Ο Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιος καλεσμένος στην εκπομπή του 9,80 fm stereo, «Διάφανη πόλη» μίλησε με το δημοσιογράφο Σταύρο Ρακιντζή, τόσο για τον τρόπο που θα εορταστεί το φετινό Πάσχα, όσο και για το αν τίθεται θεολογικό ζήτημα με την αλλαγή στην ώρα της Ανάστασης. Ο Μητροπολίτης Ευγένιος, αφού τόνισε ότι ένα ολόκληρο χρόνο τώρα «σταυρωνόμαστε» ως λαός και ως ανθρωπότητα από την πανδημία, τόνισε ότι το μήνυμα για φέτος είναι η αισιοδοξία, το φως, η ζωή, η ελπίδα και η χαρά.
Είναι το δεύτερο Πάσχα που το βιώνουμε υπό τη σκιά του κορωνοϊού. Κάποιοι αρνούνται να συμμορφωθούν και κάποιοι άλλοι ζουν με το φόβο. Εσείς πώς το βιώνετε όλο αυτό;
«Έχοντας τη δυνατότητα να επικοινωνώ με πολλούς ανθρώπους, βλέπω και τις διαφορές στις στάσεις τους, απέναντι στο πρόβλημα που μας προέκυψε αιφνίδια. Μπορώ πλέον, μετά από την ενός έτους εμπειρία να βλέπω τα πράγματα από πολλές πλευρές, αφού μέσα από την κόπωση όλων μας, εμφανίζεται με διάφορους τρόπους. Σε άλλους ανθρώπους έχει προκύψει με ψυχικά προβλήματα και με καταστάσεις πρωτόγνωρες στη ζωή τους που τους επιβάλλουν και εκδηλώνεται με εσωστρέφεια. Σε άλλους πάλι ανθρώπους, όπως βλέπουμε τελευταία, εκδηλώνεται με εξωστρέφεια. Όλα αυτά φανερώνουν ότι υπάρχει κόπωση, την οποία καλό είναι να μην την προσεγγίζουμε επιπόλαια. Έχουμε καθημερινά τόσα κρούσματα έχουμε καθημερινά τόσους θανάτους. Εγώ προσωπικά την τελευταία εβδομάδα, θρηνώ τουλάχιστον δύο με τρεις ανθρώπους, φίλους μου, που πριν από λίγες μέρες μιλούσα μαζί τους. Πρόκειται για νεότατους ανθρώπους, αλλά δυστυχώς ο κορωνοϊός δεν κάνει διακρίσεις στις ηλικίες.»
Τι θα θέλατε να πείτε στους πιστούς που ενώ το θέλουν, δεν θα μπορέσουν να παρακολουθήσουν τις ακολουθίες αυτές τις άγιες μέρες;
«Πέρυσι ήμασταν κλειδωμένοι, φέτος δεν είμαστε. Οι ναοί μας είναι ανοιχτοί και υπάρχουν κάποιες δυνατότητες προσέλευσης. Και οι ακολουθίες θα γίνονται και τα προαύλια των ναών θα χρησιμοποιούνται. Είναι λάθος θεωρώ, να γίνεται σύγκριση με την περσινή χρονιά. Δεν είναι καθόλου μα καθόλου το ίδιο. Εγώ πέρυσι έκλαιγα μόνος μου, μέσα στους ναούς, που έκανα αυτές τις ακολουθίες χωρίς να υπάρχει άνθρωπος. Ανάσταση μόνος μου; Μπορούσε να γίνει αυτό το πράγμα; Έγινε όμως. Φέτος, δεν θα είναι έτσι. Δόθηκε η δυνατότητα να είμαστε πολλοί, να είμαστε όλοι. Δεν μας βάζει κάνεις όριο.»
