ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
MENOY
ΑΠΟΨΕΙΣ

Η μάχη στις Αμουργέλες Μονοφατσίου - Η απώλεια του Τ. Σταυρού της Μονής Πρέβελη

0

Η μάχη στις Αμουργέλες Μονοφατσίου (σήμερα Δήμου Μινώα Πεδιάδας) έγινε στις 20 Αυγούστου του 1823, με όλως καταστρεπτικό για τους Κρητικούς αποτέλεσμα. Και εδώ πήγε το πρεβελιώτικο σώμα με τον Γεώργιο Τσουδερό (εικ. 1) και τον μοναχό Μισαήλ Παγώνη και τους Μιχαήλ Κουρμούλη (εικ. 2) και Πολογεωργάκη υπό τη γενική αρχηγία τον Ρούσου Βουρδουμπά (εικ. 3), ο οποίος κατόρθωσε μετά πολλού κόπου να μαζέψει περί τους τρεις χιλιάδες αγωνιστές από το Αμάρι[1]. Τράβηξαν ανατολικά και έφτασαν στους πρόποδες της Ίδης, στη Γέργερη και στις Αμουργέλες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον Χουσεΐν.

Γεώργιος Τσουδερός

Οι Κρητικοί, είναι γεγονός ότι στη μάχη αυτή πολέμησαν γενναία, οι δυνάμεις όμως των αντιπάλων ήταν άνισες, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι, που ήταν πολύ περισσότεροι, περί τις 12.000, να καταστρέψουν το εκ 3.000 σώμα των Κρητικών και να το διασκορπίσουν ολοσχερώς. Κοντά σ’ αυτά, συνέβη και να λείπει αδικαιολόγητα, την ώρα της μάχης, ο αρχηγός Ρούσος Βουρδουμπάς, που με τριακόσιους άνδρες πριν δυο-τρεις μέρες είχε μεταβεί στον Μυλοπόταμο για στρατιωτικές υποθέσεις (να επιβάλει αρχηγό τον εξάδελφό του Ρούσο Χούρδο, τον οποίο είχαν αρνηθεί κατηγορηματικά να δεχτούν ως άρχηγό τους οι Μυλοποταμίτες). Όλα αυτά, μα και η γενικότερη αταξία που παρατηρήθηκε κατά τη μάχη αυτήν, συντέλεσαν στη μεγάλη καταστροφή του ελληνικού σώματος, παρότι την ημέρα εκείνη οι Τούρκοι έχασαν πεντακόσιους άνδρες και οι χριστιανοί εκατόν πενήντα[2].

Ο Χουσεΐν, μη βρίσκοντας  πια εχθρό μπροστά του, ξεχύθηκε από την Αγία Βαρβάρα και περνώντας από το Αμάρι, τη Λάμπη και το Ρέθυμνο έφτασε ως τα Κουρνοπατήματα του Αποκορώνου, στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, ζωγρώντας, σφάζοντας και ερημώνοντας την Κρήτη[3].

Μιχάλης Κουρμούλης

Στη μάχη αυτή χάθηκε ο Τίμιος Σταυρός της μονής Πρέβελη (εικ. 4), ο οποίος περιήλθε στα χέρια των Τούρκων. Ο νέος, τότε, καθηγούμενος Νείλος Μοσχοβίτης έκαμε πολλά ταξίδια και πολλές άκαρπες αναζητήσεις, προκειμένου να ανακαλύψει που βρισκόταν. Πήγε στο πεδίο της μάχης των Αμουργελών, με οδηγό τον επιζήσαντα μοναχό Μισαήλ Παγώνη, ο οποίος κατά τη μάχη ήταν στην προσωπική φρουρά του Γεωργίου Τσουδερού, χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Στο μοναστήρι επικρατούσε πένθος και συντριβή, για την απώλεια του μεγάλου αυτού θρησκευτικού κειμηλίου.

 

Ρούσος Βουρδουμπάς

Επειδή κάποιοι θα διερωτηθούν, ίσως, για το πώς βρέθηκε ο Τ. Σταυρός εκτός Μονής, στις Αμουργέλες Μονοφατσίου, θα πρέπει να εξηγήσουμε ότι αυτό θα αποτέλεσε, προφανώς, απόφαση του Ηγουμένου της και των μοναχών, να τον πάρουν μαζί τους στην κρίσιμη εκείνη μάχη προς ενίσχυση του σώματος τού Πρέβελη, που συμμετείχε σύσσωμο και είχε, όπως σημειώσαμε, να αντιμετωπίσει πολλαπλάσιους εχθρούς (12000 Τούρκοι έναντι 3000 Ελλήνων). Και πράγματι, σε χειρόγραφο της Μονής Πρέβελη[4] αναφέρεται ότι πριν από κάθε πολεμική αναμέτρηση ο ιερομόναχος που κρατούσε το ιερό σύμβολο «έβαζεν ευλογητός» και έλεγε μέρος της «Παρακλήσεως του Τ. Σταυρού» από στήθους. Ύψωνε, στη συνέχεια, ψηλά τον τίμιο Σταυρό και προπορευόταν, ώστε στη θέα του και μόνον οι χριστιανοί πολεμιστές να παίρνουν ακατανίκητη δύναμη, θάρρος και ενθουσιασμό για τον αγώνα. Στη συγκεκριμένη μάχη των Αμουργελών ο Σταυρός- όπως σημειώνει ο Συντάκτης του χειρογράφου- κατά «θεία παραχώρηση» πέρασε στο τουρκικό σώμα. Έτσι, η απώλεια του ιερού κειμηλίου στο πεδίο της μάχης έδωσε αργότερα την αφορμή για το εντυπωσιακό θαύμα που ακολούθησε και μας το διηγείται το ίδιο χειρόγραφο της Μονής.

