ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
MENOY
ΑΠΟΨΕΙΣ

Νίθαυρη Αμαρίου

0

Η Νίθαυρη βρίσκεται στον κεντρικό Αμαριώτικο δρόμο, 53 χλμ. Ν.Α. του Ρεθύμνου, στους νότιους πρόποδες του Ψηλορείτη και σε υψ. 500 μ.

Το 2011 αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα Δήμου Αμαρίου με 405 κατοίκους (μαζί με τους 8 του Βαθιακού 413 κατοίκους).

Το 2001 αποτελούσε Δημοτικό διαμέρισμα Δ. Κουρητών με 320 κατοίκους (Νίθαυρη 310, Βαθιακό 10).

Το 2015 εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι 413, ψήφισαν 236.

Ονομασία-Ιστορία

Επειδή από το χωριό μπορείς να δεις την Ίδα (Ψηλορείτη κορυφή), που οι κάτοικοι ονόμαζαν Νίδα (το Ιδαίο Άντρο).

«Τη(Ν) Ίδα(ΘΑ) Σ(ΥΡΕΙΣ)» - ΝΙΘΑΥΡΙΣ-ΝΙΘΑΥΡΗ. Σύμφωνα μ’ άλλη εκδοχή ένας περαστικός ρώτησε: «πού θα βρω νερό;» - «Νυν θα βρεις». Πράγματι στο κέντρο του χωριού υπάρχει μεγάλη πηγή όπου κατασκευάστηκε η σημερινή βρύση.

Μάλιστα η ονομασία είναι από πανάρχαια μινωική λέξη, ενώ στο δρόμο προς Αποδούλου βρέθηκε θολωτός υστερομινωικός τάφος.

Επίσης από τους τάφους που βρέθηκαν στο νεκροταφείο του χωριού, υπολογίζεται ότι κατοικήθηκε τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους.

Στην περιοχή υπάρχουν ευρήματα λίθινης εποχής που βρέθηκαν στη θέση Ξιφές. Αναφέρεται στην επαρχία Αμαρίου το 1577 ως Ίταβρι, ενώ το 1583 με 237 κατοίκους. Το 1834 ως Νίθαυρι με 13 χριστιανικές οικογένειες και 2 τούρκικες. Το 1881 στο Δήμο Αποδούλου με 252 χριστιανούς και 21 Τούρκους, ενώ το 1900 έχει 357 κατοίκους.

Το 1920 αποτελούσε έδρα ομώνυμου αγροτικού Δήμου με 397 κατοίκους, το 1928 έδρα κοινότητας με 456 κατοίκους ενώ τους περισσότερους κατοίκους είχε το 1951 με 527 (μαζί με το Βαθιακό).

Το 1971 έχει 425 κατοίκους, ενώ το 1991 τους 338 κατοίκους.

Ο οπλαρχηγός Τσουπογιάννης

Συμμετοχή σ’ όλους τους αγώνες

Η συμμετοχή των κατοίκων σ’ όλους τους αγώνες για τη λευτεριά της πατρίδας είναι από το 1866-1944.

Με τους οπλαρχηγούς Τσουπογιάννη και Λαντζουρομάρκο από το 1866, όπου στη θέση Καλικάς (σε υψ. 1.300 μ.) ο τότε δεκαεξάχρονος Κώστας Δανδουλάκης τους έσωσε από τους Τούρκους.

Το ίδιο έτος οι Λιοδάκηδες, κοντά στο Αρκάδι σκότωσαν όλου τους Τούρκους ενός φυλακίου και κατέφυγαν στη Νίθαυρη, όπου άλλαξαν το επίθετο τους σε Γιαμάκηδες, το οποίο όμως ξαναπήραν μετά το 1912.

Επίσης σε ηλικία τεσσάρων ετών ο Γιάννης του Μιχάλη απήχθη από ένα Τούρκο μαζί με τη μητέρα του και τον πήγαν στην Πελοπόννησο, όπου έγινε γενίτσαρος.

