Ο τουρισμός αποτελεί, τόσο για την ελληνική οικονομία όσο και για την περιφέρεια Κρήτης, έναν κρίσιμο κλάδο οικονομικής δραστηριότητας. Ιδιαίτερα για την Κρήτη, τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεση μας αναδεικνύουν τη σημασία του στην περιφερειακή Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία. Δεδομένα, το 2022 αποτέλεσε ένα έτος ανάκτησης για την κρητική οικονομία με τις τουριστικές εισπράξεις να αυξάνονται κατά 53% σε σχέση με το 2021. Η μεγέθυνση αυτή συνδέθηκε με καλύτερες επιδόσεις σε όλους τους κλάδους που σχετίζονται (έμμεσα ή άμεσα) με τον τουρισμό (βλ. μεταφορές, εστίαση, εμπόριο κ.α.). Όπως είναι φυσικό, η δυναμική για το 2023 παρουσιάζει μια κόπωση η οποία είναι αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων που δεν μπορούμε να προεξοφλήσουμε την εξέλιξη τους (βλ. μείωση των διαθέσιμων εισοδημάτων στην Ευρώπη λόγω του πληθωρισμού, αύξηση του ανταγωνισμού, γεωπολιτικές αστάθειες κ.α.).
Η απομείωση της δυναμικής της τουριστικής δραστηριότητας, η οποία καταγράφηκε το πρώτο τρίμηνο του 2023 (μείωση -20.1% σε σχέση με το αντίστοιχο του 2022), ανατρέπεται για το πρώτο εξάμηνο του 2023 καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 25% σε σχέση με το 2022. Όμως, οι συνολικές εκτιμήσεις για το σύνολο του 2023 προκαλούν προβληματισμό αναδεικνύοντας τη σημασία της μετάβασης σε ένα βιώσιμο και ανθεκτικό περιφερειακό μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης. Το κυριότερο στοιχείο του μοντέλου αυτού θα πρέπει να είναι η προσέλκυση επισκεπτών υψηλότερου εισοδήματος. Τα ενδιαφέροντα στοιχεία της ΕΣΕΕ, που παρουσιάστηκαν στο 8ο Amari Green Festival, είναι χαρακτηριστικά. Οι επισκέπτες με εισόδημα μεγαλύτερο των 70.000 ευρώ καταγράφουν 1,8 φορές υψηλότερη δαπάνη σε σχέση με τους επισκέπτες εισοδήματος μέχρι 15.000 ευρώ.
Που βρίσκεται όμως το πρόβλημα; Στο γεγονός ότι η μέση δαπάνη ανά επισκέπτη παρουσιάζει, μετά την πανδημία, σημαντική διολίσθηση (-6% μεταξύ του 2021-2022). Τι απαιτείται επομένως; Να απευθύνουμε σε επισκέπτες με υψηλότερα εισοδήματα. Πως θα γίνει αυτό; Με την μετάβαση του περιφερειακού μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης. Όπως εύστοχα επισημαίνει και Βίκη Βαμιεδάκη, η πανδημία του COVID-19 και η αύξηση της θερμοκρασίας (λόγω της κλιματικής κρίσης) οδηγούν τους ταξιδιώτες στην αναζήτηση νέων τύπων τουριστικής εμπειρίας που διαφοροποιούνται από το παραδοσιακό μοτίβο «Ήλιος και Θάλασσα». Με βάση τις έρευνες και του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, η αναζήτηση της φύσης και της ευεξίας εκφράζονται με μια ιδιαίτερη δυναμική στις προτιμήσεις των τουριστών.
Στη βάση αυτή, η Κρήτη μπορεί να συνδεθεί με τον μετασχηματισμό των τουριστικών προτιμήσεων και να επενδύσει σε μορφές ήπιας τουριστικής ανάπτυξης. Ο γεωτουρισμός είναι μια (μεταξύ πολλών) από αυτές τις μορφές. Η περιφέρεια διαθέτει το δυναμικό των πόρων (Γεωπάρκα Ψηλορείτη και Σητείας, Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς) τα οποία μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη του γεωτουρισμού, ο οποίος μετά το 2002 έχει αποκτήσει σημαντική δυναμική.