Οι Τούρκοι, λοιπόν, στα χέρια των οποίων ο Σταυρός είχε περιέλθει ως λάφυρο μετά την ατυχή μάχη στις Αμουργέλες, τον πούλησαν στο λιμάνι του Ηρακλείου σε κάποιους Γενοβέζους τυχοδιώκτες. Αυτό θα συνέβη, υποθέτω, τους αμέσως δύο επόμενους μήνες, γιατί κατά τον τρίτο, τον Νοέμβριο του 1823, οι Γενοβέζοι με τον Σταυρό «ανά χείρας» παρέπλεαν τα νότια παράλια της Κρήτης, κατευθυνόμενοι δυτικά, προς την πατρίδα τους, προφανώς, τη Γένοβα.

Ο Τίμιος Σταυρός Πρέβελη.

Όταν, όμως, περνούσαν στο ύψος ακριβώς του μοναστηριού του Θεολόγου, το πλοίο ξαφνικά ακινητοποιήθηκε και παρέμενε ακινητοποιημένο στο σημείο αυτό περί τα τρία εικοσιτετράωρα και αυτό παρά τον ούριο άνεμο που φυσούσε. Το επιθεώρησαν εξονυχιστικά, αλλά δεν διαπιστώθηκε καμιά βλάβη. Αναγκάστηκαν, τότε, οι Γενοβέζοι να βγουν στην ξηρά και συγκεκριμένα στο μοναστήρι του Θεολόγου, που το έβλεπαν κατέναντί τους όλο αυτό το διάστημα της ακινητοποίησής τους και να ζητήσουν ανεφοδιασμό σε ύδρευση και προμήθειες τροφίμων. Διηγήθηκαν, μάλιστα, στους μοναχούς το πάθημά τους, οι οποίοι μετά από πολλές συζητήσεις υποπτεύθηκαν τι, ακριβώς, συνέβαινε, πράγμα που σε ερώτησή τους το επιβεβαίωσαν οι Γενοβέζοι. Κατέβηκαν, τότε, οι μοναχοί στην παραλία, παρέλαβαν τον Τ. Σταυρό και το πλοίο ευθύς αναχώρησε για τον προορισμό του. Αυτό θεωρήθηκε και καταγράφηκε ως θαύμα στις δέλτους της ιστορίας της Μονής[5].

 

 


[1] Παναγιώτης Κ. Κριάρης, Ιστορία της Κρήτης, από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του τέλους της επαναστάσεως του 1866, εν Χανίοις 1902, 261-62. Δημήτρης Φωτιάδης, Η Επανάσταση του Εικοσιένα, Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα, Αθήνα 1971- 1972, τ. Β΄, 410.

[2] Ι. Δ. Μουρέλλος, Ιστορία της Κρήτης, τ. Β΄, Ηράκλειον Κρήτης 1932, 804.

[3] Δημήτρης Φωτιάδης, ό.π..

[4] Το εν λόγω χειρόγραφο συνέταξε ο πρώην Μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος Μηνόπουλος, όσο διέτριβε ως εξόριστος στο μοναστήρι του Πρέβελη (1918) (Προσκυνητάριο της Ιεράς Πατριαρχικής Μονής Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Πρέβελη, 2007, σ. 39- 40).

 

[5] Μιχάλης Μ. Παπαδάκις, Το Μοναστήρι του Πρέβελη, Αθήνα 1978, 409. Αν ανατρέξουμε, πάντως, στην πρόσφατη  της Μονής ιστορία, θα διαπιστώσουμε την επακριβή επανάληψη του ίδιου θαύματος και στις 13 Σεπτεμβρίου 1941, κατά τη Γερμανική Κατοχή, με την πολύ γνωστή και σήμερα σε όλη την επαρχία Αγίου Βασιλείου κλοπή του Τ. Σταυρού, τη φορά αυτή από τους Γερμανούς, στις 25 Αυγούστου 1941, όταν κατέστρεψαν τη μονή, οδήγησαν πολλούς μοναχούς στις φυλακές των Χανίων και έκλεψαν τον Τίμιο Σταυρό. Τότε είχαμε, και πάλι, τη θαυματουργική σωτηρία του και επαναφορά του στην Ι. Μονή, μέσω της Αστυνομικής Διεύθυνσης Χανίων, όταν το γερμανικό αεροπλάνο που τον είχαν βάλει αδυνατούσε να ξεκινήσει (η Ιστορία επαναλαμβάνεται!...).

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