Τη μητέρα του την έβαλαν σε χαρέμι, όμως κατάφερε να κάνει γνωστό στο γιο της, την καταγωγή του, ενώ σε ηλικία 14 ετών έφυγε από τους Τούρκους και ακολούθησε τον καπετάν Πετμεζά.

Μετά την Τουρκοκρατία υπηρέτησε στην προεδρική φρουρά του Καποδίστρια, και σε ηλικία 40 ετών πήγε στην Κάσο, αργότερα επέστρεψε στην Κρήτη και ονομάστηκε Κασωτάκης.

Το Ηρώο του Χωριού

Μεγάλη προσφορά στην αντίσταση

Η περιοχή της Νίθαυρης ήταν το καταφύγιο των Άγγλων και των ανταρτών στην κατοχή, αφού φιλοξενήθηκαν στα γύρω βουνά και σπηλιές.

Επίσης για μέρες έκρυβαν το στρατηγό Καρλ Κράιπε στις σπηλιές Νοτική και Βορεινή Τρύπα.

Μόνο από λανθασμένες πληροφορίες για τη φύλαξη και διαδρομή του, το χωριό γλίτωσε από την καταστροφή.

Η ψυχή του αντιστασιακού αγώνα ήταν ο Δημόκριτος Βοσκάκης ή Κριτός, που λίγο πριν εκτελεστεί στις φυλακές της Αγιάς, έγραψε: «όταν θα μάθετε τον τραγικό θάνατό μου, θέλω να γλεντάτε κι όχι να στενοχωριέστε…».

Την κατοχή το χωριό είχε πάνω από 500 κατοίκους, με πρόεδρο τον Χαρίλαο Αλεβυζάκη, με την προσφορά των κατοίκων στον αγώνα να είναι σημαντική, όπως όλα τα χωριά του Αμαρίου, έτσι και η Νίθαυρη δεν απέφυγε τις αγγαρείες στο αεροδρόμιο του Τυμπακίου, κάθε 15 μέρες με 40 άτομα. Στο σπήλαιο Περιστερέ που ήταν το λημέρι των Άγγλων, είχαν εγκαταστήσει ασύρματο.

 

Το σχολείο του χωριού

Τα σπήλαια της Νίθαυρης ο Κράιπε

Στον Καλικά έβαλαν για δυο μερόνυχτα στη Νοτική Τρύπα, πάνω από το μιτάτο του Καρουζόκωστα τον Κράιπε.

Επειδή υπήρχε όμως κίνηση στ’ αμπέλια τον μετέφεραν στο σπήλαιο της Βορεινής Τρύπας και τον τροφοδοτούσαν οι Νιθαυριανοί.

Οι Γερμανοί όμως τον αναζητούσαν και αρχές Μαΐου 1944 ήρθαν στη Νίθαυρη και έψαχναν. Τότε γινόταν ο γάμος του Μιχάλη Λαντζουράκη με τη Μαρία Δανδουλάκη, με τον Ηλία Βοσκάκη να καλεί στην εκκλησία τον επικεφαλής αξιωματικό και στη συνέχεια στο γλέντι, για να τον απασχολήσει.

Ειδοποιήθηκαν οι απαγωγείς του Κράιπε για να μετακινηθούν, αφού στήθηκαν ενέδρες για προστασία.

Αμέσως μεταφέρθηκε στην Αγ. Παρασκευή, ενώ ο προδότης έδωσε άλλο δρομολόγιο στους Γερμανούς, από τα χωριά του Κέδρους τα οποία και κάψανε.

Αργότερα ο δάσκαλος Μανούσος Μπικάκης έκανε τραγούδι την απαγωγή και η Ανέτα Μπικάκη, το τραγουδούσε σε εκδηλώσεις.

«Στσι 26 τ’ Απριλιού με δροσερή βραδούλα τον Κράιπε εκλέψανε σα να ‘τανε νυφούλα…».

