Την πρόταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την μεταρρύθμιση στην διαχείριση του αστικού νερού της χώρας μας, παρουσίασε ο Δήμαρχος Ρεθύμνης και Πρόεδρος της ΕΔΕΥΑ κ. Γιώργης Χ. Μαρινάκης στην ημερίδα που διοργάνωσε σήμερα στην Αθήνα το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και ο Σύλλογος Ελλήνων Γεωλόγων με θέμα “Διαχείριση υδατικών πόρων και κλιματική κρίση. Προκλήσεις- προτάσεις”.
Ο κ. Δήμαρχος στην εισήγηση του έκανε σαφές ότι «η ΕΔΕΥΑ δεν είναι κατά των συνενώσεων των ΔΕΥΑ, δεν έχει καμιά τέτοιου είδους ιδεοληψία, το αντίθετο. Είναι όμως κατά των αναγκαστικών συνενώσεων που γίνονται χωρίς μελέτη, χωρίς διαβούλευση, δεν λαμβάνουν υπόψη τις αιτίες των προβλημάτων και την εμπειρία του παρελθόντος, καθώς και την υφιστάμενη κατάσταση των φορέων. Και είναι υπέρ ενός σχήματος διαχείρισης του αστικού νερού με αυτοδιοικητικά χαρακτηριστικά, ενός λειτουργικού και βιώσιμου σχήματος, με το αναγκαίο ανθρώπινο δυναμικό και ιδίως επιστημονικό δυναμικό και τους αναγκαίους πόρους».
Ο κ. Δήμαρχος επισήμανε την ανάγκη, το ΥΠΕΝ να κατανοήσει και να συζητήσει την μεταρρύθμιση που προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία όπως τόνισε «συμπυκνώνει την εμπειρία του παρελθόντος και διεκδικεί ένα βιώσιμο μέλλον για τη διαχείριση του αστικού νερού στην περιφέρεια της χώρας μας».
Αναλύοντας τα δεδομένα, ο κ. Δήμαρχος αναφέρθηκε εκτενώς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τομέα της ύδρευσης – αποχέτευσης και τόνισε, ότι «υπάρχει άμεση ανάγκη προσαρμογής των υποδομών και των διαδικασιών των Δ.Ε.Υ.Α. με ενίσχυση των υπαρχουσών υποδομών, εφαρμογή νέων τεχνολογιών και αναθεώρηση των διαδικασιών για τη διαχείριση των νερών και των λυμάτων, ενισχύοντας παράλληλα την συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών».
Επίσης, αξιοποιώντας, την ευκαιρία ο κ. Μαρινάκης επανέλαβε τις θέσεις του για το νερό άρδευσης, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά: «το μεγαλύτερο ποσοστό της χρήσης νερού στη χώρα μας , δηλ. το 85% περίπου αφορά στο αρδευτικό νερό κι εκεί γίνεται η μεγαλύτερη και αχρείαστη σπατάλη. Χρειάζεται λοιπόν η συνεργασία με τους αντίστοιχους επιστημονικούς φορείς, ώστε να επιτύχουμε ορθολογική διαχείριση του νερού, που συνεπάγεται εξοικονόμηση του φυσικού πόρου, καλύτερο και οικονομικότερο ενεργειακό αποτύπωμα και προστασία της γονιμότητας του εδάφους και του υδροφόρου ορίζοντα.».
Στην ίδια ημερίδα ο κ. Δήμαρχος συμμετείχε στην συζήτηση στρογγυλής τράπεζας, στην οποία συζητήθηκε εκτενώς η αναγκαιότητα κατάρτισης ενός ολοκληρωμένου βιώσιμου κεντρικού σχεδιασμού χρήσης και διαχείρισης των υδατικών πόρων με τη συμμετοχή των Γεωτεχνικών επιστημόνων, προκειμένου να περιοριστούν οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις εξαιτίας και της κλιματικής κρίσης και να διασφαλιστεί η προστασία, η επάρκεια και η αειφόρος χρήση τους.
Το πλήρες κείμενο της τοποθέτησης του Δημάρχου Ρεθύμνης και Προέδρου της ΕΔΕΥΑ έχει ως ακολούθως.
