό, γιορτάζει 1 Σεπτεμβρίου).
Αγ. Νικόλαος (Κουμαρέ).
Μεταμόρφωση Χριστού (Παλιομήτατα 12ου αιώνα).
Αγ. Μαρίνα (είσοδο χωριού).
Αγ. Βαρβάρα (Γρε-ελέ).
Αγ. Παρασκευή-Αγ. Παντελεήμονας (Πάνω Χώρι-Κιντάνα).
Αγ. Τριάδα (Πυρινιανά).
Αγ. Νεκτάριος (Κυπαρισσάκι).
Αγ. Ελεούσα (Καλαμαρά).
Αγίες Πέντε Παρθένες (Τρίτη του Πάσχα και 9 Ιουνίου). Κατά τον 4ο μ.Χ. αιώνα η Κρήτη ήταν υποτελείς στους Πέρσες επί βασιλιά Σαβωρίου. Στη Λάππα ζούσαν κοινοβιακά πέντε μοναχές παρθένες (Θέκλα, Μαριάμνη, Μάρθα, Μαρία, Ενναθά). Λειτουργός τους ήταν ο ιερέας Παύλος, που ενώ αυτές πρόκοβαν σε αρετές αυτός κυριευόταν από φιλαργυρία, προσκυνώντας τον Ήλο και απαρνήθηκε το Χριστό. Όταν το έμαθαν οι Πέντε Παρθένες έφτυσαν αυτόν στο πρόσωπο και με διαταγή του Άρχοντα, ο Παύλος έκοψε τα κεφάλια τους, αφού αρνήθηκαν να ασπαστούν τον ειδωλολατρισμό.
Την ίδια νύχτα ο Άρχοντας διέταξε και απαγχόνισαν τον Παύλο και στη συνέχεια τον έριξαν στα σκυλιά παίρνοντάς του τα πλούτη.
Τα λείψανα των Πέντε Παρθένων ενταφίασαν οι Χριστιανοί σε πέντε λίθινες λάρνακες (από τις οποίες αναβλύζει αγίασμα) και έχτισαν ναό στο όνομά τους.
Αγ. Φιλοθέη (Κουμαρέ-Μέσα Ρούματα).
Αγ. Αντώνιος (στον Ποταμό).
Αγ. Νικόλαος (Κιντάνα).
Προφ. Ηλίας (Κορυφή λόφου).
Αγ. Απόστολοι-Αγ. Τίτος (Λειβάδια).
Ιερείς: Γιώργης και Μιχάλης Τσίχλης, Γιάννης Σκαντζιδάκης, Ζαχαρίας Παπαδάκης, Γιάννης Αλεβυζάκης, Χρήστος Τζαγκαραλεξάκης, Γιώργης Λελεδάκης (1985 - ).
Ιερείς από την Αργυρούπολη: Νικ. Κατσαμανάκης, Μιχ. Μανουσάκης, Σταύρος Τουπαδάκης, Ιωάννης Νεονάκης, Παπαζαχαριάς, Δ. Ζωγράφος, Εμμ. Παπαδάκης.
Σχολείο-Εκπαιδευτικοί
Το σχολείο ως αλληλοδιδακτικό ιδρύθηκε το 1840 και ήταν το 8ο στο νομό, το 1889 αναγνωρίστηκε δευτεροβάθμιο και το 1899 έγινε διτάξιο, στο οποίο φοιτούσαν μαθητές και από γειτονικά χωριά.
Το κτίριο αρρένων χτίστηκε το 1865, όπως φαίνεται στην επιτοίχια επιγραφή.
Το 1901 ιδρύθηκε Παρθεναγωγείο (χτίστηκε το 1915) με δασκάλα την Ελένη Κασωτάκη και λειτούργησε μέχρι το 1929 (εκτός από μικρά διαλείμματα), οπότε τα δυο σχολεία ενοποιήθηκαν σε 3θέσιο μεικτό, το 1970 2θέσιο. Το νέο διδακτήριο ολοκληρώθηκε το 1951. Στην Αργυρούπολη όμως δίδαξαν από το 1821 στα σπίτια τους οι: Παπα-Ζαχαρίας, Δημήτρης Ζωγράφος.
