Όταν δε ιδήτε την Ιερουσαλήμ περικυκλούμενην υπό στρατοπέδων τότε γνωρίσατε ότι επλησίασεν η ερήμωσις αυτής" (Λουκ.21.20)
Και εκπορευομένου αυτού εκ του ιερού λέγει αυτώ είς των μαθητών αυτού διδάσκαλε, ίδε ποταποί λίθοι και ποταπαί οικοδομαί, και ο Ιησούς αποκριθείς είπεν αυτώ βλέπεις ταύτας τάς μεγάλας οικοδομάς; ού μη αφεθή ώδε λίθος επί λίθον ός ού μη καταλυθή"(Μαρκ.13.1 κ.ε)
Οι εχθροί σου θέλουσι κάμει χαράκωμα περί σε, και θέλουσι σε περικυκλώσει και θέλουσι σε στενοχωρήσει πανταχόθεν, και θέλουσι κατεδαφίσει σε και τα τέκνα σου εν σοι, και δεν θέλουσιν αφήσει εν σοι λίθον επί λίθον, διότι δεν εγνώρισας τον καιρόν της επισκέψεώς σου» (Λουκ. 19: 43-44).
Με τα παραπάνω χωρία της Καινής Διαθήκης αντί προλόγου, το παρόν άρθρο περιγράφει την πιο μαύρη και συνταρακτική σελίδα της ιστορίας της Ιερουσαλήμ και του Ναού, την ολοκληρωτική καταστροφή τους από τους Ρωμαίους το 70 μ. Χ. καθώς και την εκπλήρωση των παραπάνω λεγομένων του Χριστού για τα γεγονότα που συνέβησαν, σε λιγότερο από 40 χρόνια από τη Σταύρωση και την Ανάσταση του. Θα αναφερθούμε πολύ επιγραμματικά στο ιστορικό πλαίσιο εκείνης της εποχής, στο χρονοδιάγραμμα της πολιορκίας και της καταστροφής της πόλης και του Ναού καθώς και τον αντίκτυπο που είχε στους Εβραίους.
Ιστορικό πλαίσιο
Οι Ρωμαίοι κατείχαν την Παλαιστίνη από το 63 π. Χ. όταν ο Πομπήιος κατέλαβε την περιοχή και μπήκε στην Ιερουσαλήμ. Γύρω στο 40 π. Χ. ο έλεγχος της Παλαιστίνης είχε σταθεροποιηθεί επιβάλλοντας την περίφημη Pax Romana. Έκαναν τον Ηρώδη Βασιλιά το 37 π. Χ. ο οποίος πέθανε το 5 π. Χ. και το βασίλειο διαιρέθηκε στα τρία. Ο γιος του Ηρώδη Αρχέλαος ήταν τόσο σκληρός βασιλιάς, που οι Ρωμαίοι αναγκάσθηκαν το 4 π. Χ. να βάλουν στη θέση του έναν δικό τους Κυβερνήτη (ή Έπαρχο) στην Ιουδαία. Ο πιο γνωστός είναι ο Πόντιος Πιλάτος ο οποίος κυβέρνησε για 10 χρόνια από το 26 μέχρι το 36 μ. Χ.
Η αδυναμία το να κατανοήσουν τη νοοτροπία και την αυστηρή προσήλωση των Ιουδαίων, στις παραδοσιακές εντολές του Μωσαϊκού Νόμου ωθούσε τους Ρωμαίους στο να φέρονται με αδεξιότητα και αγριότητα, ενώ ήταν γνωστό ότι σαν κατακτητές σέβονταν τις παραδόσεις και τις θρησκείες των κατακτημένων λαών τους. Καθώς τα χρόνια περνούσαν η κακή διοίκηση και η βαριά φορολογία ειδικότερα των τελευταίων κυβερνητών, επιτάχυναν την μεγάλη εξέγερση που οι Εβραίοι περίμεναν από καιρό. Η αφορμή δόθηκε την άνοιξη του 66 μ.Χ., όταν ο Γέσσιος Φλώρος θέλησε να παρακρατήσει 17 τάλαντα από τον θησαυρό του ναού
(με πρόφαση την καθυστέρηση της καταβολής φόρου στην Ρώμη), υποχρέωσε τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ να δεχθούν στην πόλη τους ένα ρωμαϊκό σώμα στρατού και έδωσε οδηγίες στους στρατιώτες να συμπεριφέρονται προκλητικά προς τους Ιουδαίους.
Ο δυο κύριες εκδηλώσεις της εξέγερσης ήταν η κατάληψη, από τους επαναστάτες υπό τον Ελεάζαρ (γιο του Ιαείρου), του φρουρίου της Μασάντα και η άρνηση του Ελεάζαρ, γιου του αρχιερέα Ανανία και αρχηγού της φρουράς του Ναού, να προσφέρει θυσία για λογαριασμό του Ρωμαίου αυτοκράτορα Νέρωνα (54-68 μ.Χ.). Επρόκειτο για ανοικτή κήρυξη πολέμου κατά της ισχυρότερης αυτοκρατορίας.
Χρονοδιάγραμμα των γεγονότων
Άνοιξη του 67 μ.Χ. ο Νέρων αντιλαμβανόμενος την κατάσταση που επικρατεί στην Παλαιστίνη αναθέτει την ηγεσία των ρωμαϊκών στρατευμάτων στον Τίτο Φλάβιο Βεσπασιανό, που είχε γίνει διάσημος με την κατάκτηση της Βρετανίας, για να καταστείλει την εξέγερση. Αποβιβάζεται στην Καισάρεια και προελαύνει στην Γαλιλαία από την Αντιόχεια, όπου ενώνεται με τα στρατεύματα του γιου του Τίτου, προερχόμενος από την Αλεξάνδρεια. Οι ενωμένες δυνάμεις τους αριθμούσαν 60.000 λεγεωνάριους και βοηθητικούς, που λύγισαν την αποφασιστικότητα των Ιουδαίων αντιπάλων τους.
