ΑΤΜΟΠΛΟΪΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΔΕΛΦΩΝ Σ. ΤΥΠΑΛΔΟΥ Α.Ε.  «F/B Η Ρ Α Κ Λ Ε Ι Ο Ν»

47 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από το μοιραίο εκείνο ταξίδι

Επιμέλεια: Μανόλης Σκαρσουλής

Μία από τις μεγαλύτερες ναυτικές τραγωδίες στις ελληνικές θάλασσες συνέβη τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Δεκεμβρίου 1966, κοντά στην βραχονησίδα Φαλκονέρα (23 ν.μ. βορειοδυτικά της νήσου Μήλου), όταν το επιβατηγό - οχηματαγωγό πλοίο «Ηράκλειον», που εκτελούσε το δρομολόγιο Χανιά - Πειραιάς, βυθίστηκε, λόγω μετατόπισης φορτίου. Το ναυάγιο αυτό βύθισε στην οδύνη την Κρήτη και ολόκληρη την Ελλάδα, που θρήνησαν το χαμό εκατοντάδων ανθρώπων.

Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 1966: Αποφράδα μέρα

Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου - έβρεχε στα Χανιά ασταμάτητα… Θα έλεγε κανείς ότι ο ουρανός ήθελε να κόψει κάθε ταξιδιωτική διάθεση από όσους είχαν αγοράσει εκείνη την ημέρα εισιτήρια με το «Ηράκλειον».  Και τα κατάφερε, σε τέσσερις - πέντε περιπτώσεις…

Πόσοι ακριβώς άνθρωποι  έφυγαν από τα Χανιά εκείνο το βράδυ με το «Ηράκλειον»; Είναι πια αποδεδειγμένο ότι πολλοί, που πήγαν καθυστερημένοι, δεν έβγαλαν εισιτήριο στο πρακτορείο. Θα το έβγαζαν επάνω στο βαπόρι… Άλλοι ταξίδευαν με σημειώματα βουλευτών.  Πόσοι ήταν αυτοί; Ένας μόνο άνθρωπος θα μπορούσε να το ξέρει.  Το όνομά του: Κώστας Δημητρακάκης. Η ιδιότητά του;  Λογιστής του φερυ μποτ «Ηράκλειον». Πού βρίσκεται τώρα; Κάπου στο βυθό του Μυρτώου… Μαζί χάθηκε και ο οριστικός αριθμός των επιβατών του «Ηράκλειον».

Χάνεται ένα πλοίο έτσι γρήγορα;

S.O.S.  βυθιζόμεθα. Φερυ μποτ «Ηράκλειον», βυθιζόμεθα εις στίγμα 36.52 βόρειον και 24.8 ανατολικόν, S.O.S. βυθιζόμεθα…

Είχε αποπλεύσει από την Σούδα στις 7.30 την νύχτα, μισή ώρα αργότερα από το κανονικό του, και ξανοίχτηκε για το πέλαγο, με τον σκοτεινό, πελώριο όρκο του.

20.30: Στο λιμεναρχείο στην Σούδα έφθασε το τελευταίο δελτίο καιρού:  Προβλέπεται ταχύτης ανέμων 7-8 μποφόρ στο Αιγαίο και στο Κρητικό.

- Ε, διάβολε!  Έτσι και το είχαμε αυτό το δελτίο μισή ώρα πριν, δεν θα αφήναμε το «Ηράκλειον»  να ξεμυτίσει. Δεν είναι αυτό για άγρια θάλασσα….

Τώρα το φερυ «Ηράκλειον» ήταν έξω από την Σούδα.  Την σχεδόν ήσυχη θάλασσα διαδέχθηκε τώρα η άλλη, του Κρητικού, που είναι σχεδόν πάντα τον χειμώνα οργισμένη.  Κι απόψε ήταν στους μεγάλους θυμούς της.

Το μπαρ άδειασε.

Τα φώτα άρχισαν να σβήνουν.

Το ραδιόφωνο έκλεισε.

Τα κύματα, θεριεμένα τώρα, χτυπούσαν στα πλευρά του καραβιού και οι κρότοι διαπερνούσαν, μέσα από το γκαράζ, ολόκληρο το πλοίο.

Κόντευαν στην Μήλο.

Ο κόσμος στις καμπίνες  άρχισε να ξυπνάει.  Τι κτύποι ήταν αυτοί;  Μερικοί κατέβηκαν στο γκαράζ. Τα αυτοκίνητα είχαν μετακινηθεί.  Λίγα νερά είχαν τρυπώσει και έκαναν το σιδερένιο πάτωμα γλιστερό.

