Η επικείμενη ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας ανοίγει τον δρόμο για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος - Προπομπός οι επερχόμενες αλλαγές στη νομοθεσία για την ίδρυση επαγγελματικών ταμείων με ενσωμάτωση στοιχείων ιδιωτικής ασφάλισης
Οι περισσότεροι των εργαζομένων που συνταξιοδοτούνται αντιμετωπίζουν εισοδηματικές απώλειες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα με λίγα χρόνια ασφάλισης η μείωση του εισοδήματος μπορεί να λάβει και δραματικές διαστάσεις. Το ποσοστό αναπλήρωσης σπάνια ξεπερνά το 50% του συντάξιμου μισθού. Ακόμη και εργαζόμενοι με μηνιαίες αποδοχές 2.000 ευρώ πριν από τη συνταξιοδότησή τους και 35 χρόνια ασφάλισης δεν θα λάβουν σύνταξη υψηλότερη των 1.000 ευρώ.
Σχεδόν έξι στις δέκα κύριες συντάξεις είναι χαμηλότερες των 1.000 ευρώ. Γεγονός που εξηγεί και την παραμονή στην εργασία περίπου 260.000 συνταξιούχων, που αποτελούν το 10% του συνόλου. Οι προβλεπόμενες δε κατ’ έτος αυξήσεις είναι περιορισμένες, δεν ξεπερνούν το 2,5% και προφανέστατα δεν είναι ικανές να δημιουργήσουν συνθήκες πραγματικής εισοδηματικής βελτίωσης στο ορατό μέλλον.
Θα «κρασάρει»
Παρά ταύτα, η χώρα μας ξοδεύει κατ’ έτος σχεδόν το 15% του ΑΕΠ για την καταβολή των συντάξεων. Κοινή είναι η πεποίθηση ότι προϊόντος του χρόνου και δεδομένου του δημογραφικού προβλήματος, των περιορισμένων γεννήσεων (στις γυναίκες που βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία αντιστοιχούν μόλις 1,2 παιδιά) και της επιταχυνόμενης γήρανσης δηλαδή του πληθυσμού και αυτή ακόμη η τρέχουσα ισορροπία σε χαμηλή βάση δεν είναι εγγυημένη.
Οι προβολές του ασφαλιστικού συστήματος παραπέμπουν σε επερχόμενη ασφαλιστική κρίση στα επόμενα χρόνια.
Οι ειδικοί επιμένουν ότι οι σημερινοί σαραντάρηδες και πενηντάρηδες θα είναι πένητες όταν έπειτα από 15-25 χρόνια αποχωρήσουν από την εργασία. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισημαίνουν ότι με τους τρέχοντες ρυθμούς συνταξιοδοτήσεων και την επερχόμενη μαζική συνταξιοδότηση των τελευταίων «μπούμερς», όσων δηλαδή γεννήθηκαν μέχρι το 1964 και εισήλθαν στην αγορά εργασίας μετά το 1985, το τρέχον ελληνικό αναδιανεμητικό συνταξιοδοτικό σύστημα θα «κρασάρει» και πάλι στη διάρκεια της προσεχούς δεκαετίας μέχρι το 2035.
Στη βάση των προοπτικών και προγνώσεων οι ιθύνοντες της οικονομικής πολιτικής επαναφέρουν συστηματικά εσχάτως το ζήτημα της συνολικής, όπως την αποκαλούν, ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, στην οποία θα κυριαρχούν, όπως όλα δείχνουν, μηχανισμοί που ευνοούν κεφαλαιoποιητικές εκδοχές της επαγγελματικής και ατομικής ασφάλισης.
Προϊόντα-«κλειδιά»
Πρόσφατα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, περιέγραψε στοιχεία της επερχόμενης «συνολικής ασφαλιστικής μεταρρύθμισης». Μιλώντας σε συνέδριο της Ελληνικής Ενωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, η εποπτεία των οποίων πέρασε από τις αρχές του 2025 στην ευθύνη της κεντρικής τράπεζας, χαρακτήρισε τα επαγγελματικά ταμεία και τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προϊόντα «κλειδιά» για το νέο ασφαλιστικό. Αφού διευκρίνισε ότι η ιδιωτική ασφάλιση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κοινωνική ασφάλιση, έπλεξε το εγκώμιό της σημειώνοντας ότι μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά. «Και αυτό», όπως εξήγησε, «διότι διεθνώς τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης υπόκεινται σε μακροοικονομικές και δημογραφικές πιέσεις».
Για να προσθέσει ότι «αφενός οι δημοσιονομικές πιέσεις περιορίζουν την οικονομική δυνατότητα του κράτους να εξασφαλίσει ένα επαρκές επίπεδο συντάξεων, αφετέρου η γήρανση του πληθυσμού μειώνει τη δυνατότητα του ενεργού πληθυσμού να χρηματοδοτεί τις συντάξεις του αυξανόμενου αριθμού συνταξιούχων».
Συνέχισε δε υπογραμμίζοντας ότι «η Πολιτεία έχει μια σειρά λύσεων, όπως η παράταση του εργασιακού βίου, που έχει ήδη εφαρμοστεί στη χώρα μας, με αποδοτικότερη όμως αυτή της συμπλήρωσης των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων» μέσω της ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα της επαγγελματικής ασφάλισης και των προσωπικών συνταξιοδοτικών προϊόντων του τρίτου πυλώνα.
