Η ανεργία αυξήθηκε ή μειώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας; Ποιοι κλάδοι έχουν πληγεί περισσότερο; Υπάρχουν τομείς που ευνοήθηκαν; Υπάρχει μια κατηγορία πληττόμενων που μένει στην αφάνεια; Οι συνολικοί αριθμοί δεν λένε πάντα όλη την αλήθεια. Αν οι άνεργοι στην επικράτεια δεν εμφανίζουν για την ώρα αύξηση, ενάντια στη γενική αίσθηση για σημαντική μείωση των απασχολούμενων, αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους. Πρώτον, διότι έχουν αυξηθεί πολύ οι ανενεργοί ή μη οικονομικά ενεργοί πολίτες, που δεν καταγράφονται ως άνεργοι καθώς έχουν παραιτηθεί από την αναζήτηση εργασίας, και δεύτερον διότι συμψηφίζονται οι πολύ μεγάλες διαφορές που καταγράφονται στη μεταβολή της απασχόλησης ανά περιφέρεια και ανά κλάδο. Στα παραπάνω καταλήγει η ομάδα του παρατηρητηρίου «COVID-19 Regional Labour» -αποτελείται από Έλληνες ειδικούς και φοιτητές ελληνικών και ξένων ιδρυμάτων που μελετούν συστηματικά την εξέλιξη της πανδημίας ως προς την εργασία-, η οποία αποτύπωσε τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης στην απασχόληση σε όλη τη χώρα, αλλά και ανάμεσα στους νέους, το πρώτο εξάμηνο του 2020.
«Ένας από τους λόγους που δεν φάνηκαν ακόμη τα έντονα δυσμενή μεγέθη όσον αφορά την ανεργία –η συνολική απασχόληση υποχώρησε στο σύνολο της χώρας κατά 2,8%, ή 112.000 λιγότερους εργαζόμενους μεταξύ β’ τριμήνου 2019 και β’ τριμήνου 2020- είναι ότι μεγάλο μέρος πολιτών έχει περάσει λόγω της πανδημίας στην ανεργία» σημειώνει ο Στέλιος Γκιάλης, αν. καθηγητής στο πανεπιστήμιο Αιγαίου, υπεύθυνος του παρατηρητηρίου και της ερευνητικής ομάδας YOUTHShare project στο Τμήμα Γεωγραφίας.
Η ραγδαία αύξηση των ανενεργών πολιτών μεταξύ β’ τριμήνου του 2019 και β΄ τριμήνου του 2020, αποτυπώνεται με δραματική ευκρίνεια στην ηλικιακή ομάδα των 25 έως 29 ετών. «Ενώ η ανεργία σε αυτή την πολύ σημαντική ομάδα νέων, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων είναι πλέον εκτός εκπαίδευσης – κατάρτισης και θα έπρεπε λογικά να εργάζεται, αυξάνεται με ήπιο ρυθμό (+2,6%) βλέπουμε να αυξάνονται πολύ πιο επιθετικά οι μη οικονομικά ενεργοί νέοι αυτή της ηλικίας (+40,5%). Πρακτικά, χιλιάδες επιπλέον νέοι 25-29 ετών δεν αναζητούν καν εργασία, διότι πιστεύουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να βρουν ή διότι θεωρούν ότι λόγω πανδημίας δεν είναι κατάλληλη συγκυρία. Το ποσοστό αύξησης της ανεργίας των νέων αποκτά εκρηκτικές διαστάσεις στις νησιωτικές περιοχές με ιδιαίτερα έντονο τουριστικό χαρακτήρα και αγγίζει το 191% στο Νότιο Αιγαίο, το 200% στη Δυτική Μακεδονία, το 72% στην Ήπειρο». Η πανδημία εκτόπισε στον ανενεργό πληθυσμό περισσότερους από 17.100 νέους. Ενδεικτικά, μόνο στη Δυτική Ελλάδα, περισσότερους 3.100 και στο Νότιο Αιγαίο περισσότερους από 2.300.
Στο σύνολο της χώρας, «ο συνολικός αριθμός ανέργων εμφανίζει έως και μικρή μείωση, της τάξης του -4,5% μεταξύ β’ τριμήνου του 2020 και β’ τριμήνου του 2019, γεγονός όμως που δεν είναι καθησυχαστικό, γιατί ταυτόχρονα έχουμε μεγάλη αύξηση των μη οικονομικά ενεργών. Το αποτέλεσμα είναι, η μικρή συνολική μείωση της ανεργίας να μην καλύπτει την κατά πολύ μεγαλύτερη μείωση της απασχόλησης.