Η πρόταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την μεταρρύθμιση της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης-αποχέτευσης με παρόχους ύδατος Δ.Ε.Υ.Α. και Δήμους
Γιώργης X. Μαρινάκης, Δήμαρχος Ρεθύμνης, Πρόεδρος της Ε.Δ.Ε.Υ.Α.
Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές (ΓΕΩΤΕΕ και Σύλλογο Ελλήνων Γεωλόγων) για την ευκαιρία που μου δίνουν να αναφερθώ συνοπτικά στην πρόταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την μεταρρύθμιση της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης-αποχέτευσης με παρόχους ύδατος Δ.Ε.Υ.Α. και Δήμους. Βεβαίως, το κεντρικό θέμα της σημερινής εκδήλωσης είναι η διαχείριση υδατικών πόρων και η κλιματική αλλαγή και γι΄αυτό θα ήθελα να αναφερθώ εν συντομία στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στις υποδομές ύδρευσης αποχέτευσης.
H κλιματική αλλαγή προκαλείαλλαγές στα μοτίβα των βροχοπτώσεων (μικρής διάρκειας και έντασης βροχοπτώσεις) που ενδέχεται να μειώσουν τη διαθεσιμότητα ύδατος σε πολλές περιοχές, επηρεάζοντας την ποσότητα του νερού που είναι διαθέσιμη για την ύδρευση. Σε περιοχές με έντονα φαινόμενα λειψυδρίας έχουμε υπεράντληση του υπόγειου υδροφόρου με αποτέλεσμα να παρατηρούνται φαινόμενα υφαλμύρινσης, κάτι που αυξάνει το κόστος και την πολυπλοκότητα της επεξεργασίας του νερού για πόσιμη χρήση.
Οι αλλαγές στα μοτίβα των βροχοπτώσεων (αύξηση της έντασης και της συχνότητας των βροχοπτώσεων) λόγω της κλιματικής αλλαγής μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο κίνδυνο πλημμυρών (χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Θεσσαλίας). Τα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα προκαλούν ζημιές στις υδραυλικές υποδομές και στα δίκτυα ύδρευσης καθώς η ορμή των νερών μπορεί να «αποκαλύψει» και να συμπαρασύρει τα δίκτυα ύδρευσης αφήνοντας ολόκληρους οικισμούς για ημέρες χωρίς νερό. Επιπρόσθετα, ο αυξημένος όγκος νερού μπορεί να φορτώσει τα δίκτυα αποχέτευσης και να προκαλέσει υπερχείλιση και πλημμύρες, ενώ ζημιές μπορούν να προκληθούν και στα ίδια τα δίκτυα αποχέτευσης (βλάβες λόγω φερτών υλικών και λάσπης), συμπεριλαμβανομένων των αντλιοστασίων και των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Στην Θεσσαλία, με βάση τα στοιχεία που έχει συλλέξει η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. καταστράφηκαν χιλιόμετρα δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης, καταστράφηκε ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός στα αντλιοστάσια ύδρευσης και αποχέτευσης, ενώ τέθηκαν εκτός λειτουργίας 5 εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Τέλος, η αύξηση των πλημμυρών μπορεί να οδηγήσει σε ρύπανση των υδάτων με χημικές ουσίες και άλλα επιβλαβή στερεά, επηρεάζοντας την ποιότητα του νερού του υδροφόρου ορίζοντα.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι η κλιματική κρίση απαιτεί προσαρμογές των υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της αποθήκευσης και διαχείρισης του νερού, της αποκατάστασης των υποδομών μετά από καταστροφές και της εφαρμογής τεχνολογιών που εξοικονομούν νερό και ενέργεια.
Ενδεικτικά κάποιες δράσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν για να μετριάσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι:
- Αύξηση της επαναχρησιμοποίησης του επεξεργασμένου νερού (αυτή την στιγμή περίπου στο 2%)
- Εκ νέου σχεδιασμός αντιπλημμυρικής προστασίας της χώρας και σχεδιασμός προγραμμάτων διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας. Συνεργασία με τις τοπικές αρχές για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που να λαμβάνουν υπόψη τις τοπικές ανάγκες και συνθήκες.