Στο Ηράκλειο στις 26 Ιουνίου 1941 κατά τους βομβαρδισμούς σκοτώθηκε η δεκαοχτάχρονη από τη Νίθαυρη Άννα Μηνά Σφακιανάκη. Στις 24-6-44 εκτελέστηκε στο χωριό ο εικοσιεπτάχρονος Γιώργης Μπικάκης, προσπαθώντας να πάρει το όπλο Γερμανού.

Μέχρι τη δεκαετία του 1960 οι μαθητές του χωριού και άλλων περιοχών πήγαιναν στο Γυμνάσιο Πόμπιας. Λευτ. Κρυοβρυσανάκης (δάσκαλος), ο αείμνηστος Ζαχαρίας Π. Λαντζουράκης (πρωτοδίκης), Ανδρέας Μπαμπιωνιτάκης (Πετροκεφάλι καθηγητής Πανεπιστημίου Ιατρικής), Μιχάλης Γερωνυμάκης (Τυμπάκι δικηγόρος) και Γιάννης Λουλούδης (Σπήλι υπάλληλος ΟΤΕ)

Συμμετοχή στα σαμποτάζ

Ο Αντώνης Βλαντάς από τη Νίθαυρη, ο Αντώνης Κρυοβρυσανάκης από τη Λοχριά και άλλοι τέσσερις άντρες, έκαναν σαμποτάζ σε φυλάκιο στο Ξερόκαμπο, στις 27-7-44 σκοτώνοντας όλους τους Γερμανούς, εκτός από έναν.

Ο Δημόκριτος Βοσκάκης από τους πρωταγωνιστές της αντίστασης, συνελήφθη το Δεκέμβριο του 1942 στο σπίτι του στη Σάτα και οδηγήθηκε στις φυλακές της Αγιάς. Στις 23-3-43 έγραψε στη μάνα του:

«Μάνα μου βρίσκεσαι μακριά

και πώς να ‘σου μιλήσω;

Να ‘φτανε το χεράκι μου

να σ’ αποχαιρετήσω.

Άλλοι ζητάν απ’ τους γονείς

αμπέλια και περβόλια,

κι εγώ ζητάω μια ευχή

απ’ τους γονείς μου τώρα.

Φίλοι που με γνωρίζετε,

φίλοι που μ’ αγαπάτε

πως θα με τουφεκίσουνε

δε θέλω να λυπάστε.

Μόνο γλεντάτε το ντουνιά,

τη σφαίρα την αθλία

και πλούτη μη γυρεύετε

απ’ αυτή την κοινωνία…».

Με σεβασμό από τον τάφο Δημόκριτος Αγιά Χανίων

Συμμετοχή στην αντίσταση είχαν και τ’ αδέλφια του Μανόλης, Μηνάς και Γιώργης, Νίκος και Πανάγος Δανδουλάκης, Βλαντάς, Καρουζόκωστας, Γιώργης Ανδρουλιδάκης, Λαντζουραλέξης, Αντώνης Αλεβυζάκης, Ζαχαρίας Τσουπάκης, Γιάννης Αλεξανδράκης κ.ά.

Στο Ηρώο του χωριού αναφέρονται 20 πεσόντες για την πατρίδα από το 1866-1949.

Το σχολείο του χωριού

Πρόσωπα που διακρίθηκαν σε διάφορους τομείς

Βοσκάκης Γιώργης, δάσκαλος-προϊστάμενος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνης.

Βοσκάκης Δημόκριτος ή Κριτός, γνωστός και ως γοργοπόδαρος από τους πρωταγωνιστές της Αντίστασης.

Βοσκάκης Μιχάλης από το 2009-10 Φεβρουαρίου 2015, διαιτητής 53 φορές της Σούπερ Λίγκα και πάνω από 60 ως 4ος. Ο πατέρας του Γιώργης με καταγωγή από Νίθαυρη, ενώ μεγάλωσε στο Βυζάρι.

Δανδουλάκης Κώστας, ανώτατος αξιωματικός, λιμενάρχης Ρεθύμνου, διοικητής Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού Κρήτης (1999-2003), περιφερειακός διοικητής Λιμενικού Κρήτης, υποπρόξενος στον Καναδά, διοικητής Νοσοκομείου Χανίων, περιφερειακός σύμβουλος και πολιτευτής.

