Τα πρώτα γραπτά σύμβολα στο νησί των Μινωιτών εμφανίζονται κατά την Παλαιοανακτορική περίοδο (2000-1750), είναι σημεία μιας εικονογραφικής γραφής που δεν έχει ακόμη αναγνωσθεί και χρησιμοποιήθηκε κυρίως πάνω σε σφραγιδόλιθους . Ο πήλινος δίσκος της Φαιστού είναι το πλέον γνωστό δείγμα μινωικής ιερογλυφικής γραφής.
Μια άλλη κατηγορία γραπτών συμβόλων χαραγμένες σε πήλινες πινακίδες, είναι αυτή της συλλαβογραφικής γραφής γραμμικής Α που ήρθαν στο φώς την Νεοανακτορική περίοδο (1700-1450) αρκετές από τις οποίες βρέθηκαν στην Αγ. Τριάδα, Κνωσό, Φαιστό, Μάλια κ.α . Δεν έχει ακόμη αποκωδικοποιηθεί, είναι μία γραφή που μοιάζει με την γραμμική Β (1450-1200) αν και είναι πολυπλοκότερη, υπάρχει προβληματισμός αν η γραμμική Β είναι εξέλιξη της Α ή έχουν και οι δύο εξελιχθεί από κάποια άγνωστη επίσης γραμμική γραφή.
Γραμμική Β ονομάτισε ο ανασκαφέας της Κνωσού Evans όταν έφερε στο φώς μια γραφή με χαρακτήρες χαραγμένους σε πήλινες πινακίδες 3000 περίπου τον αριθμό. Ακόμη βρέθηκαν αρκετές στην Πύλο (1400) και άλλες στις Μυκήνες και στη Θήβα. Διεσώθησαν μέχρι σήμερα διότι οι αποξηραμένες στον ήλιο πινακίδες ψήθηκαν και σκλήρυναν από τις φωτιές, που πιθανότατα κατέστρεψαν τα ανακτορικά συγκροτήματα. Ως γραμμικές γραφές χαρακτηρίστηκαν από τον αρχαιολόγο Evans όχι γιατί τα σύμβολα ήταν σε σειρά γραμμένα αλλά γιατί τα σύμβολα ήταν σχηματισμένα από γραμμές, το αντίθετο της εικονογραφικής γραφής την οποία ο ίδιος ονόμασε ιερογλυφική.
Οι πινακίδες της γραμμικής Β περιλαμβάνουν 90 περίπου συλλαβογράμματα και 260 ιδεογράμματα, δεν είναι φιλολογικές πηγές, είναι λογιστικά κείμενα καταγραφής αγροτικών προϊόντων, γαιοκτησίας, δούλων, κατάλογοι με ανθρωπωνύμια και τοπωνύμια, κοπάδια ζώων, ακόμη καταγραφή στρατιωτικού εξοπλισμού, φόρων και διαφόρων χρηστικών αντικειμένων, όπως και τίτλους αξιωματούχων και ονόματα θεοτήτων.
Μινωική γραφή την βάπτισε ο Evans πεπεισμένος ότι δεν θα μπορούσε να είναι ελληνική, έστω και σε αρχαϊκότερη μορφή, ο οποίος διέκρινε ομοιότητες με τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Κράτησε σε όλη του τη ζωή τις περισσότερες πινακίδες μακριά από άλλους μελετητές θέλοντας να μονοπωλήσει ο ίδιος την απάντηση.
Ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε τον κώδικα της Γραμμικής Β το 1952-53, δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του Evans, ονομαζόταν Μickael Ventris δεν ήταν επαγγελματίας μελετητής, ήταν αρχιτέκτονας με πρακτική εκπαίδευση. Δεν φοίτησε ποτέ σε πανεπιστήμιο και μόνο από ερασιτεχνικό ενδιαφέρον και ενθουσιασμό ασχολήθηκε με την γραμμική Β από τα μαθητικά του χρόνια όταν άκουσε σε διάλεξη στο Βρετανικό Μουσείο τον Evans να εξηγεί τον κόσμο των μινωικών γραφών.
Δεν ήταν φιλόλογος ο M. Ventris, δεν θα μπορούσε μόνος του να σπάσει τον κώδικα χωρίς την επικουρία του John Chadwick, καθηγητή κλασικής φιλολογίας του Cambridge. Η αποκρυπτογράφηση της γραφής τεκμηρίωσε τον ελληνικό χαρακτήρα του μυκηναϊκού πολιτισμού, ανέτρεψε την ως τότε θεώρηση της Αιγαιακής πρωτοϊστορίας.
Η αρχαϊκότερη μορφή γλώσσας, μια πρωτοελλαδική διάλεκτος σύμφωνα με την χρονολόγηση των πινακίδων, 5-6 εκατονταετίες παλαιότερη των Ομηρικών επών (8ος αι πχ), των πρώτων ελληνικών και ευρωπαϊκών λογοτεχνικών έργων, τα οποία θεωρούνταν τα αρχαιότερα γραπτά μνημεία. Η γραμμική Β γραφή δημιουργήθηκε από τους Μυκηναίους εισβολείς της Κρήτης από μία μορφή γραμμικής Α και χρησιμοποιήθηκε για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της διοίκησης του ανακτορικού κράτους. Μία νέα εποχή έχει σημάνει γύρω στο 1450 η Μεταανακτορική όπως και το τέλος του μινωικού κόσμου.