- Διαχείριση των νερών βροχής με εγκατάσταση υποδομών για τη συλλογή και αποθήκευση των νερών βροχής για επαναχρησιμοποίηση σε άρδευση και άλλες χρήσεις
- Οι επιχειρήσεις ύδρευσης – αποχέτευσης πρέπει να επενδύσουν στην αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών ώστε να μειώσουν την σπατάλη/κατανάλωση νερού, την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
- Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του προσωπικού και των τοπικών κοινωνιών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής κρίσης.
Υπάρχει, λοιπόν, άμεση ανάγκη προσαρμογής των υποδομών και των διαδικασιών των Δ.Ε.Υ.Α. ενισχύοντας τις υπάρχουσες υποδομές, εφαρμόζοντας νέες τεχνολογίες και αναθεωρώντας τις διαδικασίες για τη διαχείριση των νερών και των λυμάτων, ενισχύοντας παράλληλα την συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.
Ας πάμε όμως στο ζήτημα της πρότασης της Τ.Α. για μεταρρύθμιση της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης-αποχέτευσης με παρόχους ύδατος τις Δ.Ε.Υ.Α. και τους Δήμους με υπηρεσία ύδρευσης.
Στην Ελλάδα οι Δημοτικές Επιχειρήσεις ‘Υδρευσης – Αποχέτευσης, οι Δ.Ε.Υ.Α., που ιδρύθηκαν από τους Δήμους και λειτουργούν ως κοινωφελείς, ανταποδοτικές και μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις από το 1980, με δικό τους θεσμικό πλαίσιο, το οποίο αναθεωρήθηκε και εκσυγχρονίσθηκε (ν. 1069/80), παρέχοντας καθαρό και υγιεινό νερό και υπηρεσίες αποχέτευσης σε 5 εκατομμύρια πολίτες, δηλαδή στον μισό πληθυσμό της Ελλάδας, σε 126 από τους 325 Δήμους της χώρας, στους οποίους δεν περιλαμβάνονται οι δύο μεγάλες πόλεις της χώρας μας, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη.
Οι Δ.Ε.Υ.Α. εκτέλεσαν ή εκτελούν έργα ύδρευσης-αποχέτευσης και επεξεργασίας αστικών υγρών αποβλήτων ύψους 26,5 περίπου δις ευρώ. Για την υλοποίηση όλων των έργων χρησιμοποιήθηκαν διαχρονικά όλα σχεδόν τα εθνικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, αλλά και δανεισμός και ίδιοι πόροι. Με τα έργα των Δ.Ε.Υ.Α. το 99% των πολιτών της Περιφέρειας της χώρας μας πίνουν καθαρό και υγιεινό νερό, ενώ το 80% απολαμβάνουν υπηρεσίες αποχέτευσης και επεξεργασίας υγρών αποβλήτων.
Ειδικότερα:
Οι 126 Δ.Ε.Υ.Α.:
- Διαθέτουν χιλιάδες χώρους αποθήκευσης νερού(δεξαμενές)και ελέγχουν πάνω από 5.500 γεωτρήσεις,
- Το σύνολο των εγκατεστημένων υδρομετρητών που ανήκουν στον τομέα ευθύνης τους πλησιάζει τα 3 εκατομμύρια,
- Το συνολικά παραγόμενο νερό ανέρχεται περίπου στα 550 εκατομμύρια κυβικά/έτος,
- Διαχειρίζονται & συντηρούν πάνω από 76.000 χλμ. δικτύων ύδρευσης
Ως προς την αποχέτευση οι Δ.Ε.Υ.Α. διαχειρίζονται και συντηρούν περίπου 32, 000 χλμ. δικτύων αποχέτευσης και λειτουργούν πάνω από 170 Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Αστικών Υγρών Αποβλήτων. Και δεν θα ήταν υπερβολή αν ισχυριζόμασταν ότι οι γαλάζιες σημαίες στις ακτές μας οφείλονται σε σημαντικό βαθμό και στις Δ.Ε.Υ.Α.
Η ποιότητα του πόσιμου νερού που παρέχουν οι Δ.Ε.Υ.Α. στους πολίτες διασφαλίζεται με τον συστηματικό έλεγχο και την παρακολούθηση της ποιότητάς του από διαπιστευμένα εργαστήρια.