Το καράβι στις 2.06΄το πρωί, όταν περνάει ανοιχτά από την Φαλκονέρα, ο ασυρματιστής, που κουβεντιάζει μέχρι την στιγμή εκείνη με τον παράκτιο της Βάρης για τον καιρό, θα πει ξαφνικά:  «Αυτή τη στιγμή ανηρπάγη η πόρτα της δεξιάς πλευράς. Θέσις πλοίου επικίνδυνος».

Το νερό σπρώχνει τα αυτοκίνητα και ακούγεται μια φωνή μέσα από το γκαράζ.  «Γέρνει το πλοίο!». Η φωνή γίνεται τώρα ένα βουητό τρόμου. «Γέρνει το πλοίο». «Βουλιάζει, Χανόμαστε!».

Πανικός, σύγχυση, χάος. Ο πλοίαρχος φωνάζει: «Κράτα την πορεία». Το θεόρατο πλοίο γέρνει.  Η κουπαστή κοντεύει να φιλήσει την θάλασσα.  Κάτω ο κόσμος γίνεται μια τρομαγμένη μάζα, που κανείς δεν ξέρει τι πρέπει να του πει να κάνει.

Σβήνουν τα φώτα.

Ο τρόμος δαγκώνει τώρα τις καρδιές όλων. Κάποιος δίνει το σήμα του συναγερμού.  Τώρα μόνο.  Μόνο με ένα αδύναμο καμπανάκι.

Έχουν περάσει μόλις 12 λεπτά από το πρώτο σήμα κι ο ασυρματιστής κρατιέται όπως όπως κοντά στην συσκευή του και εκπέμπει το ύστατο μήνυμα:  «Από “Ηράκλειον”  S.O.S. βυθιζόμεθα. S.O.S. βυθιζόμεθα» .

Χάος. Το πλοίο γέρνει ολότελα.  Η κουπαστή φιλάει τώρα στ’  αλήθεια την θάλασσα. Άνθρωποι παγιδευμένοι μέσα στις καμπίνες ζητούν απελπισμένα κάποιο χέρι να ανοίξει τις πόρτες να βγουν. Οι τελευταίοι που έχουν κουράγιο να αντιμετωπίσουν το φουρτουνιασμένο, άγριο, αφιλόξενο στοιχειό, πέφτουν.

Το πλοίο βουλιάζει τώρα.  Η καρίνα του μένει στον αέρα για λίγο. Μερικοί είναι γαντζωμένοι εκεί και δεν αποφασίζουν τι να κάνουν. Ίσως έχουν την αυταπάτη πως κάτι θα συγκρατήσει τι πλοίο από κάτω.  Ένα κύμα πετάει μερικούς  μακριά.  Πολλοί κρατιούνται, ωστόσο, αντιστέκονται στα κύματα, και βυθίζονται μαζί με το καράβι που, ύστερα από ένα στερνό αντάραγμα, παίρνει το δρόμο για τον τάφο του σ’  ένα βάθος κάπου  600-800 μέτρα.

Στα γραφεία των εφημερίδων έφταναν ένας ένας οι πρώτοι άνθρωποι που τους ξύπνησε το ανατριχιαστικό εκείνο τηλεφώνημα: «Βυθίστηκε το “Ηράκλειον” με όλο τον κόσμο που είχε μέσα».

Το «Χανιά», αδελφό του χαμένου πλοίου, γυρίζοντας από το Ηράκλειο, πέφτει απάνω στην πορεία του νεκρού αδελφού, αλλά δεν βρίσκει τίποτα.

«Αναζητούμε ματαίως ίχνη του “Ηράκλειον”, τηλεγραφεί. Ουδέν ίχνος του πλοίου. Ουδέν σημείον ζωής ναυαγών». Απίστευτο!  Πήγε, λοιπόν, αύτανδρο ένα πλοίο 10.000 τόνων, με κάπου 270 ανθρώπους;

Τα Χανιά ξυπνούν.  Ο λιμενάρχης τηλεγραφεί : «Επέβαινον 206 επιβάται και 70 άντρες πλήρωμα. Μετεφέροντο 17 φορτηγά αυτοκίνητα».

10.35: Το πρώτο μήνυμα: «Σε μια σχεδία ναυαγοί»

10.45: Αεροπλάνα επισημαίνουν κι άλλους.

Ανάμεσα Σέριφο και Αντίμηλο μια μάζα ναυαγοί. Πιο πέρα κι άλλοι κι άλλοι.

Οι ελπίδες θα σβήσουν  οκτώ ώρες αργότερα στον Πειραιά, καθώς φθάνουν τα πλοία με τους ναυαγούς και γεμίζει η προκυμαία θρήνο και ξεφωνητά χαράς.  Όχι, αυτοί ήταν όλοι κι όλοι όσοι επέζησαν: 47 άνθρωποι. Οι άλλοι, περισσότεροι από 230, χάθηκαν. Οι έρευνες των επομένων ημερών το επιβεβαίωσαν.

