Στις 19 Μαίου γιορτάζεται κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα Γενικού-Οικογενειακού Ιατρού σε όλο τον κόσμο. Κατέχοντας μια ειδικότητα αυτούσια, οι Γενικοί-Οικογενειακοί Ιατροί αποτελούν το πρώτο σημείο επαφής του ατόμου με το σύστημα υγείας, αποτελώντας το «ΚΛΕΙΔΙ» για τη βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας υγείας, την προαγωγή αυτής, στην πρόληψη της ασθένειας, στη θεραπεία οξέων και χρόνιων νοσημάτων και ταυτόχρονα συγκρατούν την ολοένα αυξανόμενη δαπάνη υγείας, ενισχύοντας έτσι την επιβίωση του Δημοσίου Συστήματος Υγείας.
«Υπάρχουν πλέον καλές αποδείξεις, από διάφορες μελέτες σε εθνικό, πολιτειακό, περιφερειακό, τοπικό και ατομικό επίπεδο ότι η καλή Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας συνδέεται με καλύτερα αποτελέσματα για την υγεία (κατά μέσο όρο, χαμηλότερο κόστος (αδρό και ειδικότερο) και μεγαλύτερη ισότητα στην υγεία» Prof. Barbara Starfield.
Η παροχή φροντίδα στους ασθενείς τους είναι δια βίου, σε όλα τα στάδια της ζωής τους, από τη βρεφική κούνια μέχρι το βαθύ γήρας, καλλιεργώντας μια σχέση εμπιστοσύνης με τον ασθενή. «Ο Οικογενειακός Ιατρός παρέχει μια προσωποποιημένη φροντίδα που εμπεριέχει μια μοναδική αλληλεπίδραση και επικοινωνία ανάμεσα στον άρρωστο και το γιατρό», σύμφωνα με τον ορισμό της American Academy of Family Physicians. Στην Ελλάδα, ο θεσμός του Οικογενειακού Ιατρού με τον πρόσφατο νόμο, ως gatekeeper του συστήματος υγείας, βρέθηκε στο επίκεντρο των μεταρρυθμίσεων για τον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Συστήματος Υγείας. Αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες παροχής εξατομικευμένης, ολιστικής και συνεχούς φροντίδας υγείας στο σύνολο των ασθενών, παρέχοντας σημαντικό έργο στην αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) το 1978 στη διακήρυξη της Άλμα Άτα αποφάσισε ότι «η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας είναι βασική φροντίδα εδραιωμένη σε επιστημονικά ορθή πράξη και κοινά αποδεκτές μεθόδους και τεχνολογίες που παρέχονται στα άτομα και στις οικογένειές στην κοινότητα με πόρους που εξασφαλίζει η κοινωνία και η εκάστοτε χώρα».
Σαράντα χρόνια μετά, πραγματοποιείται συνάντηση στην πόλη Astana με σκοπό την επιβεβαίωση των διδαγμάτων της διακήρυξης που είχε οριοθετηθεί. Η ΠΦΥ στην Ελλάδα έχει δεχθεί τροποποιήσεις από το 1983 ως σήμερα και χαρακτηρίζεται από ημιτελείς νομοθετικές μεταρρυθμίσεις. Ο τελευταίος σταθμός της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας είναι η παροχή του θεσμού του Οικογενειακού Ιατρού. Το άρθρο 5 της Astana αναφέρει ότι η ΠΦΥ θα παρέχει ολοκληρωμένο φάσμα υπηρεσιών. Στις υπηρεσίες αυτές προσδιορίζεται και η πρόληψη των μεταδοτικών ασθενειών. Ο τρόπος ζωής του κοινωνικού συνόλου έχει αυξήσει τους θανάτους NCDS (Noncommunicable diseases). Σημαντικές διαφορές παρουσιάζουν οι δείκτες παχυσαρκίας, θανάτων από διαβήτη και ισχαιμικά επεισόδια της Ελλάδας σε σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι μεταρρυθμιστικές αλλαγές που έθεσε το Ελληνικό Κράτος έχουν κοινά χαρακτηριστικά με τους πυλώνες της διακήρυξης της Astana. Στόχος τους είναι να προωθήσουν την κοινωνική, σωματική και ψυχική πρόοδο της «υγείας για όλους».
Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) βρίσκει την πλήρη έκφρασή της μέσω της προσφοράς ολοκληρωμένων υπηρεσιών, παρέχοντας υπηρεσίες πρωτοβάθμιας ιατρικής φροντίδας, δημόσιας υγείας, προληπτικής ιατρικής, αγωγή υγείας, σχολικής υγιεινής, πρόληψης με εμβολιασμούς σε ενήλικες και παιδιά, προστασίας της ψυχικής υγείας, φροντίδας σε ευπαθείς-ευάλωτες ομάδες, δυνατότητα παροχής υπηρεσιών υγείας κατ’ οίκον, σε άτομα απομονωμένα που βρίσκονται σε δύσβατες και απομακρυσμένες περιοχές. Η ενίσχυση της ΠΦΥ θα είναι ουσιαστικά αυτοχρηματοδοτούμενη μέσω της ελλάτωσης των δαπανών υγείας που θα επιφέρει. Η εφαρμογή της θα οδηγήσει σε περιορισμό του φαινομένου της αντίστροφης υποκατάστασης, χρήση πολύ δαπανηρότερων νοσοκομειακών υπηρεσιών έναντι κατάλληλων υπηρεσιών ΠΦΥ, περιορισμό του αριθμού των νοσηλειών-ρεκόρ σε σχέση με τον πληθυσμό της χώρας, του φαινομένου των επανεισαγωγών κλπ. Σε κοινή τους θέση τα Royal College of General Practitioners και Royal College of Emergengy Medicine της Βρετανίας το Δεκέμβριο του 2015 δηλώνουν πως «η επένδυση σε υπηρεσίες ΠΦΥ αποτελούν τον περισσότερο αποδοτικό τρόπο για να αποφορτιστεί τόσο το Σύστημα Υγείας, όσο και τα Τμήματα Επειγόντων (ΤΕΠ)».
Στις μέρες που διανύουμε υπό το βάρος της πανδημίας του Covid-19, οι Γενικοί-Οικογενειακοί Ιατροί του Ελληνικού Δημόσιου Συστήματος Υγείας βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης αυτής της νόσου, τροποποιώντας τις ιατρικές υπηρεσίες που παρέχουν στους ασθενείς τους σύμφωνα με τις συνεχείς ιατρικές οδηγίες που επικαιροποιούνται σχεδόν καθημερινά βασιζόμενες στην εξέλιξη και πορεία της νόσου, αλλά και στην έρευνα που συνεχίζεται για τον Covid-19.
Στην Αμερική οι Γενικοί-Οικογενειακοί Ιατροί παρέχουν ιατρική συμβουλευτική τηλεφωνικά, με προηγμένα συστήματα τηλεϊατρικής ή άλλης τεχνολογίας και παράλληλα επείγουσα φροντίδα στα οξέα περιστατικά της ΠΦΥ. Στην Ευρώπη σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, οι ασθενείς με ήπια συμπτώματα παρακολουθούνται ιατρικά κατ’ οίκον και βρίσκονται σε τηλεφωνική επαφή με τον Οικογενειακό τους Ιατρό, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την παραπομπή τους σε νοσοκομείο, εάν κριθεί αναγκαίο.
Στην Ελλάδα, η Δημόσια Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας κλήθηκε να συνδράμει στην αντιμετώπιση της πανδημίας αυτής, εντός θεσμοθετημένων διαδικασιών και κατάλληλων πρωτοκόλλων αντιμετώπισης της κρίσης αυτής. Σχεδιάστηκαν δύο κύριοι πυλώνες δράσεις: Αρχικά, η έναρξη λειτουργίας σε 24ωρη βάση Κέντρων Υγείας Αστικού Τύπου για τον κορωναϊό (Κέντρα Υγείας COVID-19) σε μεγάλες πόλεις με σκοπό τη διαχείριση ασθενών με υποψία νόσου. Δεύτερος πυλώνας της δράσης αυτής ήταν τα Κέντρα Υγείας στον αστικό ιστό και τα Κέντρα Υγείας 24ωρης λειτουργίας της περιφέρειας με τα Περιφερειακά Ιατρεία που εξακολουθούν να διαχειρίζονται όλα τα χρόνια και οξέα περιστατικά, επικοινωνούν με τους χρονίως πάσχοντες και ευπαθείς-ευάλωτες ομάδες και ασθενείς που βρίσκονται σε κατ’ οίκον περιορισμό ως πιθανά/ύποπτα κρούσματα κορονοϊού για την πορεία της υγείας τους, ενώ συγχρόνως παρέχουν υπηρεσίες συμβουλευτικής και υποστήριξης στις οικογένειές τους, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ.