Ακόμη χρησιμοποιήθηκαν στον Ελλαδικό χώρο η κυπρομινωική γραφή (1500-1100 πχ), η οποία δεν έχει ακόμη αποκωδικοποιηθεί, και το κυπριακό συλλαβάριο (6ος-4ος αι. πχ), μία ατελής γραφή με 56 συλλαβογράμματα, που έχει μεταφρασθεί και παρουσιάζει ομοιότητες με την γραμμική Β, της οποίας και συνέβαλε στην αποκρυπτογράφηση.
Η περίοδος από το 1250 μέχρι το 1050 υπήρξε μία περίοδος μεγάλων ανακατατάξεων, ο μυκηναϊκός κόσμος κατέρρευσε και μαζί του λησμονήθηκε και η γνώση της γραφής. Είναι η αρχή της εισόδου σε μία περίοδο που διήρκησε 2 αιώνες μέχρι το 900 πχ, γνωστή στην ιστορία ως Σκοτεινοί χρόνοι.
Οι Έλληνες τον 10ο-9Ο πχ αι. χρησιμοποιούν και μετατρέπουν το φοινικικό συμφωνογραφικό σύστημα γραφής, σε ένα φωνολογικό εργαλείο το ελληνικό Αλφάβητο όπου κάθε σημείο αποδίδει ένα φθόγγο, για την ακρίβεια ένα γράμμα για κάθε σύμφωνο και κάθε φωνήεν. Επρόκειτο για μια γραφή συλλαβική αποτελούμενη από 21 γράμματα, ένα σύμβολο για κάθε λέξη της γλώσσας των σημιτικών πληθυσμών, ναυτικών και εμπόρων του σημερινού Λιβάνου ταξιδευτών της Μεσογείου. Μία γραφή που δεν ήταν ιδεογραφική, δηλαδή γράμμα και λέξη, ούτε όμως και αλφαβητική. Η αρχαιότερη ελληνική επιγραφή πρωτοεμφανίσθηκε περί το 720 πχ σε μία οινοχόη στο Δίπυλο του Κεραμικού γραμμένη σε <<κύκλο επί τα λαιά>>. Στις Πιθηκούσες τη σημερινή Ischia , ένα νησί ανοιχτά της Νάπολης και αρχαία αποικία των Ευβοέων, περί το 750 πχ βρέθηκε το περίφημο <<Νέστορος ποτήριον>>. Μία κοτύλη που φέρει όπως θεωρείται την αρχαιότερη επιγραφή που βρέθηκε στην Δύση, με φορά από δεξιά προς τα αριστερά.
Οι αρχαίοι Έλληνες θα πρέπει να γνώριζαν ότι το αλφάβητο τους ήταν φοινικικής προέλευσης. Ο ιστορικός Ηρόδοτος διασώζει την παράδοση των <<φοινικηίων γραμμάτων>>, αναφέρει για την εισαγωγή των γραμμάτων στους Έλληνες από τους Φοίνικες που μετανάστευσαν στην Βοιωτία με τον Κάδμο(Καδμήια γράμματα). Η μορφή των γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου είναι παρόμοια εξελιγμένη του φοινικικού, όπως και η τάξη των γραμμάτων είναι ίδια. Τα γράμματα άλφα–aleph (βόδι), βήτα-beth (οικία), γάμα-gimel (καμήλα), δέλτα-dalet (πόρτα) ετυμολογούνται από τα φοινικικά. Οι Έλληνες της Αρχαϊκής περιόδου έγραφαν << επί τα λαιά>> δηλαδή από δεξιά προς τα αριστερά, όπως ακριβώς και οι Φοίνικες. Αργότερα άρχισαν να γράφουν <<βουστροφηδόν>>, κίνηση όμοια με του βοδιού όταν σέρνει το αλέτρι στο χωράφι, η φορά της γραφής ήταν από δεξιά προς τα αριστερά και κατόπιν από αριστερά προς δεξιά. Τέλος τρίτος εναλλακτικός τρόπος αλφαβητικής γραφής η <<ες ευθύ>> που σημαίνει από αριστερά προς τα δεξιά που από τον 5ο αι πχ καθιερώνεται οριστικά.
<< Ευθύς>> από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα σημαίνει ο σωστός και ο ίσος, είναι ο τρόπος γραφής σήμερα του λεγόμενου Δυτικού κόσμου, που βασίζεται στην λατινική την οποία οι Ρωμαίοι πήραν από τους Ετρούσκους, οι οποίοι την είχαν προσαρμόσει στη γλώσσα τους από την χαλκιδική γραφή των Ευβοέων αποίκων της Κύμης (8οςαι.) στην Campania ,και αποτελεί παραλλαγή του ελληνικού αλφαβήτου που υιοθετήθηκε αργότερα από τις σλαβικές γλώσσες .
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μπαμπινιώτης Γ., Συνοπτική ιστορία της ελληνικής γλώσσας, Αθήνα, 2002.
Coldstream J.N.,Γεωμετρική Ελλάδα, Ινστιτ. του βιβλίου-Α.Καρδαμίτσα Αθήνα 1997.
Robinson A., Ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε την Γραμμική Β, Εκδ. Πατάκη, 2004
Walter H., Η περιπέτεια των γλωσσών της Δύσης, Εκδ .Ενάλιος, 2007.