Φοβερά, πυρακτωμένα ερωτηματικά προβάλλουν από την ίδια κιόλας νύχτα, τώρα που αρχίζει η ώρα των ευθυνών, τώρα που ανοίγει ο σκοτεινός φάκελος του φερυ «Ηράκλειον».

Ότι το πλοίο αυτό, ναυπηγημένο το 1949, το πούλησε στους Τυπάλδους μια αγγλική εταιρία. Οι Τυπάλδοι το έφεραν στην Ελλάδα. Ήταν αρχές του 1965. Μια νέα προοπτική για τις θαλάσσιες συγκοινωνίες των μεγάλων γραμμών, όπως είναι η γραμμή Πειραιάς - Κρήτη, είχε αρχίσει να διαγράφεται. Ένας νέος επιχειρηματίας είχε μπει στον χώρο των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών για μαζικές, άνετες μεταφορές. Έμπαινε στον χώρο αυτό με ένα νέο είδος πλοίου: Με τον τύπο  του γιγαντιαίου φερυ μποτ που θα μπορούσε να μεταφέρει χίλιους τόσους επιβάτες και πολλές δεκάδες μικρά και προ παντός μεγάλα φορτηγά αυτοκίνητα. Έκτισε καινούργιο πλοίο γι’ αυτόν τον σκοπό; Όχι. Πήρε ένα μεταχειρισμένο, γερό τάνκερ, μετέβαλε τον χώρο των δεξαμενών σε χώρο γκαράζ, έκτισε από πάνω και στους υπόλοιπους χώρους καμπίνες, αίθουσες, σαλόνια, τραπεζαρίες, μπαρ και το έριξε στον συναγωνισμό με τα παλαιού κλασικού τύπου πλοία.  Και η Κρήτη άρχισε να δείχνει την προτίμησή της στο νέο είδος. Ήθελε να απαλλαγεί πια από το «Αγγέλικα» των Τυπάλδων.  Ένας σκληρός ανταγωνισμός άρχιζε.

Στους 18 περίπου μήνες που πέρασαν από την ημέρα που δρομολογήθηκε το σκάφος, μέχρι την ημέρα που καταποντίστηκε στα νερά της Φαλκονέρας, οι περιπέτειες διαδέχονταν ή μια την άλλη.

Τον Νοέμβριο του 1966 οι παρατάσεις, οι αναβολές, οι πιέσεις, οι παρελκύσεις για την θεραπεία των αδυναμιών του «Ηράκλειον»  τελειώνουν.  Η Ε.Ε.Π. (Επιθεώρηση Εμπορικών Πλοίων) πατάει πόδι. Δεν έχει άλλη παράταση. Ή θα γίνουν όσα υποδείξαμε ή θα δέσει. Δε θα ταξιδεύει χειμώνα καιρό  με τα χάλια που έχει.  Μόλις πριν τριών μηνών έγειρε 25 μοίρες μέσα στο λιμάνι, δεμένο και με μπουνάτσα.  Κάτι έχει.  Είναι ένα επικίνδυνο πλοίο. «Τι έχει μαζί μας ο Ανδριτσόπουλος (ο νέος υποπλοίαρχος  ναυπηγός του Β.Ν. διευθυντής της Ε.Ε.Π.); Τι έχει και επιμένει έτσι;». «Θέλει να κάνει σωστά την δουλειά του».  «Και πρέπει να μας καταστρέψει εμάς;». Και τίθεται σε κίνηση ο μηχανισμός των μεγάλων μέσων. Με ένα σήμα που φέρει την ένδειξη Ε.Ε.Π. δίδεται ακόμη δέκα ημερών άδεια πλόων στο «Ηράκλειον».  Αυτή η άδεια, έτσι με ένα σήμα, χωρίς την υπογραφή κανενός, ισχύει από 1 έως 10 Δεκεμβρίου 1966.  Μετά, κάτι θα γίνει πάλι.  Κάπως θα βοηθήσει πάλι ο Θεός ή ο μηχανισμός… Αλλά δεν χρειάζεται πια. Γιατί στις 2.30 το πρωί στις 8 Δεκεμβρίου, το «Ηράκλειον» καταποντίζεται.

Συγκλονιστικά ερωτηματικά έχει δημιουργήσει το ναυάγιο του «Ηράκλειον».  Γιατί δεν ήταν ένα θαλάσσιο συμβάν από αυτά που μπορεί να φέρει η τύχη ή η «κακιά ώρα». Δεν παρεσύρθη να πέσει σε ξέρα, δεν πυρπολήθηκε από κάποια αμέλεια, δεν συνεκρούσθη μέσα στην ομίχλη με κάποιο άλλο καράβι.

