ΡΑΓΔΑΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
- Ανάλυση από τον Οικονομολόγο και Αναπληρωτή Καθηγητή του Πολυτεχνείου Κρήτης Γιώργο Ατσαλάκη
Ραγδαία είναι η εξέλιξη της ψηφιακής αγοράς των λεγόμενων κρυπτονομισμάτων. Πρόκειται για «ψηφιακά νομίσματα», με τα οποία γίνονται κρυπτογραφημένες συναλλαγές και όπως τονίζει στην εφημερίδα μας ο Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης στο Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης Γιώργος Ατσαλάκης δεν εκδίδονται ούτε ελέγχονται από κάποια κεντρική αρχή αλλά λειτουργούν σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υπολογιστών μέσω τεχνολογιών όπως το blockchain — μια δημόσια, κατανεμημένη και αδιάβλητη βάση δεδομένων.
Πώς χρησιμοποιούνται, πόσο αξιόπιστα είναι και ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν από την χρήση τους, είναι τα ερωτήματα, στα οποία επιχειρούμε απαντήσεις μέσα από στην συζήτηση που κάναμε με τον διαπρεπή οικονομολόγο, ο οποίος αποκαλύπτει όλες της πτυχές της αγοράς των ψηφιακών νομισμάτων.
Ας εισχωρήσουμε, λοιπόν, στα άδυτα του κόσμου των κρυπτονομισμάτων μέσα από την συνέντευξη που ακολουθεί.
Τι είναι τα κρυπτονομίσματα και τι εξυπηρετούν;
Ο όρος κρυπτονόμισμα (cryptocurrency) αναφέρεται σε μια ψηφιακή μορφή νομίσματος που βασίζεται στην κρυπτογραφία για την ασφάλεια των συναλλαγών, τον έλεγχο της δημιουργίας νέων μονάδων και την επαλήθευση της μεταφοράς περιουσιακών στοιχείων.
Η καινοτομία τους έγκειται στο γεγονός ότι δεν εκδίδονται ούτε ελέγχονται από κάποια κεντρική αρχή (π.χ. κράτος ή κεντρική τράπεζα), αλλά λειτουργούν σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υπολογιστών μέσω τεχνολογιών όπως το blockchain — μια δημόσια, κατανεμημένη και αδιάβλητη βάση δεδομένων.
Το πρώτο και πιο γνωστό παράδειγμα είναι το Bitcoin, που δημιουργήθηκε το 2009 από έναν άγνωστο προγραμματιστή (ή ομάδα) με το ψευδώνυμο Satoshi Nakamoto. Από τότε, έχουν εμφανιστεί χιλιάδες άλλα κρυπτονομίσματα (Ethereum, Ripple, Litecoin, κ.λπ.), το καθένα με διαφορετικούς τεχνικούς και λειτουργικούς στόχους.
Τα κρυπτονομίσματα επιτελούν πολλαπλούς ρόλους στη σύγχρονη ψηφιακή οικονομία:
Μέσο Ανταλλαγής. Αρχικά σχεδιάστηκαν ως ψηφιακά χρήματα, δηλαδή ως μέσο για τη διενέργεια ηλεκτρονικών συναλλαγών χωρίς την ανάγκη διαμεσολάβησης τρίτων (π.χ. τραπεζών ή συστημάτων πληρωμών). Έτσι μειώνονται τα κόστη, επιταχύνονται οι διεθνείς πληρωμές και ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος πλαστογράφησης.
Αποθήκη Αξίας. Πολλοί επενδυτές αντιμετωπίζουν ορισμένα κρυπτονομίσματα, κυρίως το Bitcoin, ως «ψηφιακό χρυσό» — δηλαδή ως αποθήκη αξίας που μπορεί να προστατεύσει τον πλούτο τους από πληθωρισμό ή κρατικές νομισματικές πολιτικές.
Επενδυτικό Περιουσιακό Στοιχείο. Η υψηλή μεταβλητότητα και οι μεγάλες αποδόσεις σε σύντομο χρόνο καθιστούν τα κρυπτονομίσματα πόλο έλξης για traders, θεσμικούς επενδυτές και κερδοσκόπους. Αν και το ρίσκο είναι σημαντικό, αποτελούν πλέον τμήμα πολλών διαφοροποιημένων χαρτοφυλακίων.