Από το 1840 που ιδρύθηκε το σχολείο δίδαξαν οι: Ι. Σαμαριουδάκης, Δ. Βιριμάκης, Εμμ. Παπαδάκης, Ι. Ξενόκαλος, Κουτσουδόβαρδος, Μιχ. Παπαδάκις, Ειρ. Τουπαδάκι, Ι. Μαρκουλάκις, Ι. Αλεξανδράκις, Γ. Χατζιδάκις, Κ. Μουζουράκις, Σ. Σημαντήρας, Στυλ. Κασωτάκις (1895-98), Στ. Σαμαριουδάκις, Ι. Μανουσάκις, Ν. Τσιριντάνης, Γ. Μανουσάκις, Στ. Τζαγκαραλεξάκης (1900-10), Β. Βαρδάκης, Γ. Ξαμωνάκης, Ελένη Κασωτάκη, Ασπ. Ζαφιροπούλου, Χρ. Σηφογιαννάκη, Β. Χατζιδάκης, Χαρ. Κασωτάκης, Εμμ. Τσουπάκης, Πην. Ξαμωνάκη, Στυλ. και Μανούσος Μανούσακας, Στ. Χατζιδάκης, Μανόλης Μανιουδάκης και Καλλιόπη Πετράκη (1940-1970), Στ. Μπερνιδάκης, Παγώνα Νικολιδάκη, Ζαχαρίας Κασωτάκης - Ασπασία Παναγιωτάκη (1970-75), Αγάπη Λεωνιδάκη, Γρηγόριος Παπαμιχελάκης, Ελένη Προκοπάκη, Μαρία Λίτινα (1987-2000), Νικ. Γαβαλάς (το σχολείο έγινε πρότυπο οικολογικό), Αικ. Γρηγορίου.
Τα τελευταία χρόνια το σχολείο έγινε 4θέσιο με 40 μαθητές (2012-13) με μαθητές από τα «Βαλκάνια», ενώ τους περισσότερους μαθητές 105 τους είχε το 1961-62.
Σχολικό έτος 1966-67 οι 38 από τους 77 μαθητές (τάξεις Δ’, Ε’, Στ’)
1η σειρά πάνω: Καλλιόπη Πετράκη και Παγώνα Νικολιδάκη (δασκάλες), Χαρά Σταθάκη, ;, Ρούλα Πιλατάκη, Σταυρούλα και Αγάπη Νουχάκη, Αικατερίνη Κασωτάκη, Ελένη Σταυρουλάκη, Μαρίκα Μανουσογιωργάκη.
2η σειρά: Μανόλης Μανιουδάκης (διευθυντής), Κώστας Ρωμανιουδάκης, Στ. Λελεδάκης, Μιχάλης Τερζής, Γ. Παπαδαντωνάκης, Μαν. Φισάκης, Γ. Πετρογιαννάκης, Ι. Βρουλιδάκης.
3η σειρά: Γ. Τζαγκαραλεξάκης, Μαρ. Κασωτάκης, Βαγγ. Μελιγκουνάκης, Δ. Τουπαδάκης, Ι. Φισάκης, Ι. Νεονάκης, Ανδρ. Βαρδάκης.
4η σειρά-κάτω: Γ. Κουίδης, - , Μιχ. Τουπαδάκης, Ζαχ. Βαρδάκης, - , Ηλ. Δεληγιαννάκης.
Γυμνάσιο
Από το 1956-57 λειτουργούσε ημιγυμνάσιο Αργυρούπολης, που στεγαζόταν σε διάφορους χώρους και το 1969 στεγάστηκε σε δικό του κτίριο, στην είσοδο του χωριού.