Όλες οι Δημόσιες Πρωτοβάθμιες Δομές του νομού Ρεθύμνου εφαρμόζουν Επιχειρησιακό Σχεδίο προετοιμασίας που υλοποιήθηκε σε εξαιρετική συνεργασία και υπό την καθοδήγηση της Διοικήτριας κας Ε. Μπορμπουδάκη και του Υποδιοικητή κου Δ. Αγαπίου της 7ης ΥΠΕ Κρήτης, για την υποδοχή και διαχείριση υπόπτων περιστατικών Covid-19, προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του πληθυσμού ευθύνης, αλλά και των λειτουργικών δυνατοτήτων των Περιφερειακών Ιατρείων και των Κέντρων Υγείας, υπό την εποπτεία του α. Περιφερειακού Συντονιστή Τομέα ΠΦΥ Ρεθύμνου, κου Κων/νου Χλιβερου. Στόχος του επιχειρησιακού σχεδίου -το οποίο σε σειρά συναντήσεων παρουσιάστηκε αναλυτικά και δόθηκαν λεπτομερείς οδηγίες ως προς την ορθή εφαρμογή του τόσο στους Συντονιστές Επιστημονικής Λειτουργίας, το ιατρονοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό των ΠΙ και ΚΥ του νομού Ρεθύμνης, όσο και στα μέλη του Ιατρικού Συλλόγου Ρεθύμνης- είναι μέσω κατάλληλης εκπαίδευσης, σεναρίων προσομοίωσης, ειδικής προετοιμασίας και τήρησης των μέτρων προστασίας, να λειτουργήσει η ΠΦΥ ως το πρώτο φίλτρο ανίχνευσης, ιχνηλάτησης και αντιμετώπισης των περιστατικών με ύποπτη/πιθανή έκθεση στο νέο ιό, συνεισφέροντας σημαντικά στη μείωση της διασποράς και εξάπλωσης μέσω μέτρων πρόληψης και στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση των ασθενών σε επίπεδο νομού και περιφέρειας.
Βασικοί άξονες του είναι η συνεχής και στενή επαφή όλων των κατοίκων της περιφέρειας με τους Γενικούς-Οικογενειακούς Ιατρούς του Δημόσιου Συστήματος Υγείας και η συνεχής ενημέρωση των πολιτών στα πλαίσια της πρόληψης, της αγωγής και της προαγωγής της υγείας.
- των ύποπτων περιστατικών σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους (όπως οικίσκων) εκτός των ΚΥ, οι οποίοι τοποθετήθηκαν μέσα σε λίγες ημέρες, με την γενναιόδωρη συνδρομή των Δήμων και της Περιφέρειας του νομού Ρεθύμνης.
- κάθε Κέντρο Υγείας του Νομού Ρεθύμνου δημιουργήθηκε ειδικός μονωμένος χώρος-ιατρείο Covid-19 για την διαχείριση όλο το 24ωρο των ύποπτων/πιθανών περιστατικών Covid-19.
- καταγραφή όλων των πολιτών που επικοινώνησαν τηλεφωνικά με τα Περιφερειακά Ιατρεία και τα Κέντρα Υγείας για ύποπτα συμπτώματα και των οδηγιών που τους δόθηκαν, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ.
- τους ασθενείς που τέθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό και παρακολούθηση, οι Γενικοί-Οικογενειακοί ιατροί των Περιφερειακών Ιατρείων και Κέντρων Υγείας επικοινωνούσαν τουλάχιστον δύο φορές ημερησίως για την πορεία του προβλήματος τους.
- τα χρόνια νοσήματα ή έκτακτα περιστατικά των πολιτών εξυπηρετούνται κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας ή προσερχόμενοι στα Περιφερειακά Ιατρεία και τα Κέντρα Υγείας που ουδέποτε έπαψαν να λειτουργούν σε όλη τη διάρκεια του “lockdown”.
- τήρηση και εφαρμογή από τους Δημόσιους Λειτουργούς της ΠΦΥ όλων των επικαιροποιημένων οδηγιών του ΕΟΔΥ, του Υπουργείου Υγείας και της 7ης ΥΠΕ Κρήτης, όπως αυτές αποστέλλονται.
- πρωτοβουλία του Διοικητικού Συμβουλίου (Κ. Χλιβερός, Μ. Αντωνοπούλου, Χ. Δασκαλάκη, Τ. Σονέα, Ν. Σιβαρόπουλος) του Συλλόγου Γενικών-Οικογενειακών Ιατρών του Εθνικού Συστήματος Υγείας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας "ΣΥΓΕΝΙΑΡ", η εθελοντική παρουσία των μελών Γενικών-Οικογενειακών Ιατρών στην Πανεπιστημιακή κοινότητα συνεχίστηκε αμείωτα και με αυτοθυσία παρά τις δυσκολίες των κυβερνητικών περιοριστικών μέτρων και το φόρτο εργασίας στην "πρώτη γραμμή", προσφέροντας τις υπηρεσίες τους σε κάθε φοιτητή που βρίσκεται μακριά από την οικογένεια και τους γονείς του και έχει ανάγκη, είτε μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας και κατ' οίκον φροντίδα, είτε με επισκέψεις στο Ιατρείο των Φοιτητών στην Πανεπιστημιούπολη του Γάλλου, σε συγκεκριμένες ημέρες οι οποίες ανακοινώνονται.