Υποστήριξη Αποκεντρωμένων Εφαρμογών. Πολλά νεότερα κρυπτονομίσματα, όπως το Ethereum, δεν είναι μόνο νομίσματα αλλά υποστηρίζουν έξυπνα συμβόλαια και εφαρμογές αποκεντρωμένων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Με αυτά, χρήστες σε όλο τον κόσμο μπορούν να δανείζονται, να δανείζουν, να ανταλλάσσουν τίτλους ή να συνάπτουν συμβόλαια χωρίς τραπεζική ή δικαστική διαμεσολάβηση.
Μέσο Ψηφιακής Καινοτομίας. Τα κρυπτονομίσματα αποτέλεσαν τη βάση για πολλές άλλες καινοτομίες: NFTs (μη ανταλλάξιμα ψηφιακά αγαθά), αποκεντρωμένες αγορές, αυτοματοποιημένες οργανώσεις (DAOs) κ.ά.
Τα πλεονεκτήματα των κρυπτονομισμάτων είναι η αυτονομία χρήστη (χωρίς μεσάζοντες), η ταχύτητα και χαμηλό κόστος διεθνών πληρωμών, η διαφάνεια μέσω blockchain και πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες για μη τραπεζικά πληθυσμιακά στρώματα
Τα μειονεκτήματα είναι η υψηλή μεταβλητότητα και επενδυτικός κίνδυνος, η χρήση για παράνομες δραστηριότητες (ξέπλυμα χρήματος, παράνομο εμπόριο), το περιβαλλοντικό αποτύπωμα (ενεργοβόρα mining), το ασαφές και μεταβαλλόμενο ρυθμιστικό πλαίσιο.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα κρυπτονομίσματα είναι μια νέα μορφή ψηφιακής αξίας και μέσου πληρωμών, με δυνατότητες που ξεπερνούν τα παραδοσιακά χρηματοοικονομικά συστήματα. Αν και αποτελούν ακόμη αντικείμενο ρυθμιστικής καινοτομίας και ενίοτε σκεπτικισμού, πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι η τεχνολογία blockchain και οι εφαρμογές της θα αλλάξουν δραστικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τις οικονομικές συναλλαγές, την ιδιοκτησία ψηφιακών αγαθών και την έννοια της εμπιστοσύνης στην ψηφιακή εποχή.
Τι κρυπτονομίσματα γνωρίζουμε πώς υπάρχουν και πώς ακριβώς χρησιμοποιούνται;
Η αγορά των κρυπτονομισμάτων έχει εξελιχθεί ραγδαία από το 2009, με χιλιάδες διαφορετικά νομίσματα και tokens. Παρακάτω παρατίθονται τα σημαντικότερα, τον τρόπο λειτουργίας τους και τα κύρια πεδία χρήσης τους:
1. Bitcoin . Είναι το πρώτο και πιο γνωστό κρυπτονόμισμα, δημιουργήθηκε το 2009 από τον Satoshi Nakamoto, χρησιμοποιείται ως κύριο μέσο αποθήκευσης αξίας, ως εναλλακτικό μέσο πληρωμής για συναλλαγές χωρίς μεσάζοντες, ως επενδυτικό μέσο και αντικείμενο trading.
2. Ethereum. Είναι μια ανοιχτή πλατφόρμα blockchain που επιτρέπει όχι μόνο συναλλαγές, αλλά και εκτέλεση έξυπνων συμβολαίων. Χρησιμοποιείται ως βάση για αποκεντρωμένες εφαρμογές (DApps), χρησιμοποιείται στο οικοσύστημα DeFi (π.χ. δανεισμός, ανταλλαγή tokens) και στην δημιουργία και εμπορία NFTs (Non-Fungible Tokens).