Η μεταρρύθμιση της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης-αποχέτευσης με παρόχους τις ΔΕΥΑ και τους Δήμους με υπηρεσία ύδρευσης
Πριν ξεκινήσω την αναφορά μου στην πρότασή μας, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι το μεγαλύτερο ποσοστό της χρήσης νερού στη χώρα μας , δηλ. το 85% περίπου αφορά στο αρδευτικό νερό κι εκεί γίνεται η μεγαλύτερη σπατάλη, περίπου 70%. Οπότε θεωρούμε ότι η Πολιτεία θα πρέπει πρώτα να ασχοληθεί με τη διαχείριση του αρδευτικού νερού, προτεραιοποιώντας τις θεσμικές παρεμβάσεις της και στην συνέχεια να ασχοληθεί με τη διαχείριση του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης και τους διαχειριστές του.
Τον Νοέμβριο του 2023 ανακοινώθηκε από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ο σχεδιασμός της Κυβέρνησης για αναγκαστικές συνενώσεις των Δ.Ε.Υ.Α. και των Δήμων με υπηρεσία ύδρευσης, με στόχο τις οικονομίες κλίμακος, σε 15 περίπου μεγάλα σχήματα με κρατικό χαρακτήρα σε επίπεδο διευρυμένων περιφερειακών ενοτήτων, και επέκταση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ σε όμορες περιφερειακές ενότητες.
Στις 13 Δεκεμβρίου 2023 ο Υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας κ. Σκυλακάκης ανακοίνωσε τον σχεδιασμό του Υπουργείου στην ΚΕΔΕ, σε συνεδρίαση του Δ.Σ. της, στην οποία συμμετείχα ως Πρόεδρος της ΕΔΕΥΑ. Τελικώς, δεσμεύθηκε ότι θα επαναφέρει το θέμα μετά την εκλογή της διοίκησης της ΚΕΔΕ.
Σήμερα, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας βρίσκεται σε διαβούλευση με την ΚΕΔΕ και την ΕΔΕΥΑ για την μεταρρύθμιση των ΔΕΥΑ και των Δήμων με υπηρεσία ύδρευσης. Το Υπουργείο μετά την αρχική του άρνηση να συζητήσει με τους θεσμικούς εκπροσώπους της Αυτοδιοίκησης εγκατέλειψε το σχέδιό του για 15 νέους φορείς που θα ενσωματώνουν 126 ΔΕΥΑ και 147 Δήμους με κρατικό και όχι αυτοδιοικητικό χαρακτήρα διότι αντιλήφθηκε ότι τα μεγάλα και απρόσωπα σχήματα δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν ώστε να παρέχουν ποιοτικές υπηρεσίες στους πολίτες. Ως ΕΔΕΥΑ επισημάναμε ότι οποιαδήποτε μεταρρύθμιση θα πρέπει να διασφαλίζει τον δημοτικό, κοινωφελή και ανταποδοτικό χαρακτήρα των επιχειρήσεων, το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό, τους αναγκαίους πόρους και να έχουν λυθεί ή έστω να έχουν δρομολογηθεί βιώσιμες λύσεις για βασικά προβλήματα όπως το υψηλό ενεργειακό κόστος.
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. δεν είναι κατά των εθελοντικών συνενώσεων των Δ.Ε.Υ.Α. και της μεταρρύθμισης του χώρου για να γίνουν οι Δ.Ε.Υ.Α. σύγχρονες, «πράσινες» και υγιείς επιχειρήσεις. Είναι κατά των αναγκαστικών συνενώσεων που αγνοούν την εμπειρία του παρελθόντος όπως για παράδειγμα ο «Καλλικράτης» που ανάγκασε τις Δ.Ε.Υ.Α. να παραλάβουν αχαρτογράφητη ενδοχώρα χωρίς πόρους, εξοπλισμό και το αναγκαίο προσωπικό. Είναι κατά της αναγκαστικής συνένωσης των δομών, αλλά υπέρ της συνένωσης των λειτουργιών. Και πώς μπορεί μια μεταρρύθμιση να πετύχει όταν δεν λύνει τα βασικά προβλήματα των Δ.Ε.Υ.Α.σήμερα όπως η υποστελέχωση και η ενεργειακή αυτονομία των Δ.Ε.Υ.Α.;
Επίσημο κείμενο δεν λάβαμε ποτέ από το Υπουργείο, αλλά αντιληφθήκαμε από την συζήτηση ότι τα νέα σχήματα που θα προκύψουν από την συγχώνευση Δήμων και ΔΕΥΑ θα είναι προβληματικά και η νέα κατάσταση όχι μόνο δεν θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του Υπουργείου για οικονομίες κλίμακος, αλλά θα απορρυθμίσει πλήρως τον τομέα παροχής ύδατος. Με άλλα λόγια δεν θα πρόκειται για μεταρρύθμιση όπως φιλοδοξεί το Υπουργείο, αλλά για απορρύθμιση.