Δανδουλάκης Νίκος, γιατρός επαρχίας Αμαρίου, με σημαντική προσφορά την κατοχή και στον Αλβανικό Πόλεμο. Γιατρός και ο γιος του Βαγγέλης.

Λαντζουράκης Ν. Ζαχαρίας, πρακτικός γιατρός που έζησε στη Ν. Υόρκη, μάλιστα έσωσε το πόδι του Σοφοκλή Βενιζέλου από ακρωτηριασμό σ’ ένα ατύχημα.

Το 1922 πραγματοποίησε τα’ όνειρό του και μετά από ταξίδι 22 ημερών επισκέφτηκε τους Άγιους Τόπους.

Όταν γύρισε στη Ν. Υόρκη εξέδωσε το 1928, το βιβλίο του «Άγιοι Τόποι».

(Το 1965 μου αφιέρωσε προσωπικά ένα βιβλίο).

Επέστρεψε στην Κρήτη και έζησε τα τελευταία του χρόνια στο Ηράκλειο.

Λαντζουράκης Π. Ζαχαρίας (1947), σπούδασε δικηγόρος στη Θεσσαλονίκη, ακολούθησε το δικαστικό κλάδο (πρωτοδίκης), έφυγε όμως πρόωρα από τη ζωή από καρδιακή προσβολή στον Πειραιά.

Λαντζουράκης Μάρκος. Οπλαρχηγός επί Τουρκοκρατίας, που είχε επικηρυχτεί για τη δράση του και κρυβόταν μαζί με τον Τσουπογιάννη στη Νοτική Τρύπα ή Καλυκά.

Τους έσωσε όμως ο πανέξυπνος δεκαεξάχρονος Κώστας Δανδουλάκης το 1866, όπως αναφέρεται και σε σχετικό τραγούδι: «Στου Καλικά την Τρύπα στα Βελανάδικα τον έσωσα τον Τσούπη και τον Μάρκο, τον Λαντζουρομάρκο και δεν χάθηκε…».

Λαντζουράκη Εμ. Μαρία, σοπράνο στο Μόναχο.

Τσουπάκης Ι. Νικόλαος (1882-1968), από τους πρώτους Κρήτες στη Ν. Αφρική το 1914, δραστήριος με εμπορικές ικανότητες, που διατηρούσε 4 εμπορικά.

Τσουπάκης Ι. Νικολέων, φιλόλογος-δάσκαλος με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή, δημοσιογράφος και με σημαντική προσφορά στην Παιδεία και Λαϊκή Παράδοση.

Τσουπάκης Νικ. Γιάννης (1931-2012), πρόεδρος Κοινότητας το 1958 και με σημαντική δραστηριότητα από το 1960 στη Ν. Αφρική. Ενεργό μέλος της Αδελφότητας Κρητών Αφρικής, μετατρέποντας το σπίτι του, σε «Ελληνική εστία» με διάφορες εκδηλώσεις.

Τιμήθηκε από την Ενορία Μητροπόλεως Ρεθύμνης για το φιλανθρωπικό του έργο.

Τσουπάκης Γ. Γιάννης ή Τσουπογιάννης ή Τσούπης (1845-1902), γενικός οπλαρχηγός Ανατ. Αμαρίου, που έδρασε στις επαναστάσεις από το 1866-1897, με απαράμιλλο ζήλο και ανδρεία.

Το 1882 εξελέγη δήμαρχος Αποδούλου, ενώ ίδρυσε και το Σχολείο στη Νίθαυρη το ίδιο έτος.

Το 1902 μέλος της Επιτροπείας Αγωνιστών Ν. Ρεθύμνης, ενώ για πολλά χρόνια ζούσε στου «Καλυκά την Τρύπα».