3. Tether είναι το πιο διαδεδομένο stablecoin, δηλαδή κρυπτονόμισμα συνδεδεμένο με το δολάριο ΗΠΑ σε αναλογία 1:1. Χρησιμοποιείται ως μέσο για μεταφορά κεφαλαίων χωρίς μεταβολές τιμής.Χρησιμοποιείται σε crypto exchanges για να αποφεύγονται οι διακυμάνσεις.
4. Binance Coin είναι το εγγενές token του Binance, του μεγαλύτερου ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων. Χρησιμοποιείται για ληρωμή προμηθειών συναλλαγών στο Binance με έκπτωση για συμμετοχή σε ICOsμέσα στην πλατφόρμα και για εφαρμογές DeFi και NFTs στο οικοσύστημα Binance Smart Chain.
Άλλακρυπτονομίσματαλίγοπολύγνωστάείναι Ripple, Cardano, Solana, Dogecoin, Polkadot, USD Coinκλπ.
Η λίστα δεν είναι εξαντλητική — υπάρχουν χιλιάδες νομίσματα, το καθένα με δική του αποστολή. Κάποια στοχεύουν να γίνουν «νέα παγκόσμια χρήματα», άλλα υπηρετούν συγκεκριμένες blockchain πλατφόρμες, ενώ αρκετά παραμένουν απλώς speculative assets.
Η κατανόηση του τι εξυπηρετεί το καθένα είναι κρίσιμη για κάθε επενδυτή, επιχειρηματία ή αναλυτή που θέλει να παρακολουθεί τον κόσμο των ψηφιακών νομισμάτων με υπευθυνότητα και ενημέρωση.
Μπορούν αυτά να χρησιμοποιηθούν για απάτες; Τι πρέπει να προσέχει ο κόσμος;
Ναι, και μάλιστα αυτό είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που συνοδεύει την εξάπλωση των κρυπτονομισμάτων. Παρότι η ίδια η τεχνολογία blockchain προσφέρει υψηλή διαφάνεια και ασφάλεια στις συναλλαγές, η ανωνυμία, η έλλειψη ρύθμισης και η παγκόσμια φύση των συναλλαγών διευκολύνουν επιτήδειους να εκμεταλλευτούν απρόσεκτους χρήστες.
Ακολουθούν οι πιο συνηθισμένοι τρόποιγια την χρήση των κρυπτονομισμάτων σε απάτες: Α) Ponzi Schemes και Pyramid Schemes, υπόσχονται «εγγυημένες αποδόσεις» αν επενδύσετε σε ένα νέο νόμισμα ή πρόγραμμα staking. Τα κέρδη των παλαιών χρηματοδοτούνται από εισφορές νέων θυμάτων — κλασική απάτη πυραμίδας. Β) Fake ICOs (Initial Coin Offerings) παρουσιάζουν ένα «νέο, καινοτόμο» κρυπτονόμισμα, συλλέγουν χρήματα από επενδυτές και εξαφανίζονται. Γ) Phishing Attacks στέλνουν ψεύτικα emails ή μηνύματα που φαίνονται ότι προέρχονται από ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων. Στόχος είναι να αποσπάσουν κωδικούς πρόσβασης ή προσωπικά κλειδιά πορτοφολιού. Δ) Fake Exchanges και Scam Wallets ιστοσελίδες που μοιάζουν με νόμιμα ανταλλακτήρια ή «πορτοφόλια», αλλά στην πραγματικότητα αποσπούν χρήματα και δεδομένα πρόσβασης. Ε) Pump and Dump Schemes οργανωμένες ομάδες ή influencers αγοράζουν φθηνά ένα άγνωστο νόμισμα, το προωθούν μαζικά και τεχνητά ανεβάζουν την τιμή του. Όταν ανυποψίαστοι χρήστες το αγοράσουν ακριβότερα, οι «πρωτοπόροι» το ξεφορτώνονται. ΣΤ) Romance Scams και Social Engineering απατεώνες προσποιούνται σχέσεις εμπιστοσύνης σε social media, ζητώντας αργότερα να τους στείλουν κρυπτονομίσματα. Ζ) Ransomware κακόβουλο λογισμικό που «κλειδώνει» τα δεδομένα υπολογιστή και απαιτεί λύτρα σε κρυπτονόμισμα για να δοθεί κλειδί αποκρυπτογράφησης.
