Το παξιμάδι οφείλει το όνομα του στο Λόγιο Πάξαμο από τη Βοιωτία
γράφει ο Γιώργος Δαμιανός
Από την αρχαιότητα, οι φτωχές κοινωνικές τάξεις δεν έτρωγαν, πάντα, το πολυπόθητο ψωμί αλλά βολεύονταν, συνήθως, με την πιο φτηνή εκδοχή του, τα “κρίθινα” ή τις “κριθαρίδες” (άρτος με κριθάλευρο)
Μάλιστα, κατά τον α’ αιώνα μ.Χ, ο Λόγιος Παξαμάς ή Πάξαμος από τη Βοιωτία πρότεινε να ψήνεται δύο φορές ο άρτος (άρτος διπυρίτης), ώστε να αποβάλλει όλο το νερό και να επιτευχθεί η μακροχρόνια διατήρηση του. Με αυτό τον τρόπο θα χόρταινε ψωμί τόσο ο φτωχός κοσμάκης όσο και οι ναυτικοί, οι ταξιδιώτες και όσοι εργάζονταν μακριά από το σπίτι τους. Προς τιμή του “εφευρέτη”, Παξάμου, το αρτοπαρασκεύασμα αυτό ονομάστηκε “παξαμάς”, “παξαμάτιον”, “παξιμάδιον”, “παξαμίδα”. Ο Αndrew Dalby, στο βιβλίο του «Siren Feasts», υποστηρίζει ότι από την ελληνική λέξη παξιμάδι δημιουργήθηκαν: η Αραβική bashmat ή basquimat, η Τούρκικη beksemad, η Σερβοκροατική peksimet, η Ρουμάνικη pesmet και η Βενετσιάνικο pasimata (στη διάλεκτο της Τοσκάνης το pasimata προσδιορίζει ένα παραδοσιακό γλυκό).
O δίπυρος ή διπυρίτης άρτος στα Λατινικά μεταφράστηκε ως pane biscoctus< pane: ψωμί, bis: δύο φορές, coctus: ψημένο > biscoctus > biscotto> μπισκότο ή, κατά τους αρχαίους Έλληνες, “διπυρίτης” (για την ιστορία του μπισκότου δες εδώ).
Ο Λόγιος και Γραμματικός Παξαμάς ή Πάξαμος έγραψε τα “Οψαρτυρικά κατά στοιχείον”, το Δωδεκάτεχνον, έστι δε περί αισχρών σχημάτων: Βαφικά βιβλία , Γεωργικά κ.ά. Το περιεχόμενο των έργων είναι άγνωστο σε μας. Γνωρίζουμε, μόνο τους τίτλους των έργων του από το λεξικό Σούδα (ή Σουίδα)