Είναι μια οδυνηρή αλήθεια. Μέσα σε λιγότερο από τρία χρόνια 1965-1968 ένας στόλος –είκοσι ελληνικά επιβατηγά και κρουαζιερόπλοια –της εταιρίας Τυπάλδου, χάθηκε ολοκληρωτικά ή εξαφανίστηκε από το προσκήνιο.  Κι όμως, ως τότε, η «Ατμοπλοΐα Αιγαίου» ήταν αναμφισβήτητα η πρώτη σε ισχύ ακτοπλοϊκή επιχείρηση στην Ελλάδα. Έφταιξε ο καταποντισμός του «Ηράκλειον» στην Φαλκονέρα; Τα πλήγματα, το ένα πάνω στο άλλο, είχαν αρχίσει δυο χρόνια νωρίτερα :

• Το 1964, ο θάνατος του Σοφοκλή Βενιζέλου μέσα στο «Ελλάς» των Τυπάλδων.  Ένα τραγικό γεγονός που οι προληπτικοί το σημείωσαν με φρίκη.
• Το 1965 η πυρπόληση, μέσα στον Πειραιά, του επιβατηγού των Τυπάλδων «Σοφοκλής Βενιζέλος».
• Το 1966, ο καταποντισμός στην Φαλκονέρα του «Ηράκλειον» - θύματα 241 άνθρωποι.
• Το 1967 σειρά ατυχημάτων με μεγαλύτερα απ’ όλα τη προσάραξη και αχρήστευση στην Μεσσήνη της Ιταλίας του «Μάουντ Όλυμπος» που ήταν ένα μικρό υπερωκεάνιο –καύχημα της εταιρίας.
• Το 1968, νέα θαλάσσια και οικονομικά ατυχήματα και καταδίκη των κ.κ. Μπάμπη Τυπάλδου και Τάκη Κόκκινου,  ύστερα από μια δίκη που κράτησε κάπου ένα μήνα και ένα ανελέητο, σφυροκόπημα από μια στρατιά 150, περίπου, μαρτύρων.

Ως το 1965, από τις στήλες δρομολογίων των εφημερίδων, η εταιρία Τυπάλδου δεν απουσίαζε ούτε μια ημέρα.  Τώρα στις στήλες αυτές δεν υπάρχει ούτε μια αράδα για τα πλοία της.

Ο παρακάτω πίνακας είναι μια εύγλωττη μαρτυρία:

• «ΑΓΓΕΛΙΚΑ» - Εβυθίσθη κατά το ταξίδι προς τον διαλυτή.
• «ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ» - Εβυθίσθη στο Κερατσίνι
• «ΑΘΗΝΑΙ» - Υπερωκεάνιο - Παροπλισμένο
• «ΑΙΓΑΙΟΝ» - Επωλήθη σε διαλυτάς, για σίδερα
• «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» - Υπερωκεάνιον – Παροπλισμένο.
• «ΑΛΤΑΝΤΙΚΑ» - Κρουαζιερόπλοιο – Παροπλισμένο
• «ΕΛΛΑΣ» - Χρειάζεται επισκευές εκτεταμένες –Παροπλισμένο
• «ΕΛΛΗ» - Παροπλισμένο
• «ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ» - Εβυθίσθη
• «ΗΛΕΚΤΡΑ» - Κρουαζιερόπλοιο – Παροπλισμένο
• «ΙΟΝΙΟΝ» - Διαλύεται στο Πέραμα
• «ΚΡΗΤΗ» - Παροπλισμένο
• «ΚΥΠΡΟΣ» - Παροπλισμένο
• «ΛΗΜΝΟΣ» -Υπό κατάσχεση από το Ταμείον Φορολογίας Πλοίων
• «ΜΕΝΤΙΤΕΡΡΑΝΕΑΝ» - Παροπλισμένο
• «ΜΥΚΟΝΟΣ» - Κρουαζιερόπλοιο - Παροπλισμένο
• «ΜΑΟΥΝΤ ΟΛΥΜΠΟΣ» - Μικρό υπερωκεάνιο προσαραγμένο από το 1967 στην Μεσσήνη της Ιταλίας
• «ΡΟΔΟΣ» - Κρουαζιερόπλοιο - Παροπλισμένο
• «Σ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ» - Κατεστράφη από πυρκαγιά - εβυθίσθη
• «ΧΑΝΙΑ» -Παροπλισμένο

Πηγή: Περιοδικό ΕΙΚΟΝΕΣ 23 Δεκ. 1966