Κι αυτό γιατί η αναγκαστική συνένωση δημοτικών δομών (Δήμων και ΔΕΥΑ) με ανομοιογένεια μεταξύ τους σε μεγάλους, απρόσωπους και συγκεντρωτικούς φορείς δεν θα μπορέσει να διαχειρισθεί την παροχή υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης που απαιτεί γνώση των τοπικών συνθηκών και αμεσότητα στην παροχή των υπηρεσιών ύδατος. Θα παραβιάζει δηλ. την αρχή της εγγύτητας στον πολίτη, αλλά και άλλες συνταγματικά κατοχυρωμένες αρχές όπως η αρχή της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ, αφού θα πρόκειται για αναγκαστικές συνενώσεις, χωρίς την συναίνεση των δημοτικών συμβουλίων. Με άλλα λόγια θα πρόκειται για ένα εγχείρημα λειτουργικά ανεφάρμοστο και νομικά έωλο με κινδύνους για τις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον. Και παρότι δεν έχουμε λάβει το κείμενο της νομοθετικής πρωτοβουλίας του Υπουργείου, φοβόμαστε ότι θα περιλαμβάνει και διατάξεις αντισυνταγματικές που θα καταπέσουν στο Συμβούλιο Επικρατείας.
Γι΄αυτό μαζί με την ΚΕΔΕ και την ΕΕΤΑΑ εκπονήσαμε μια ολιστική πρόταση για την μεταρρύθμιση της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης με παρόχους τις ΔΕΥΑ και τους Δήμους. Η πρόταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έλαβε υπόψη της την εμπειρία από το πρόγραμμα «Καλλικράτης» και τα πορίσματα από μελέτη που ανέθεσε ηDGRegio που χαρτογράφησε 35 ΔΕΥΑ. Προβλέπει τη διατήρηση των ΔΕΥΑ (και των τεχνικών υπηρεσιών των Δήμων) και φυσικά και του ισχύοντος θεσμικού τους πλαισίου και την ενίσχυση της διαδημοτικής συνεργασίας όχι με ευχολόγια, αλλά με λειτουργικές δομές που θα υποστηρίξουν επιχειρησιακά τη διαδημοτική συνεργασία ώστε να βοηθηθούν λειτουργικά και επιχειρησιακά οι αδύναμες ΔΕΥΑ.
Η πρόταση προβλέπει ότι η δημόσια πολιτική ύδρευσης και αποχέτευσης με παρόχους τις ΔΕΥΑ και τους Δήμους, διαρθρώνεται σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, οδηγεί στην Ψηφιακή Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση αυτής της δημόσιας πολιτικής και την εντάσσει στην ευρύτερη δημόσια πολιτική διαχείρισης του υδατικού δυναμικού.
Με την έννοια αυτή καλύπτει την πρόθεση της Πολιτείας για διαχείριση αστικού νερού σε νομαρχιακό και περιφερειακό επίπεδο, προβλέποντας ταυτόχρονα και τη θεσμική λειτουργία σε εθνικό επίπεδο, αλλά και σε αποκεντρωμένα όργανα διαβούλευσης με την συμμετοχή της Τ.Α. Η πρόταση αναπτύσσει μια δυναμική με εχέγγυα εφαρμογής, αφού υποστηρίζεται από ένα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα τριετούς ορίζοντα το οποίο περιλαμβάνει φάση προπαρασκευής και φάση εφαρμογής.