Ο κόσμος θα πρέπει να προσέχει να επιβεβαιώνει τις πηγές, να χρησιμοποιείτε μόνο γνωστά, αδειοδοτημένα ανταλλακτήρια και πορτοφόλια, ποτέ μην εμπιστεύεστε links από emails ή μηνύματα, ελέγξτε διπλά τη διεύθυνση URL.Προσοχή σε υπερβολικές υποσχέσεις καμία νόμιμη επένδυση δεν υπόσχεται «εγγυημένες» αποδόσεις σε σύντομο διάστημα, αποφύγετε όποιον υπόσχεται τεράστια κέρδη χωρίς ρίσκο. Να κάνετε χρήση ισχυρώνκωδικών και ασφαλή πορτοφόλια, να αποθηκεύετε τα ιδιωτικά κλειδιά σας offline, όχι σε online συστήματα που μπορεί να παραβιαστούν, να χρησιμοποιείτε έλεγχο δύο παραγόντων (2FA) σε όλα τα ανταλλακτήρια. Θε πρέπει να υπάρχει συνεχή εκπαίδευση και ενημέρωση, διαβάστε καλά πριν επενδύσετε. Ενημερωθείτε από έγκυρες πηγές (όχι τυχαία βίντεο στα social media). Μην παίρνετε οικονομικές αποφάσεις με βάση φήμες ή «καυτά tips» σε chat groups.Οι επιτήδειοι δημιουργούν ψεύτικα προφίλ διάσημων ανθρώπων (π.χ. Elon Musk) και υπόσχονται giveaway. Είναι σχεδόν πάντα απάτη.
Τα κρυπτονομίσματα είναι τεχνολογικά ουδέτερα — η χρήση τους εξαρτάται από τον χρήστη. Αν και προσφέρουν πρωτοφανή ελευθερία, απαιτούν υψηλή προσωπική ευθύνη, κριτική σκέψη και βασικές γνώσεις ψηφιακής ασφάλειας. Ένας απλός κανόνας:«Αν κάτι ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, τότε πιθανότατα δεν είναι αληθινό».
Με βάση τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, οτιδήποτε είναι σπάνιο και διατίθεται σε περιορισμένες ποσότητες, η τιμή του θα αυξηθεί μόλις αυξηθεί η ζήτηση. Όσο περισσότεροι ασχολούνται με τα κρυπτονομίσματα, η ζήτηση θα τροφοδοτείται από το ενδιαφέρον τους και οι τιμές τους θα αυξάνουν. Κυρίως η τιμή του Bitcoinμπορεί να φθάσει στα $250.000 λόγω της σπανιότητας του. Οι τιμές θα συνεχίσουν να αυξάνουν όσο νέοι επενδυτές αναζητούν το εύκολο κέρδος.Λέγεται ότι το νόμισμα τελικά επιστρέφει στην εγγενή του αξία δηλαδή στο μηδέν σε μια δύσκολη κατάσταση (πόλεμος κλπ.) παρόλο που υπάρχουν κεντρικές τράπεζες, αποθέματα σε χρυσό, σε συνάλλαγμα κλπ., που εγγυόνται την κυκλοφορία του χαρτονομίσματος. Φαντασθείτε όμως σε μια δύσκολη κατάστασηπόσο πολύ, θα εξαϋλωθεί η αξία των κρυπτονομισμάτων που δεν αντιπροσωπεύουν τίποτα άλλο από ένα ψηφιακό αλγόριθμο που δεν τον προστατεύεται από καμιά κρατική αρχή.Ούτε τους κατόχους των κρυπτονομισμάτων δεν μπορεί να τους προστατεύσει καμιά αρχή και κανένα δικαστήριο από τις απώλειες τους.
Επίσης μπορείτε να φανταστείτε πως θα εξαϋλωθεί η τιμή του Bitcoinόταν το χαρακτηριστικό της σπανιότητας ακυρωθεί. Η επερχόμενη κβαντική υπολογιστική θα μπορεί σε λίγα λεπτά να «σπάσει» οποιοδήποτε κωδικό!!
