Της Βλασίας Μιχαηλίδου – Τριπολιτάκη
Φιλολόγου, Ιστορικού M.Sc.
Με την παροιμία αυτή ο τελευταίος καλοκαιρινός μήνας καταχωρήθηκε στην παράδοσή μας ως ο πιο αγαπητός μήνας του χρόνου. Και πώς αλλιώς να εκφραστεί η λαϊκή μας σοφία για τον μήνα της πλούσιας σοδειάς και της ξεκούρασης. Κατά τη διάρκεια του Αυγούστου αυξάνουν ( augeo στα λατινικά) κι ωριμάζουν πλήθος καρπών, γεμίζοντας το τραπέζι μας με πλούσια αγαθά, εξ ου και η ονομασία «Τραπεζοφόρος». Ο μήνας «που θρέφει τους ένδεκα» έχει συνδεθεί με όμορφα βιώματα ανά τους χρόνους.
Για τους απανταχού Ορθοδόξους αποτελούν σταθμό και στίβο αγωνιστικό οι δύο πρώτες εβδομάδες του Αυγούστου με την Δεσποτική εορτή της Μεταμορφώσεως και τη Θεομητορική της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου. Η σύζευξη των δύο εορτών προβάλλει στη λατρευτική ζωή των χριστιανών την αδιάσπαστη ένωση της Παναγίας με το Σωτήρα Χριστό. Ο Θείος Τόκος μεταμόρφωσε το σκήνωμα Αυτού σε Κεχαριτωμένη. Ο Χριστός κατά τη Μεταμόρφωση το πρόσωπό Του έλαμψε ως ήλιος κι Μητέρα Του ανεδείχθη «καθαρωτέρα λαμπηδόνων ηλιακών» .
Ο Αύγουστος είναι ο μήνας με τις κατανυκτικές βεγγέρες προς τιμή της Μάνας μας. Από κάθε γωνιά της Θεομητοροσκέπαστης Ελλάδας και το εξωτερικό οι φωνές των πιστών συνενώνονται, καθώς ψέλνουν θερμές παρακλήσεις στην Υψηλοτέρα των ουρανών, εξυμνώντας το Σεπτό Πρόσωπό Της, αλλά και επικαλούμενοι τις πρεσβείες Της και την εν γένει προστασία Της. Θερμές ικεσίες σ’ Εκείνη που σε κάθε δύσκολη στιγμή μας προστρέχει με τη μητρική Της αγάπη, που αδιαλείπτως μεσιτεύει στον Υιό Της για τη σωτηρία μας. Τον Αύγουστο, το Πάσχα του καλοκαιριού, δεν γεμίζουν μόνο οι εκκλησίες κι οι μονές που τιμούν τη Χάρη της Παναγίας, αλλά κι οι δρόμοι που οδηγούν στις θαυματουργές εικόνες Της κι άλλα ιερά κειμήλια, σχηματίζοντας ανθρώπινες αλυσίδες ευγνωμοσύνης για τις αναρίθμητες ευεργεσίες Της προς τους πιστούς που καταφεύγουν στην Υπέρμαχο Θεοτόκο.
Την προπαραμονή μεταφέρεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Χαρακιανής από την ιερά μονή αγ. Προδρόμου στο ομώνυμο προσκύνημά Της στο Μπαλί και εκατοντάδες προσκυνητές, γέροι, μωρά σε καροτσάκια, παιδιά περπατάνε χιλιόμετρα, νέοι ανυπόδητοι ως μάρτυρες των συνεχών κι αλλεπάλληλων θαυμάτων των τελουμένων υπό της Παναγίας Μητρός του Κυρίου. Νιώθει κανείς ρίγη συγκίνησης αντικρίζοντας κατά μήκος της εθνικής οδού το πλήθος των ευλαβών προσκυνητών να στέλνουν εφύμνιον ευχαρηστήριον, απολαύοντες των δωρημάτων της Θεομήτορος.
Την παραμονή, στη Μονή της Παναγίας του Χαλεβή, όπως και σε πολλούς ιερούς ναούς της Μεγαλόχαρης, τελείται βραδινή λειτουργία σε κατανυκτική ατμόσφαιρα, προσφέροντας άλλη μία ουράνια αίσθηση ψυχικής ανάτασης. Το φως των καντηλιών, τα άνθη που στολίζουν τον επιτάφιο της Θεοτόκου, οι γλυκές ψαλμωδίες των μοναχών, η απόλυτη ηρεμία και τάξη των προσκυνητών λαμπρύνουν μυστηριακά την κορυφαία αυτή Θεομητορική γιορτή και συμβάλουν στην ψυχική αυτή ευφορία. Η Παναγία είναι το πιο παρήγορο πρόσωπο για κάθε πιστό που Την επικαλείται με δάκρυα μετάνοιας και πόνο ψυχής. Η ευλογία Της είναι ακόμα πιο επιτακτική στο μαστιζόμενο από ποικίλους κινδύνους και προβλήματα σημερινό κόσμο. Γι’ αυτό κι η παρουσία της Μεγάλης Μάνας μας ολόκληρο τον Αύγουστο γλυκαίνει τις ψυχές μας.