Η πρόταση προβλέπει στο κομμάτι της διακυβέρνησης του ενιαίου συστήματος ύδρευσης-αποχέτευσης σε εθνικό επίπεδο την επανασύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Υδάτων με την συμμετοχή των εκπροσώπων της Τ.Α. , καθώς και των Περιφερειακών Συμβουλίων Υδάτων, σε περιφερειακό επίπεδοτην ίδρυση των ΔιαδΕΥΑ (Διαδημοτικές Επιτροπές Ύδρευσης-Αποχέτευσης) για ζητήματα μείζονος σημασίας όπως η συμμετοχή στην εκπόνηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταμών με την παροχή χρήσιμων στοιχείων μέσω της συνεργασίας με τις οικείες Διευθύνσεις Υδάτων , η συνεργασία με την Περιφέρεια για τη χρηματοδότηση υποδομών ύδρευσης, η συμβολή της στα πενταετή Σχέδια Υπηρεσιώνκαι σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας (νομαρχιακό επίπεδο) την ίδρυση Κοινών Διαδημοτικών Υπηρεσιών στη ΔΕΥΑ της πρωτεύουσας του νομού. Οι Κοινές Διαδημοτικές αυτές Υπηρεσίες οι οποίες δεν θα έχουν αυτοτέλεια, αλλά θα λειτουργούν μέσα στο οργανόγραμμα της ΔΕΥΑ της πρωτεύουσας του νομού θα πρέπει βεβαίως να στελεχωθούν με εξειδικευμένο προσωπικό που θα μπορεί να στηρίξει και να υποστηρίξει ουσιαστικά τις υπόλοιπες ΔΕΥΑ του νομού συμβάλλοντας τόσο στην εκτέλεση του έργου τους όσο και στην υλοποίηση των θεσμικών τους υποχρεώσεων όπως για παράδειγμα στις υποχρεώσεις που απορρέουν από το θεσμικό πλαίσιο για την ΡΑΑΕΥ ή από την ισχύουσα νομοθεσία για την ποιότητα νερού ανθρώπινης κατανάλωσης.
Η προσέγγιση αυτή δομεί ένα είδος ομπρέλλας στη ΔΕΥΑ της πρωτεύουσας του νομού, ενδυναμώνει τη διαδημοτική συνεργασία και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη βελτίωση σε πρώτο τουλάχιστον στάδιο των συνθηκών λειτουργίας των ΔΕΥΑ της περιφερειακής ενότητας.
Η πρόταση περιλαμβάνει και τις αναγκαίες πηγές χρηματοδότησης , αλλά και συγκεκριμένες προϋποθέσεις επιτυχίας της μεταρρύθμισης που τις θεωρεί και αιρεσιμότητεςόπως η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης, η κάλυψη των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό, η αντιμετώπιση του ενεργειακού προβλήματος, η ψηφιακή αποτύπωση των υποδομών, η βελτίωση της εισπραξιμότητας των φορέων, ένα εθνικό Επενδυτικό Πρόγραμμα για το πόσιμο νερό και τα λύματα κι ένα πρόγραμμα εφαρμογής της μεταρρύθμισης.
Ωστόσο, ως ΕΔΕΥΑ προτείναμε η πρόταση να περιλαμβάνει και άμεσες δράσεις δηλ. δράσεις άμεσης εφαρμογής για τη βελτίωση της λειτουργίας και απόδοσης των ΔΕΥΑ. Γιατί δεν θα πρέπει να κατηγορηθούμε από την Πολιτεία ότι κωλυσιεργούμε και αναβάλλουμε την μεταρρύθμιση των ΔΕΥΑ επινοώντας προγράμματα που θα εξελιχθούν σε βάθος χρόνου και με αμφίβολη αποτελεσματικότητα.
Οι δράσεις αυτές απαντούν στα ζητήματα που το ΥΠΕΝ θεώρησε σοβαρές αδυναμίες των ΔΕΥΑ και τις οποίες επικαλείται συνεχώς για να στηρίξει την ανάγκη της μεταρρύθμισης . Νομίζω αξίζει να τις παραθέσω αναλυτικά:
- Η αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης, η διάγνωση των αναγκών και μια πρώτη αποτίμηση, ανά Περιφερειακή Ενότητα, της διαχειριστικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος (ΔΕΥΑ και Δήμων που έχουν υπηρεσία ύδρευσης και αποχέτευσης).