Στην κηδεία του ήρθε στρατιωτικό άγημα με εντολές της Κρητικής Πολιτείας και τον τίμησε με Χάλκινο Στέφανο. Με τη σύζυγό του Ασπασία Φουντουλάκη απέκτησε 9 παιδιά.

Τσουπάκης Μανόλης, οδοντίατρος και πρόεδρος ΙΚΑ, ΕΟΠΥ-ΠΕΔΥ.

Οι 20 μαθητές από Νίθαυρη, Αγ. Παρασκευή και Αγ. Ιωάννη πριν 20 χρόνια με τους παπα-Βαγγέλη Φουντουλάκη και παπα-Δήμο Βασιλάκη

Άλλοι Νιθαυριανοί επιστήμονες

Δικαστικοί-δικηγόροι: Βασιλάκης Εμμανουήλ (πρόεδρος Εφετών), Βασιλάκη Μαρία, Λαντζουράκης Π. Ζαχαρίας (πρωτοδίκης), Μπικάκης Νικόλαος, Τσουπάκης Στ. Ιωάννης, Τσουπάκης Αριστείδης.

Ανώτατοι αξιωματικοί: Δανδουλάκης Κώστας, Πουλακάκης Ιωάννης και Ιπποκράτης.

Καθηγητές: Αλεβυζάκη Στέλλα, Αλεβυζάκης Τιμολέων, Δανδουλάκη Ασπασία, Πιπεράκη Ευαγγελία, Πουλακάκη Λέλα, Τσουπάκης Νικόλαος, Τσουπάκη Ι. Ελευθερία και Νικολέων, Φουντουλάκης Μανόλης.

Δάσκαλοι: Βασιλάκη Μαρία και Δήμος, Βοσκάκης Γεώργιος, Δανδουλάκης Μιχάλης, Λιοδάκη Μαρία, Μπικάκη Όλγα, Μπικάκης Μανούσος (και συγγραφέας), Τσουπάκη-Στεφάνου Δέσπω (Ν. Αφρική), Τσουπάκης Ι. Νικολέων, Τσουπάκης Ι. Αλέξανδρος (μετέπειτα έμπορος), Τσουπάκης Στέλιος (ο 2ος δάσκαλος του χωριού το 1885 και αργότερα προϊστάμενος Ταχυδρομείου), παπα-Βαγγέλης Φουντουλάκης.

Άλλοι πτυχιούχοι: Δανδουλάκης Στ. Μανόλης και Γρηγόρης, Τσουπάκη-Τόμσον Μαρία, Βοσκάκης Κ. Γιώργης, Φουντουλάκης Θανάσης, Τσουπάκης Α. Νικόλαος.

Μουσικοί-οργανοπαίχτες: Λαντζουράκη Μαρία (σοπράνο), Ανδρουλιδάκης Γιώργης, Μπικάκη Αννέτα, Τσουπάκης Μιχάλης.

 

Εκκλησίες-Ιερείς

Αγ. Νεκτάριος (τρίκλιτη Αγ. Ανδρέας-Αγ. Όλγα): νέα εκκλησία ενοριακή.

Παναγία Ασφενταμιανή (Γέννηση): Βυζαντινή εκκλησία στη θέση Ασφένταμος με το θαυματουργό αγίασμα. Σύμφωνα με την παράδοση ένας τυφλός πλύθηκε κατά τον εορτασμό της και είδε το φως του. Έχει ανακαινιστεί και διατηρούνται οι τοιχογραφίες της. Εδώ υπήρχε παλιά μοναστήρι, όπως φανερώνουν η θέση των κελιών.

Αρχάγγελος Μιχαήλ: χτίστηκε γύρω στα 1900, η πρώτη ενοριακή.

Κοίμηση Θεοτόκου: στο νεκροταφείο του χωριού.

Μεταμόρφωση του Χριστού: παλιά εκκλησία στο παλιό νεκροταφείο.

Αγ. Φανούριος: στο δρόμο προς Αγ. Ιωάννη.

