Αντώνης Ευαγγ. Τσιριγωνάκης
Ο Αντώνης Ευαγγ. Τσιριγωνάκης κατάγεται από το Καστέλλι Πεδιάδος Ηρακλείου, αλλά κατοικεί μόνιμα στον Πύργο Μονοφατσίου. Είναι Ηλεκτρονικός, μέλος της Ελληνικής Ονοματολογικής και Λαογραφικής Εταιρείας Αθηνών και βιωματικός γνώστης και ερευνητής από το 1960 της κρητικής διαλέκτου. Από τις σημαντικότερες εκδόσεις του είναι το ιδιωματικό λεξικό «Κρητών διάλεκτος», έκδοση 2001 και β’ έκδοση 2019, εμπλουτισμένη με περισσότερα από 13.000 λήμματα, με λαογραφικές αναφορές και έπαινο από το Λαογραφικό Κέντρο Ακαδημίας Αθηνών.
Σημαντική έκδοση είναι και οι «Αθησαύριστοι νεολογισμοί Οδύσ(σ)ειας Καζαντζάκη», μια εννοιολογική και ετυμολογική προσέγγιση κρητικού ιδιώματος. Κυρίαρχη είναι και εδώ η κρητική ντοπιολαλιά, αποτέλεσμα της πολύχρονης εμπειρίας του από την ενασχόλησή του με το κρητικό ιδίωμα. Η «Οδύσσεια» του Ν. Καζαντζάκη είναι η κύρια πηγή του. Από εκεί ανασύρει όσους νεολογισμούς, νέες λεξικές μονάδες, επέλεξε ο Ν. Καζαντζάκης, για να εμπλουτίσει λεξιλογικά τη μετάφρασή του.
Πιστεύει πως και μ’ αυτή την εργασία του βοηθά όσους μελετούν κι’ αυτό το έργο του Ν. Καζαντζάκη.
Το κατανοούν και απολαμβάνουν άγνωστες πτυχές του σπουδαίου γλωσσοπλάστη. Οι εννοιολογικές και ετυμολογικές προσεγγίσεις δίνουν άλλη διάσταση στο έργο του μεγάλου λογοτέχνη. Χαιρόμαστε που απλοί άνθρωποι, όπως ο Αντώνης Ευαγγ. Τσιριγωνάκης τον προσεγγίζουν τόσο άμεσα και τον φέρνουν πολύ πιο κοντά στους νεοέλληνες.
Παραθέτω ένα μικρό δείγμα από τους αθησαύριστους νεολογισμούς της Οδύσσειας του Ν. Καζαντζάκη και του ποιήματος του Αντωνίου Ευαγγ. Τσιριγωνάκη: αθέρας, ο αιθέρας = η κόψη της λάμας του μαχαιριού, όταν είναι καλά ακονισμένη. Γδικιωμός, ο = η εκδίκηση. Ζούμπερα, τα = τα οικόσιτα ζώα. Ζώμυθος ο, ζώα + μύθος, μύθος με ήρωες τα ζώα. Θάρρη, τα ή θάρρητα, όλες μου οι ελπίδες. Κύρης, ο = ο πατέρας. Μεροβίγλι, το = ημερήσιο παρατηρητήριο, σκοπιά.
Μιχάλης Τρούλης
Πρόεδρος Δ.Β. Ρεθύμνης