Από το 1963-64 γυμνασιάρχες ήταν οι: Μιχ. Τυράκης, Μιχ. Τσικαλουδάκης, Μιχ. Καβουλάκης, Κ. Στρατιδάκης, Γ. Δασκαλάκης, Στ. Παπαδογιαννάκης, Ν. Παδουβάς, Μιχ. Κουτρουμπάς, Μην. Τζανής, Μιχ. Γρηγοράκης, Ν. Θεοδοσουλάκης, Γ. Δασκαλάκης, Ι. Παπαδογιάννης, Καλ. Πριναράκη, Σοφ. Ελληνίδου, Ι. Κουμεντάκης, Άννα Προμπονά, Μαρ. Ασημομύτη, Αλ. Πολυχρονάκη, Γ. Σαραντινός (1994-2002), Θ. Βενάκης (με 45 μαθητές το 2004-05).
Νηπιαγωγείο
Ιδρύθηκε το 1977 και συστεγαζόταν με το σχολείο, το 2002 απέκτησε δικό του κτίριο. Διευθύντρια τα περισσότερα χρόνια 1981-88 η Σταυρούλα Νουχάκη.
Πολιτιστικοί Σύλλογοι
Ο δραστήριος Εκπολιτιστικός Σύλλογος του χωριού διοργανώνει αρκετές εκδηλώσεις, ενώ έχει αδελφοποιηθεί και με χωριά της Κύπρου. Στην Αθήνα δραστηριοποιείται ο Σύλλογος «Αγία Δύναμις» και στο χωριό υπάρχει ακόμη ο «Σύλλογος Βρακοφόρων Αργυρούπολης».
Προσωπικότητες
Ευάγγελος Βαρδάκης, δάσκαλος του χωριού, αρχές του 20ου αιώνα με προσφορά και στην εκπαίδευση της Αιγύπτου.
Στέλιος Ε. Βουγιούκαλος, καθηγητής Πανεπιστημίου.
Φαίδρα Δεληγιαννάκη, κόρη του οπλαρχηγού, φιλόλογος με σημαντικό συγγραφικό έργο.
Γιώργης Δεληγιαννάκης, καπετάνιος Ν. Ρεθύμνου, σκοτώθηκε στη μάχη του Αρμενόκαμπου στις 18-10-1822.
Γιάννης Δεληγιαννάκης, οπλαρχηγός του 1821, σκοτώθηκε ενώ πολεμούσε μέσα στο Αρκάδι στις 17-1-1822.
Ηλίας Δεληγιαννάκης (1878-1918), αδελφός των άλλων τριών αγωνιστών στους Κρητικούς και Μακεδονικούς αγώνες. Στα 18 του σκότωσε τον Αγά Χαλίλ των Ρουστίκων και του δόθηκε ο βαθμός του πεντακοσίαρχου. Το 1911 η Επαναστατική Συνέλευση τον εξέλεξε βουλευτή Ρεθύμνης, ενώ ως οπλαρχηγός πήρε μέρος στην απελευθέρωση Ιωαννίνων και Θεσσαλονίκης, όπου υπάρχει και η προτομή του. Το 1918 σκοτώθηκε στη μάχη του Σκρα.
Μάρκος Δεληγιαννάκης (1869-1957), άξιος συνεχιστής της ιστορικής οικογένειας, πήρε μέρος στην επανάσταση της Θερίσου και στο Σούλι. Το 1912 επικεφαλής αποσπάσματος κατέστειλε το κίνημα των Τουρκαλβανών, σκοτώνοντας 25 οπλαρχηγούς. Αργότερα κατατάχτηκε στο στρατό ως υπολοχαγός για πέντε χρόνια, ενώ το 1941 πήρε μέρος στη μάχη της Κρήτης.
Αφοί Κανδηλάκη: Ηλίας (οφθαλμίατρος), Στέλιος (χειρουργός), Νίκος (μηχανικός) και Γιάννης (επιχειρηματίας).
Γιάννης Χ. Κασωτάκης, δημοσιολόγος, ανώτερος αξιωματικός της Αστυνομίας και συγγραφέας. «Μητέρα-Αγωγή», «Γράφω και Μαθαίνω» κ.α.