Ιερείς: Παπα-Θανάσης Πουλακάκης από τους πιο μορφωμένους της εποχής του, γνωρίζοντας Γαλλικά και Αραβικά, έδρασε στην Εθνική Αντίσταση, παίρνοντας «Αριστείον Ανδρείας» από τους Βρετανούς, ενώ πολέμησε και στους Βαλκανικούς Πολέμους. Από το 1893-1901 φοίτησε στην Ιερατική Σχολή Ιεροσολύμων και από το 1903 για 58 χρόνια ιερέας σε χωριά του Αμαρίου, μαζί και στη Νίθαυρη τον διαδέχθηκε ο παπα-Νικόλαος Λαντζουράκης.

Παπα-Βαγγέλης Φουντουλάκης ιερέας σε Λοχριά και 34 χρόνια στη Νίθαυρη το 1989-2008 καθώς και δάσκαλος για 28 χρόνια (1969-97) στο χωριό του, με μεγάλη προσφορά.

Διάκος στη Νίθαυρη ο Γιώργης Λαντζουράκης, ενώ από το 2008-σήμερα 2015 ιερέας ο Κυριακός Κατσαντώνης.

Σχολείο-δάσκαλοι

Το σχολείο ιδρύθηκε το 1882 και κατά διαστήματα φοιτούσαν μαθητές από τα γύρω χωριά.

Το 1889 το σχολείο αναγνωρίστηκε ως πρωτοβάθμιο, ενώ το 1899 επανιδρύθηκε από την Κρητική Πολιτεία. Το πρώτο διδακτήριο χτίστηκε το 1901, ενώ μέχρι τότε χρησιμοποιούσαν κατοικία στο Κατωχώρι. Νέο κτήριο άρχισε να χτίζεται το 1912 και τελικά ολοκληρώθηκε το 1924 με την προσωπική εργασία των κατοίκων, αλλά και την οικονομική ενίσχυση ομογενών χωριανών από την Αμερική. Το κτήριο επισκευάστηκε το 1940. Το σχολείο αναγνωρίστηκε ως «Ανώτερο Σχολείο Νιθαύρεως» και ένα διάστημα φοιτούσαν σ’ αυτό και τα παιδιά από το Βαθιακό (ανήκε στην ίδια κοινότητα). Το 1924-27 και 1932-80 ήταν διθέσιο, ενώ το 2010 συγχωνεύτηκε οριστικά με το τετραθέσιο Φουρφουρά.

Πρώτος δάσκαλος που δίδαξε ήταν ο 20ετής φοιτητής της Νομικής Αντώνης Ι. Κυριακάκης από το Άνω Μέρος. Την πρώτη χρονιά 1882-83 φοίτησαν 120 μαθητές απ’ όλη την Αμπαδιά, όμως ο δάσκαλος έφυγε στο τέλος για σπουδές, ενώ το 1897 εκλέκτηκε ως πληρεξούσιος Αμαρίου.

Το σχολείο συνέχισαν οι δάσκαλοι: Στυλιανός Ι. Τσουπάκης (από τη Νίθαυρη), Γεώργιος Θ. Κατσαντώνης, Πανάγος Βαρούχας μέχρι το 1899.

Το 1899 επανιδρύθηκε ως αδιαίρετο Δευτεροβάθμιο και το 1912 προήχθη σε Διθέσιο. Ακολούθησαν διευθυντές οι: Μιχάλης Δανδουλάκης, Μιχάλης Γενεράλης (1912-19 από Γουργούθους), Στέλιος Καραμπασάκης (από Βυζάρι 1919-25), Όλγα Μπικάκη (1925-28), Μανόλης Τρουλλινός (Αποδούλου), Θεοδωράκης, Σωτήρης Κανακάκης (1931-37 από Αγ. Παρασκευή), Κ. Κανακάκης (1937-40 όμως σκοτώθηκε στην Αλβανία), Νικόλαος Ψαρουδάκης (από Αποδούλου 1940-71), Παπα-Βαγγέλης Φουντουλάκης (1971-97), παπα-Δημοσθένης Βασιλάκης, Γ. Ιωαννίδης, Γιάννα Σελλιανάκη, Αγγ. Μιχαηλίδου.