- Η συνεργασία ΥΠΕΝ–ΡΑΑΕΥ–ΚΕΔΕ–ΕΔΕΥΑ για την παροχή οδηγιών προς τους παρόχους υπηρεσιών ύδατος και υποστήριξη της εφαρμογής της ισχύουσας μεθόδου κοστολόγησης και τιμολόγησης των υπηρεσιών τους (παρ. 4.γ, άρθρο 11 του Ν.5037/2023).
- Η δημιουργία πλατφόρμας συνεργασίας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος με την ΑΑΔΕ για την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών, κατά τη διαδικασία που προβλέπεται στον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (Ν.4978/2022).
- Η έγκριση των εκκρεμών αιτημάτων των παρόχων υπηρεσιών ύδατος που αφορούν την πρόσληψη προσωπικού, στο πλαίσιο του ετήσιου σχετικού προγραμματισμού 2024 του ΥΠΕΣ, καθώς και η εξαίρεση των ΔΕΥΑ από τον περιορισμό των προσλήψεων (δεδομένου ότι καλύπτουν ανταποδοτικές υπηρεσίες).
- Η εκπόνηση του Οδικού Χάρτη του Προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας του ΕΣΠΑ 2021–2027, για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος.
- Η άμεση εξειδίκευση του Προγράμματος «Απόλλων» όσον αφορά τους παρόχους υπηρεσιών ύδατος, περιλαμβανομένου Οδηγού Χάρτη.
- Η εφαρμογή ειδικού τιμολογίου ηλεκτρικής ενέργειας με βάση τα βιομηχανικά χαρακτηριστικά των υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης (γεωτρήσεις, αντλιοστάσια, εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών υγρών αποβλήτων, εγκαταστάσεις αφαλάτωσης).
- Εθνικό Επενδυτικό Πρόγραμμα για το πόσιμο νερό και τα λύματα.
- Η εκπόνηση Προγράμματος ψηφιακής αποτύπωσης των υποδομών (πηγών υδροδότησης, δικτύων, ΕΕΛ κλπ).
- Η χρηματοδότηση των ΔΕΥΑ (για την κάλυψη κυρίως του πρόσθετου ενεργειακού κόστους εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης), σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Όσον αφορά στο τελευταίο σημείο θεωρούμε ως ΕΔΕΥΑ ότι πρέπει να δοθούν άμεσα στις ΔΕΥΑ τα 250 εκ. ευρώ που υποσχέθηκε ο κ. Σκυλακάκης και μάλιστα με την μορφή επιχορήγησης και όχι δανείου. Οι ΔΕΥΑ πλήρωσαν πολύ ακριβά την ενεργειακή κρίση, αφού δεν ενισχύθηκαν οικονομικά από την Πολιτεία σύμφωνα με το ενεργειακό τους προφίλ με αποτέλεσμα ακόμα και ΔΕΥΑ οικονομικά υγιείς να είναι σήμερα υπερχρεωμένες.
Η πρόταση τέλος προβλέπει και την ψηφιοποίηση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης ώστε να είναι ολοκληρωμένη, ποιοτική, αποδοτική και σύγχρονη.
Κλείνοντας, θα θέλαμε να επαναλάβουμε ότι η ΕΔΕΥΑ δεν είναι κατά των συνενώσεων των ΔΕΥΑ, δεν έχει καμιά τέτοιου είδους ιδεοληψία, το αντίθετο. Είναι όμως κατά των αναγκαστικών συνενώσεωνπου γίνονται χωρίς μελέτη, χωρίς διαβούλευση, δεν λαμβάνουν υπόψη τις αιτίες των προβλημάτων και την εμπειρία του παρελθόντος, καθώς και την υφιστάμενη κατάσταση των φορέων.Και είναι υπέρ ενός σχήματος διαχείρισης του αστικού νερού με αυτοδιοικητικά χαρακτηριστικά, ενός λειτουργικού και βιώσιμου σχήματος, με το αναγκαίο ανθρώπινο δυναμικό και ιδίως επιστημονικό δυναμικό και τους αναγκαίους πόρους. Ελπίζουμε ότι αυτή τη φορά το ΥΠΕΝ θα κατανοήσει και θα συζητήσει την μεταρρύθμιση που προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, μεταρρύθμιση που συμπυκνώνει την εμπειρία του παρελθόντος και διεκδικεί ένα βιώσιμο μέλλον για τη διαχείριση του αστικού νερού στην περιφέρεια της χώρας μας.