Επίσης τα ποσοστά ανεργίας διαφοροποιούνται πολύ ανάμεσα στις περιφέρειες και στους κλάδους. Οι άνεργοι εκτινάχθηκαν στις νησιωτικές περιοχές που εξαρτώνται έντονα από τον τουρισμό, στο Νότιο Αιγαίο, στην Κρήτη και στα Ιόνια νησιά, κατά 195%, 104% και 48% αντίστοιχα, κάτι που δεν είχε συμβεί κατά την παγκόσμια οικονομική κρίση 2008/09, όταν οι τουριστικές περιοχές είχαν αποδειχθεί σχετικά ανθεκτικές. Μόνο στο Νότιο Αιγαίο περίπου 42.000 άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους, στην Κρήτη περίπου 35.000 και στα Ιόνια νησιά 13.000. Οι μητροπολιτικές περιοχές δείχνουν μία περισσότερο ‘ανθεκτική εικόνα’, λόγω ποικίλων κοινωνικο – οικονομικών παραγόντων, όπως η μικρότερη εξάρτηση τους από την τουριστική βιομηχανία και συναφείς δραστηριότητες. Μεταξύ των κλάδων, εκείνος που δείχνει να έχει πληγεί περισσότερο είναι ο ενιαίος κλάδος του τουρισμού και της εστίασης (- 20,4%). Ακολουθείται (-17%) από τον κλάδο της παροχής υπηρεσιών νερού (επεξεργασία λυμάτων, ανακύκλωση, διαχείριση αποβλήτων) και εκείνον των κατασκευών (-9,5%) εξηγεί ο κ. Γκιάλης.
Σημαντική μείωση (-16%) του αριθμού των απασχολούμενων εμφανίζει επίσης και ο μικρού μεγέθους τομέας των νοικοκυριών ως εργοδοτών (οικογένειες που απασχολούν βοηθητικό προσωπικό). Λίγο μικρότερη αλλά υπολογίσιμη είναι η μείωση των απασχολούμενων στους κλάδους της παροχής υποστηρικτικών υπηρεσιών (-8,4%), των ορυχείων-μεταλλείων (-7,7%), της ενημέρωσης-επικοινωνίας (-7%), της γεωργίας-αλιείας (-6,5%), της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (-5%), των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων (-4,2%), των τεχνών και της ψυχαγωγίας (-2,2%).
«Στον αντίποδα, σε κάποιους, λιγότερους συγκριτικά, κλάδους και περιφέρειες καταγράφηκε αύξηση των απασχολούμενων» σημειώνει ο κ. Γκιάλης.
Ας δούμε πιο αναλυτικά σε ποιες περιοχές και σε ποιους κλάδους η ανεργία όχι μόνο δεν αυξήθηκε, αλλά και περιορίστηκε. Όπως δείχνουν τα στοιχεία που επεξεργάστηκαν οι Νίκος Καπιτσίνης, Γιώργος Συκάς και τα μέλη της ομάδας «COVID19 Regional Labour», από τα πανεπιστήμια Leeds, LSE, Cardiff, Αθηνών και Αιγαίου, τρεις είναι οι περιοχές όπου οι απασχολούμενοι αυξήθηκαν σημαντικά μεταξύ του β’ τριμήνου του 2019 και του ίδιου τριμήνου του 2020. Είναι η Δυτική Μακεδονία, η Αττική και η Πελοπόννησος. Εκεί οι άνεργοι μειώθηκαν κατά -34,7%,-22,3% και -18,3% αντίστοιχα, εικόνα που συνδέεται με το διαφορετικό επίπεδο περιοριστικών μέτρων στους τομείς της οικονομίας και κατά συνέπεια με τον άνισο αντίκτυπο της υγειονομικής κρίσης επί των διαφορετικών κλάδων.
Αύξηση του αριθμού των απασχολούμενων εμφανίζουν οι κλάδοι της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος (9,1%), της ανθρώπινης υγείας (6,3%), των μεταφορών και αποθήκευσης (4,6%), του χονδρικού και λιανικού εμπορίου (2,8%). Διόλου τυχαία, οι εν λόγω κλάδοι υπερεκπροσωπούνται σε κάποιες από τις περιφέρειες στις οποίες μειώθηκε η ανεργία, όπως για παράδειγμα η παραγωγή ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία και η υγεία στην Αττική.
Αν κανείς μελετήσει συνδυαστικά σε κάθε περιφέρεια δύο φαινόμενα, εκείνο της μείωσης της συνολικής απασχόλησης και εκείνο της συρρίκνωσης των εργαζομένων στον κλάδο των καταλυμάτων και της εστίασης, «βλέπει ότι οι πλέον βαριά πληττόμενες περιφέρειες από το πρώτο κύμα πανδημίας είναι οι νησιωτικές –Νότιο Αιγαίο, Κρήτη, Ιόνια- και η Ηπειρος. Είναι περιοχές οι οποίες υπέστησαν σωρευτικά το μεγαλύτερο πλήγμα, δηλαδή και συνολική αρνητική μεταβολή απασχόλησης και μεγάλη μείωση στον επίμαχο κλάδο», καταλήγει ο κ. Γκιάλης.
Η ομάδα “COVID-19_Regional_Labour” συναπαρτίζεται από τους Άκη Κανελλέα, Δημήτρη Ψαρολόγο, Δημήτρη Βούλγαρη, Κώστα Γουρζή, Άννα Σαρούκου, Δημήτρη Παïταρίδη και Ειρήνη Λιακοπούλου.
kathimerini.gr