Άλλοι δάσκαλοι: Στυλ. Παλιεράκης, Σ. Σημαντήρας, Μανούσος Μπικάκης, παπα-Μιχάλης Ψαρουδάκης, Σμαράγδη Καλούδη, Μαρία Βιτσικουνάκη-Παπαΐωάννου, Μαρία Τσουπάκη-Βασιλάκη.

Μετά το 1944 οι: Στέλλα Φωτάκη, Ευφροσύνη Τρουλλινού, Ν. Καπελώνης. Γ.Σ. Ψαρουδάκης, Μαλαματένια Κερουκάκη, Ι. Τσαγάκης, Μηνάς Παπαδάκης, Βαγγ. Φουντουλάκης, Νίκος Κοτσιφάκης, Κ. Βουλγαράκης, Δρόσος Σμαλιός, Μαρία Περδίκη, Άννα Κυριανιτάκη, Ελένη Χαλκιαδάκη, Γιώργης Βοσκάκης, Δημοσθένης Βασιλάκης, Θεανώ Δρανδάκη, Σταματία Δασκαλάκη, Ελένη Σταματάκη κ.ά.

Σπήλαια

Βορεινή Τρύπα (θέση Κορφή Χαβδά)

Νοτική Τρύπα (υψ. 700 μ.) Β.Α. του χωριού, διαστάσεων 100Χ40Χ20, στη θέση Καλικάς, με τους σπηλαιολόγους να το μετονομάζουν σε σπήλαιο Πωλ Φωρ, προς τιμήν του γνωστού Γάλλου ελληνιστή και επιστήμονα. Εδώ ήταν το κρησφύγετο του οπλαρχηγού Τσουπογιάννη, που είχε επικηρυχτεί από τους Τούρκους. Το σπήλαιο φέρει την επιγραφή ΟΝΥΜΑΧΟΣ (δηλαδή αυτός που μάχεται με «νύχια και δόντια») και ήταν λατρευτικό κέντρο αρχαία θρησκείας. Εδώ κρύφτηκε από τους απαγωγείς του ο Κράιπε το 1944.

Περιστερές σε υψ. 800 μ., ήταν κρυσφύγετο των Νιθαυριανών την κατοχή.

Βοθόνι, Βοθόνι Κουφού, Βοθόνι Τζαναλέ, Βοθόνι Τζοτζόλη, Τρύπα, Χωστόσπηλιος

Πολιτισμός-ανάπτυξη

Στο χωριό δραστηριοποιείται Πολιτιστικός Σύλλογος με πολύτιμη προσφορά στο χωριό με διάφορες εκδηλώσεις. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη με δυο τυροκομεία, βενζινάδικο, παραδοσιακά καφενεία κ.ά.

Οικογένειες

Αλεβυζάκης, Αλεξανδράκης, Ανδρουλιδάκης, Αντωνάκης, Βασιλάκης, Βοσκάκης, Γιαλεδάκης, Δανδουλάκης, Κανακάκης, Κασωτάκης, Λαντζουράκης, Λιοδάκης, Μανουσάκης, Μπικάκης, Πιπεράκης, Πουλακάκης, Στεφανάκης, Τζωρτζάκης, Τσουπάκης, Φουντουλάκης.

Πηγές: «Ρεθυμνιώτικος Πανδέκτης» 1993, Λευτ. Κρυοβρυσανάκης.

«Νικητές στο απόσπασμα» 2008, Μανόλη Παντινάκη.

«Προμηθεύς ο πυρφόρος» 1983.

«Τα σπήλαια του Ρεθύμνου» 2011, Χάρη Στρατιδάκη.

Στοιχεία και πληροφορίες από τους: παπα-Βαγγέλη Φουντουλάκη και ιδιαίτερα από το Νικόλεων Τσουπάκη, αλλά και αφιέρωμα Εμμ. Λαντζουράκη.

Για συμπληρωματικά στοιχεία στο τηλ. 6934178701.

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