Υπάρχουν, βέβαια, κι άλλες ομορφιές τον Αύγουστο και ποικίλα δρώμενα, που προσφέρουν αξέχαστες εμπειρίες. Δεν είναι μόνο οι υπέροχες παραστάσεις στο υποβλητικό θέατρο της Φορτέτζας, δεν είναι οι πλούσιες πολιτιστικές εκδηλώσεις πολλών χωριών, όπου στήνει χορό η κρητική λεβεντιά, είναι κι οι αγροτικές δραστηριότητες που δίνουν το δικό τους ιδιαίτερο κάλεσμα τον τελευταίο αυτό μήνα του καλοκαιριού.
«Τον Αύγουστο τον χαίρεται οπόχει να τρυγήσει» λέει και πάλι η λαϊκή μας σοφία, εξαίροντας την κύρια αγροτική εργασία που χαρακτηρίζει τον Αύγουστο, τον τρύγο των σταφυλιών. Ο καρπός του αμπελιού είναι από τις πιο σημαντικές τροφές, καθώς, πέρα από την υψηλή θρεπτική του αξία, το σταφύλι μπορεί να καταναλωθεί ποικιλοτρόπως, είτε ως έχει, είτε για γλυκίσματα, είτε για την παρασκευή σταφίδων, κρασιού, άλλων οινοπνευματωδών ποτών, όπως η ρακή, και τελικά οινοπνεύματος. Για το λόγο αυτό στην ελληνική ύπαιθρο ο τρύγος, μαζί με το πάτημα των σταφυλιών που τον ακολουθούσε, ήταν μια από τις σημαντικότερες αγροτικές εργασίες και γινόταν αφορμή για γιορτή, συνοδευόμενος από τα ανάλογα έθιμα. Το αμπέλι είναι χαρά. Και όσο περισσότερο κρασί έχει, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η χαρά!
Και οι Αυγουστιάτικες χαρές δεν έχουν τελειωμό. Οι ρομαντικοί περιμένουν το Αυγουστιάτικο φεγγάρι, να συντροφεύσει με τη λάμψη του μία αξέχαστη ερωτική εμπειρία. Οι φιλότεχνοι προτιμούν να απολαύσουν κάποιο πολιτιστικό δρώμενο σ΄ένα φεγγαρόλουστο αρχαιολογικό χώρο. Ακόμα κι οι ταπεινές αυλές των σπιτιών κάτω από το ασημένιο φως του αυγουστιάτικου φεγγαριού μεταμορφώνονται σε μικρά παλάτια, σκορπίζοντας στις ψυχές των ξάγρυπνων θεατών την καλοκαιρινή μαγεία.
Για τους Βυζαντινούς ο Αύγουστος αποτελούσε το τέλος της χρονιάς και η 1η Σεπτεμβρίου ήταν η αρχή της ινδίκτου, του νέου Εκκλησιαστικού έτους. Έχοντας ολοκληρώσει ένα κύκλο εποχών, η φύση ετοιμάζεται να διατρέξει ένα νέο. Ο Αύγουστος είναι ένας μεταβατικός - από την αρχαιότητα ακόμη - μήνας που σηματοδοτεί το τέλος του καλοκαιριού, την επανέναρξη των αγροτικών εργασιών, την προετοιμασία για το χειμώνα και γι` αυτό η τελευταία μέρα του Αυγούστου λεγόταν και “Κλειδοχρονιά”. Κι η αλήθεια είναι πως μετά τις τόσες βουτιές στις υπέροχες παραλίες μας, τα πανηγύρια και τους χορούς, τις γαστρονομικές παρεκτροπές που όλοι επιτρέπουμε στον εαυτό μας στις διακοπές, η επαναφορά στους ρυθμούς της καθημερινότητας με ανανεωμένη διάθεση με τον ερχομό του φθινοπώρου μοιάζει σαν ένα νέο ξεκίνημα.
Γνωρίζω πως οι δύσκολοι καιροί, που βιώνει το Έθνος μας, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια χαλάρωσης ούτε καν το καλοκαίρι. Το άγχος, η οικονομική στενότητα έχουν περιορίσει τις αποδράσεις, τα ταξίδια, τα όνειρά μας. Ωστόσο, ο Αύγουστος για εμάς τους Έλληνες, που ζούμε σ’ αυτή την ευλογημένη φωτόλουστη χώρα, είναι μία περίοδος αναζωογονητική. Είναι αυτός που ακόμα και τώρα επιβεβαιώνει τη λαϊκή ρήση «Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι.»
Καλό υπόλοιπο καλοκαιριού και κάθε ευλογία παρά Θεού διά πρεσβειών της Παναγίας μας