Το είπε μάλιστα πολύ καθαρά στη συνέχεια, θέτοντας ως προϋπόθεση την κατανόηση του ρόλου κάθε πλευράς και βεβαίως τη συναίνεση όλων: «Το κράτος δεν μπορεί πλέον να επιμένει να διατηρεί το μονοπώλιο των συνταξιοδοτικών παροχών, οι εργοδότες πρέπει να αντιληφθούν ότι η υποχρέωσή τους να παρέχουν ασφάλεια στους εργαζομένους τους υπερβαίνει τον χρόνο απασχόλησής τους και υφίσταται και μετά τη συνταξιοδότησή τους, αλλά και ο κάθε πολίτης πρέπει να κατανοήσει ότι η οικονομική του ασφάλεια μετά τη συνταξιοδότησή του εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τις δικές του προσωπικές αποταμιεύσεις κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου».
Εκσυγχρονισμός
Τα σήματα και τα μηνύματα είναι πλέον καθαρά, δεν χωρούν αμφισβητήσεις και όπως είπε ο κ. Στουρνάρας, «η επικείμενη ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας για τα επαγγελματικά ταμεία προσφέρει ευκαιρία εκσυγχρονισμού του ασφαλιστικού συστήματος».
Η δημιουργία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης ως γνωστόν προβλέφθηκε το 2023 και πλέον στην εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος εμπίπτουν 29 συνολικά. Οι εργαζόμενοι επιλέγουν προαιρετικά τη συμμετοχή τους σε αυτά και αποκτούν τη δυνατότητα να αποταμιεύουν μακροχρόνια μέρος των μηνιαίων αποδοχών τους, η διαχείριση των οποίων γίνεται με επαγγελματικούς όρους. Οι εργοδότες που αποφασίζουν τη δημιουργία τους προσθέτουν τις δικές τους εισφορές, οι οποίες είναι περίπου ανάλογες της αποταμίευσης των εργαζομένων. Χαρακτηριστικοί είναι οι όροι του Επαγγελματικού Ταμείου της Alpha Bank.
Αν οι εργαζόμενοι εισφέρουν μέχρι το 2% του μισθού τους η Τράπεζα προσθέτει άλλο 2%, αν οι εισφορές των εργαζομένων κινούνται μεταξύ 3% και 4% η τράπεζα προσθέτει το 3% για μισθούς μέχρι 3.000 ευρώ κ.ο.κ. Για υψηλότερες εισφορές η συμμετοχή της τράπεζας αυξάνεται μέχρι και το 11% του μισθού.
Οι εθελοντικές εισφορές απαλλάσσονται πλήρως της φορολογίας και μειώνουν το φορολογητέο εισόδημα. Το εφάπαξ που θα λάβει ο ασφαλισμένος κατά την αποχώρησή του φορολογείται ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης.
Αν περιορίζεται σε πέντε χρόνια βαρύνεται με φόρο 20%, από πέντε έως δέκα με 15%, από δέκα έως είκοσι με 10% και από είκοσι έτη ασφάλισης και πάνω με 5%. Οι προβλεφθέντες φόροι πάντως λειτουργούν ως αντικίνητρο, όπως δείχνει η ανάσχεση της ίδρυσης νέων επαγγελματικών ταμείων.
Ερχεται νομοσχέδιο
Η αρμόδια υπουργός Εργασίας ανακοίνωσε πρόσφατα ότι με νομοσχέδιο του θα κατατεθεί στις αρχές του 2026 θα προβλεφθεί η μείωση των φόρων και επιπλέον θα διευκολυνθεί η ίδρυση πολυεργοδοτικών επαγγελματικών ταμείων, από ομάδες επιχειρήσεων που θα ήθελαν να συμμετάσχουν με κοινούς όρους και κοινή επαγγελματική διαχείριση.
Τα προσωπικά συνταξιοδοτικά προϊόντα διέπονται από ευρωπαϊκούς κανόνες και ευρωπαϊκές προδιαγραφές ποιότητας, προσφέρονται από ασφαλιστικές και τράπεζες και κατά τα φαινόμενα, όπως δηλώνει ο εντεινόμενος ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών, θα αποτελέσει τη βάση απορρόφησης νέων αποταμιευτικών πόρων από το τραπεζικό σύστημα.
Αυτές τις μέρες ολοκληρώνεται η απορρόφηση της Εθνικής Ασφαλιστικής από την Πειραιώς και πληροφορίες αναφέρουν ότι η διοίκηση ετοιμάζει επιθετικές κινήσεις σε όλο το διασυνδεδεμένο πεδίο της υγειονομικής και συνταξιοδοτικής ασφάλισης.
Κοινώς, είμαστε αν όχι μπροστά, σίγουρα κοντά σε μια νέα «συνολική» ασφαλιστική μεταρρύθμιση που θα ενσωματώνει πλέον ισχυρά στοιχεία ιδιωτικής ασφάλισης.
tovima.gr