Ο γεωτουρισμός προσφέρει δραστηριότητες τουρισμού εμπειρίας (πεζοπορικά μονοπάτια, ποδηλατικές διαδρομές, festivals, workshops κ.α.), προσελκύει επισκέπτες με υψηλό εισόδημα και μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη της βιώσιμης ανάπτυξης, της τοπικότητας και της κοινωνικής ανθεκτικότητας. Επιπρόσθετα, ενισχύοντας τις τοπικές δραστηριότητες συμβάλλει στη διασύνδεση του τουρισμού με τους υπόλοιπους κλάδους της τοπικής οικονομίας συνεισφέροντας στην αγροτική ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της δημογραφικής διαρροής, που αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα για τις ορεινές περιοχές της Κρήτης.
Έτσι, εν μέσω πολλαπλών κρίσεων και προκλήσεων ήρθε η ώρα να συζητήσουμε, με όρους οικονομικής δημοκρατίας, τι τουρισμό θέλουμε. Να αναλογιστούμε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του μαζικού μοντέλου «Ήλιος και Θάλασσα» αλλά και να αναδείξουμε τις δυνατότητες μετατροπής της Κρήτης σε περιφέρεια αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης. Η συμπερίληψη των τοπικών κοινωνιών αλλά και των επιχειρήσεων στη διαδικασία αυτή είναι κρίσιμη για αντιμετώπιση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων που αποτελεί σταθερή πρόκληση μετά το 2008.
Στο Αμάρι η πρόκληση αυτή έγινε προτεραιότητα και η δημοτική Αρχή σχεδίασε, υλοποίησε και υλοποιούμε έργα σε αυτή την κατεύθυνση. Ενδεικτικά:
- Ψηφιακές διαδρομές, μονοπάτια αναδεικνύονται με σύγχρονες μεθόδους εφαρμογών τουριστικής προβολής για κινητά τηλέφωνα και τάμπλετ.
- Δημιουργία ζωντανού Μουσείου Φύσης της περιοχής μέσω τεχνολογίας επαυξημένης πραγματικότητας.
- Δημιουργία σύγχρονης ιστοσελίδας www.discoveramari.gr με πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό σε όλα τα σημεία ενδιαφέροντος.
- Εκπαιδευτική εφαρμογή σε οθόνη αφής παιγνιώδους μάθησης για τους μικρούς μας φίλους.
- Έχει ολοκληρωθεί το Πολιτιστικό Κέντρο στο Φουρφουρά, ένας τεράστιος χώρος για την ενδοχώρα, την Κρήτη, που μπορεί να φιλοξενήσει εκδηλώσεις - συνέδρια όλο το χρόνο.
- Αποκατάσταση των μονοπατιών, των φαραγγιών Πατσού και Πλατανίων.
- Υπό δημοπράτηση το Πολιτιστικό Εκθετήριο καλλιτεχνικής παραγωγής του καλλιτέχνη Μανώλη Νουκάκη.
- Ενταγμένα έργα από την Αρχαιολογική Υπηρεσία Ρεθύμνου για την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων Μοναστηρακίου – Αποδούλου.
- Παράλληλα εκτελείται η αποκατάσταση της Ιεράς Μονής Ασωμάτων και του «Κέντρου Πολιτιστικής, Φυσιολατρικής, Αθλητικής και Δια Βίου Μάθησης του Δήμου» στο Φουρφουρά.
Υπενθυμίζω ότι υπηρετούμε πιστά και πρωτοπόρα τον ορισμό της «Δημιουργικής Οικονομίας» που σημαίνει όταν οι κλάδοι του πολιτισμού, της δημιουργίας συναντώνται με τους δημιουργικούς κατοίκους και επιχειρήσεις με πολιτιστικές πρωτοβουλίες για τη διατήρηση της παράδοσης, του εξαιρετικού και ξεχωριστού αποθέματος με σκοπό να το προβάλουν στο μέλλον.
Τα επόμενα χρόνια προβλέπονται προκλητικά και θέλουμε να συνεχίσουμε να είμαστε παρόντες και πρωταγωνιστές.
Υποψήφιου Δημοτικού Συμβούλου
Του συνδυασμού «Αμάρι – Νέα Πορεία»
Του Παντελή Μουρτζανού