Ευάγγελος Κιαγιαδάκης, ποιητής-λογοτέχνης.
Στέλιος Κιαγιαδάκης, επιχειρηματίας, πρόεδρος Βρακοφόρων από το 1990 με πλούσια διεθνή δραστηριότητα, πρόεδρος Εφέδρων Αξιωματικών από το 2002 αλλά και πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Λαππαίων 2002-06.
Ευάγγελος Μελιγκουνάκης, οδοντίατρος και πρόεδρος της Ερασιτεχνικής ΕΑΡ από το 1995, ανεβάζοντας την ΕΑΡ στα κορυφαία σωματεία στίβου. Επί προεδρίας του τα «Βαρδινογιάννεια» έγιναν από τα κορυφαία διεθνή μίτινγκ.
Ν. Μανουσάκης, επιχειρηματίας στην Αίγυπτο, πρόσφερε το κτίριο για το Κέντρο Γαστρονομίας.
Μανούσος Μανούσακας (1914-2003), φιλόλογος καθηγητής Πανεπιστημίου και πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής Πανεπιστημίου Κρήτης από 1975-81. Ακαδημαϊκός το 1982 και πρόεδρος με πολλές διακρίσεις και 280 μνημειώδεις εκδόσεις Ακαδημίας Αθηνών. Κατάγεται από τα Σφακιά, ενώ οι γονείς του ήταν κάτοικοι Αργυρούπολης.
Μιχαήλ Παπαμιχελάκης (1870-1927), πληρεξούσιος βουλευτής από το 1906-1915 με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Νομάρχης Χανίων και Πέλλας, αλλά και πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Ρεθύμνου το 1913.
Πήρε μέρος ως έφεδρος ιατρός-λοχαγός στους Βαλκανικούς Πολέμους και Μικρασιατική Εκστρατεία. Μετεκπαιδεύτηκε στο Παρίσι με ειδικότητα μαιευτήρας. Οδός στη δυτική πλευρά του 1ου Δημοτικού Σχολείου φέρει τ’ όνομά του.
Γιώργης Στραπατσάκης (1884-1958) αξιωματικός Χωροφυλακής, από τους πρώτους που μπήκαν στη Θεσσαλονίκη το 1912.
Νικόλαος Τσιριντάνης, γιατρός πολέμησε σε Βαλκανικούς πολέμους, Μ. Ασία και τιμήθηκε με «Χρυσόν Αριστείον ανδρείας» και βραβείο Ακαδημίας Αθηνών για την 3/τομη πολιτική-διπλωματική ιστορία του. Γιος του ο Αλέξανδρος, καθηγητής Πανεπιστημίου Νομικής.
Νίκος Χατζηδάκης, καθηγητής, ιδρύοντας στην Αθήνα Πρότυπα σχολεία.
Προνομιούχος τόπος με τα νερά, αλλά χωρίς νερό
Όλη η περιοχή είναι προνομιούχος τόπος με τα άφθονα νερά που πηγάζουν κάτω από το χωριό, από την Αγία Δύναμη που φτάνουν το 24ωρο τα 20.000 μ3, δίνοντας σήμερα νερό στην πόλη του Ρεθύμνου και στον Κάμπο Γεωργιούπολης και όχι μόνο.
Όμως οι κάτοικοι μέχρι το 1953 δεν είχαν νερό, ούτε βρύσες στα σπίτια τους, αλλά υδρευόταν από στέρνες με βρόχινο νερό και από το πηγάδι στο Κάτω Χώρι, έφερναν νερό με τα γαϊδουράκια από το ποτάμι και παλιά με σωλήνες από μακριά.
Στην περιοχή λειτουργούσαν 11 υδρόμυλοι (έξι ήταν επί Ενετοκρατίας).
«Πηγή» από άριστους τεχνίτες
Ο μεγαλύτερος όμως πλούτος της Αργυρούπολης είναι οι άριστοι επαγγελματίες και οι κάθε λογής πολύ καλοί τεχνίτες.