- Γενικοί-Οικογενειακοί Ιατροί και το λοιπό προσωπικό της Δημόσιας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του νομού Ρεθύμνης, με υψηλό αίσθημα ευθύνης στο καθήκον, βρίσκονται στην "πρώτη γραμμή" και συνεχώς σε κατάσταση ετοιμότητας προσφέροντας, πλέον των ενεργών εφημεριών τους.
- τις 04/05/2020, με τη σταδιακή επαναφορά της τακτικής λειτουργίας των Δημόσιων Δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας σε όλη τη χώρα -με γνώμονα την εξασφάλιση της δημόσιας υγείας και την αναγκαιότητα τήρησης των απαραίτητων μέτρων προστασίας προς αποφυγή συνωστισμού και συγχρωτισμού των ασθενών- οργανώθηκε εκ νέου ο τρόπος λειτουργίας των Περιφερειακών Ιατρείων και των Κέντρων Υγείας και η εξυπηρέτηση των ασθενών συνεχίζεται αμείωτα, ομαλά και με ασφάλεια τηρώντας όλες τις οδηγίες του ΕΟΔΥ και του Υπουργείου Υγείας.
Στην κρίσιμη περίοδο για τη χώρα μας, εν μέσω της δίνης της πανδημίας του κορωνοϊού, με τις Δημόσιες Δομές Υγείας να βρίσκονται δίπλα στον άνθρωπο αποτελώντας τον πρωταγωνιστή στη διασφάλιση της υγείας του και τα ορισμένα από το ΚΕΣΥΠΕ νοσοκομεία αναφοράς για Covid-19 επικεντρωμένα στο έργο τους, η Δημόσια Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας του νομού μας συνεχίζει να προσφέρει άοκνα υψηλού επιπέδου υπηρεσίες σε όλους τους πολίτες, ανεξαιρέτως. Στόχος είναι η διατήρηση και η βελτίωση του επιπέδου υγείας και η επίτευξη της κοινωνικής ευεξίας. Εξασφαλίσαμε την άψογη λειτουργία των δομών υγείας ευθύνης μας και συνεχίζουμε ενισχύοντας τον ασθενοκεντρικό χαρακτήρα τους, θετικοί να συμμετέχουμε σε μόνιμες λύσεις ενδυνάμωσης, ασκώντας έργο συμβατό με την ειδικότητα στο χώρο της ΠΦΥ αποκλειστικά, προασπίζοντας πάνω από όλα τον άνθρωπο! Ο αείμνηστος Καθηγητής Κ. Γαρδίκας έλεγε: «η Πρωτοβάθμια Φροντίδα καλύπτει τα 9/10 της ιατρικής. Η αποκλειστική ενασχόληση με τη νοσοκομειακή ιατρική είναι μια κακή αρχή από την οποία επιβάλλεται γρήγορη απομάκρυνση».
Η θέση του Γενικού-Οικογενειακού Ιατρού, με καθηκοντολόγιο και καθημερινή δραστηριότητα και με διακριτούς ρόλους όπως συμβαίνει στα ανεπτυγμένα συστήματα υγείας παγκοσμίως και υποστηρίζεται θεσμικά σε όλες τις ευνομούμενες κοινωνίες, είναι στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας μιας και είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι αποτελεί μια αμιγώς εξω-νοσοκομειακή ειδικότητα. Διεθνείς αλλά και ελληνικές αξιόπιστες ερευνητικές μελέτες παρέχουν επαρκή τεκμηρίωση τόσο για τη σπουδαιότητα και αποτελεσματικότητα της ειδικότητας της Οικογενειακής Ιατρικής για την κοινότητα, όσο και για τον ασφαλή και εκσυγχρονισμένο τρόπο λειτουργίας νευραλγικών Τμημάτων των Νοσοκομείων σε ότι αφορά ζητήματα όπως η στελέχωση τους με μόνιμο εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
Ο Γενικός-Οικογενειακός Ιατρός με υψηλή ενσυναίσθηση παρέχει την αρωγή του σε όλα τα άτομα που απευθύνονται σε εκείνον. Είναι ο δικός σας Ιατρός, ο άνθρωπος σας, ο φίλος εμπιστοσύνης σας, είναι ΠΑΝΤΑ ΠΑΡΩΝ για εσάς, με ιδιαίτερη ευαισθησία στα ευάλωτα και κοινωνικά απομονωμένα άτομα, δημιουργώντας επιπλέον ένα δίκτυο συναισθηματικής υποστήριξης, επαγρυπνώντας για αποτελεσματικότερη διαχείριση της ασθένειας σας.