Απρίλιος 68 μ. Χ. O Bεσπασιανός προετοιμάζει την πολιορκία της Ιερουσαλήμ, την οποία είχε αφήσει τελευταία με σκοπό να συγκεντρωθεί στο εσωτερικό της αρκετός πληθυσμός ώστε η πείνα και οι ασθένειες να την εξαναγκάσουν γρηγορότερα σε παράδοση. Εκεί πληροφορήθηκε τον θάνατο του Νέρωνα και ανέστειλε όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, αναμένοντας το αποτέλεσμα της εσωτερικής διαμάχης η οποία ξέσπασε στην Ρώμη. Η διαμάχη εκείνη έληξε με την αναγόρευσή του ως αυτοκράτορα, την 1η Ιουλίου του 69 μ.Χ., αναθέτοντας την τελική διευθέτηση του Ιουδαϊκού Πολέμου στον γιο του τον Τίτο.
68 – Αρχές 70 μ.Χ.
Διαμάχες για την αρχηγία ανάμεσα στις τέσσερις παρατάξεις των Ιουδαίων που κατέλαβαν τα κύρια σημεία της Ιερουσαλήμ.
Απρίλιος 70 μ.Χ.
Ο Τίτος συγκεντρώνει 6 λεγεώνες γύρω από την Ιερουσαλήμ. Εν τω μεταξύ στο διάστημα αυτό οι Εβραίοι φτάνουν στην πόλη για να γιορτάσουν το Πάσχα, οι οποίοι τελικά εγκλωβίζονται στην πολιορκημένη πόλη.
Μάιος – Ιούνιος
Αρχές Μαΐου οι Ρωμαίοι κατάφεραν και εισέβαλαν στην Ιερουσαλήμ. Κατόπιν στέλνουν τον Ιώσηπο να συστήσει στους ομοεθνείς του να παραδοθούν. Οι πολιορκημένοι επέμεναν άγρια. Απίστευτα θαύματα τόλμης και γενναιότητας σημειώθηκαν. Η πόλη περικυκλώνετε από τείχος ώστε να εμποδίσει τις τολμηρές νυχτερινές εξόδους από μερικούς οι οποίοι εισήγαγαν τροφές. Έγινε τότε μεγάλος λιμός και σημειώθηκαν φρικτά κρούσματα ανθρωποφαγίας.
Ιούλιος – Αύγουστος
Στις 5 Ιουλίου καταλήφθηκε η άνω πόλη αλλά οι ζηλωτές κατείχαν ακόμη τον Ναό.
Στις 10 Αυγούστου και παρά την απαγόρευση του Τίτου κάποιος ή κάποιοι στρατιώτες έριξε μέσα στο Ναό ξύλο φλεγόμενο. Η φωτιά μεταδόθηκε γρήγορα και οι Ρωμαίοι όρμησαν. Ακολούθησε γενική σφαγή. Όσοι δεν σφαγιάσθηκαν πουλήθηκαν ως δούλοι και η πόλη έγινε ερείπια. Ο Τίτος διέταξε την καταστροφή των τειχών και κάθε οικοδομήματος. Άφησε μόνο 2 πύργους ώστε να είναι μαρτύριο στις επόμενες γενεές, επί ποιας πόλεως υπερίσχυσε η ανδρεία των Ρωμαίων. Επί της πόλης παρέμεινε μια μικρή φρουρά Ρωμαίων. Δυστυχώς για τους Ιουδαίους το μίσος κατά των Ρωμαίων υπήρχε διότι οι κυβερνήτες συναγωνίζονταν στο ποιος θα περάσει τον προκάτοχό του σε βιαιότητες, ληστείες και θησαυρισμό.
Τα επακόλουθα της καταστροφής
Η Ιερουσαλήμ είχε καταστραφεί ολοσχερώς και έξι αιώνες νωρίτερα από τον Ναβουχοδονόσορ, βασιλιά της Βαβυλώνας. Μέσα σε πενήντα χρόνια από την πρώτη εκείνη καταστροφή, ο Ναός ξαναχτίστηκε και οι Εβραίοι επέστρεψαν. Αυτή τη φορά όμως, μετά το 70 μ.Χ., ο Ναός δεν ξαναχτίστηκε ποτέ - και, με εξαίρεση μερικά σύντομα διαλείμματα, οι Εβραίοι δεν θα κυβερνούσαν ποτέ ξανά την Ιερουσαλήμ για σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια και θα διασκορπίζονταν σε όλο τον κόσμο.
Οι Εβραίοι, που συνέχισαν να ζουν στην ύπαιθρο της Ιουδαίας και της Γαλιλαίας, καθώς και σε μεγάλες κοινότητες σε ολόκληρη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, θρηνούσαν τον χαμό της Ιερουσαλήμ και τιμούσαν την πόλη για πάντα μετά.
Η μικρή χριστιανική κοινότητα της Ιερουσαλήμ, είχε διαφύγει από την πόλη προτού την αποκλείσουν οι Ρωμαίοι και είχε καταφύγει στην Πέλλα της Δεκάπολης όπου παρέμεινε μέχρι το 134 μ. Χ. όταν και ξαναχτίστηκε η πόλη από τον Αυτοκράτορα Αδριανό.
Γιώργος Λινοξυλάκης
Πηγές: http://apantaortodoxias.blogspot.gr/
http://el.wikipedia.org/
Στρατιωτική Ιστορία τεύχος 118 Το πρώτο ολοκαύτωμα του Ισραήλ 66-70 μ.Χ. Ιούνιος 2006