Δεν υπήρχε επάγγελμα που να μην εξασκείται στο χωριό από ασβεστάδες, σαμαράδες, καλαθάδες, ράφτες, μοδίστρες, χαλκιάδες, χτίστες, καρεκλάδες, πεταλωτές, μαραγκούς, τσαγκάρηδες, μοδίστρες, μυλωνάδες (υπάρχουν έξι φάμπρικες), γαζοζάδες (είχε τρία γαζοζάδικα), καρβουνιάρηδες, τρυγάδες, μαίες, φουρνάρηδες, μάγειροι, υφάντρες, αλλά και μουκατάδες (εισπράκτορες του 1/10 από τη σοδειά στο αλώνι) κ.α.
Τελευταία στις πηγές του χωριού σ’ ένα πανέμορφο και δροσερό μέρος με τ’ άφθονα νερά λειτουργούν αρκετές ταβέρνες, που προσελκύουν αρκετούς εκδρομείς, ενώ υπάρχουν και τουριστικά δωμάτια.
Επίσης λειτουργεί Λαογραφικό Μουσείο από την Ελευθερία Ζωγραφάκη.
Στο μεγαλοπρεπές κτίριο «Μανουσάκη» εγκαινιάστηκε στις 20-3-2014 από την Περιφέρεια Κρήτης, Κέντρο Κρητικής Γαστρονομίας, «Γεύσις Τουρ».
Τελευταία λειτουργεί εργοστάσιο επεξεργασίας χαρουπιών με παραγωγή πολλών προϊόντων και υποπροϊόντων διατροφής, υγείας και καλλωπισμού από τον Γιώργη Μανούσακα.
63 οικογένειες-επίθετα
Αλεβυζάκης, Αλεξαντωνάκης, Βαρδάκης, Βρουλιδάκης, Βουγιουκαλάκης, Γεωργακάκης, Δεληδάκης, Δεληγιαννάκης, Δικονιμάκης, Δρανδάκης, Ζωγραφάκης, Ηλιάκης, Θεοδωράκης, Καμπουράκης, Κανδυλάκης, Κασωτάκης, Κατσολεδάκης, Καφαντάρης, Κιαγιαδάκης, Κατριτζιδάκης, Κουτσουδάκης, Κυριακάκης, Κουιδής, Λαγουδάκης, Λελεδάκης, Μανουσάκης, Μανούσακας, Μανουσέλης, Μανουσουδάκης, Μανωλεδάκης, Μανουσογιωργάκης, Μελιγκουνάκης, Μανιουδάκης, Μικεδάκης, Μοσχοβάκης, Νικολακάκης, Νεονάκης, Νουχάκης, Ξυνομηλάκης, Ξεπαπαδάκης, Παπαδάκης, Παπαμιχελάκης, Παυλάκης, Πετράκης, Πετρομανωλάκης, Πιλατάκης, Πλυμάκης, Ρουσσογιαννάκης, Ρωμανιάς, Ρωμανιουδάκης, Σισάκης, Σταθωράκης, Σταθάκης, Σηφογιαννάκης, Σταπατσάκης, Σταυρουλάκης, Τερζής, Τσίχλης, Τσιριντάνης, Τζαγκαραλεξάκης, Τζανακάκης, Τουπαδάκης, Φυσάκης, Χαλκιαδάκης.
Πηγές: «Ρεθυμνιώτικα Χωριά», 1996 Αργ. Φραγκούλη.
«Αργυρούπολη», 2006, Γιάννη Χ. Κασωτάκη.
«Ρεθυμνιώτικος πανδέκτης και Πανόραμα», 2006 Λευτ. Κρυοβρυσανάκη.
«Ταξιδεύοντας στο Ρέθυμνο», 2011 Μιχ. Τρούλη.
Πολύτιμες πληροφορίες από τους Ζαχ. Κασωτάκη, Ν. Τερζή, Μιχ. Τουπαδάκη και Ελένη Ρωμανιουδάκη-Μανταδάκη.