Εδώ στην Κρήτη πώς θα λειτουργήσουν οι ναοί κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας;
«Καταρχήν θέλω να αποκαταστήσω την αλήθεια σε ένα θέμα. Η εκκλησία της Κρήτης δεν ήταν αντίθετη με την εκκλησία της Ελλάδας όπως ειπώθηκε και γράφτηκε. Και εμείς και η εκκλησία της Ελλάδος είχαμε ζητήσει το 100%, πριν από μερικές ημέρες. Μετά προέκυψε ο διάλογος και η συμφωνία, για να καταλήξουμε εκεί που καταλήξαμε. Δεν είχαμε λοιπόν καμία στιγμή αντίθετη άποψη από την εκκλησία της Ελλάδος. Είχαμε ίσως διαφορετικές απόψεις, αλλά όχι αντίθετες. Ζητούσαμε και εμείς όπως και εκείνοι το μείζον, όμως αυτό δεν μπορούσε να επιτευχθεί. Οι ακολουθίες θα γίνονται νωρίτερα, τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, ώστε να τελειώνουμε μέχρι τις 9:00 το βράδυ και να επιστρέφουμε στα σπίτια μας. Τη μεγάλη Παρασκευή, η λιτανεία του Επιταφίου θα γίνει όπως προβλέπεται γύρω από το ναό. Όσον αφορά στο βράδυ της Ανάστασης, για να γίνει η Ανάσταση στις 9:00 το βράδυ χρειάζεται μία ώρα νωρίτερα μία ακολουθία. Μετά τις 8:00 θα σημάνουν οι καμπάνες και θα αρχίσει αυτή η προετοιμασία - ακολουθία και στις 9:00 θα λέμε το Χριστός Ανέστη. Έτσι ώστε περίπου στις 10:30 να έχουμε τελειώσει.»
Η περιφορά του Επιταφίου θα γίνει παρουσία κόσμου;
«Ο κόσμος θα είναι απ’ έξω από τους ναούς, αλλά δεν θα μετακινείται. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μετακινηθεί. Οι ιερείς θα μετακινούν τον επιτάφιο, τον οποίο θα τοποθετήσουν εκεί που πρέπει, για να μπορούν να προσκυνήσουν οι πιστοί. Εμείς στους ναούς μας όλο αυτό τον καιρό, δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Όποιος έρθει στις ακολουθίες μας εδώ στην πόλη, θα δει ότι τα πάντα τηρούνται ευλαβικά, γιατί αγαπούμε τον άνθρωπο και δεν θέλουμε να τον κάνουμε να πάσχει έστω και άθελά μας.»
Υπάρχει θεολογικό πρόβλημα αν η Ανάσταση γίνει στις 9:00 και όχι στις 12:00 το βράδυ;
«Σας παρακαλώ πολύ να κρατήσουμε μόνο μία φράση από τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο που λέει ότι για το χριστιανό “αεί Χριστούγεννα εστί και αεί Πάσχα εστί”. Δηλαδή συνεχώς είναι Πάσχα και Χριστούγεννα για ένα χριστιανό που ζει με το Χριστό μέσα του. Ο Χριστός ανασταίνεται διαρκώς εντός μας και στη ζωή μας. Δεν κλείνεται στα χρονικά όρια τα πεπερασμένα που έχει φτιάξει ο άνθρωπος. Ο θεός είναι άχρονος. Το χρόνο εμείς τον φτιάξαμε, για να κάνουμε τις εργασίες μας και να ρυθμίζουμε τη ζωή μας.
Εγώ ερωτώ λοιπόν δεν είναι κάθε Κυριακή Ανάσταση για την εκκλησία; Κάθε Κυριακή δεν ζούμε ένα μικρό Πάσχα; Δεν καταλαβαίνω λοιπόν, γιατί μερικά πράγματα που είναι εντελώς επετειακά, καθόμαστε και τα κάνουμε αφορμές για να διχογνωμούμε και να στεναχωριόμαστε. Αυτή η γιορτή, είναι η γιορτή της αγάπης και της συγχωρητικότητας.»
Αυτό συμβαίνει και στα μικρά χωριά που ο ιερέας ξεκινάει πολύ νωρίτερα την Ανάσταση για να προλάβει να πάει παντού.
«Μερικά πράγματα κινούνται λέγονται και γράφονται Αθηνοκεντρικά και χωρίς να έχουν καμία σχέση με την επαρχία. Εμείς, αυτή τη στιγμή στη Μητρόπολή μας, αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα που ίσως δεν το γνωρίζετε. Τη στιγμή που μιλάμε, πέντε από τους ιερείς μου νοσηλεύονται. Δύο με χειρουργικές επεμβάσεις πολύ σοβαρές και οι τρεις με κορωνοϊό. Και δεν σας κρύβω πως τρέμω μην έχουμε και άλλους μέχρι την ερχόμενη εβδομάδα. Στις ενορίες τους σκέφτηκε κανείς πως θα γίνουν όλα αυτά; Ψάχνω εδώ και μερικές μέρες για το πώς θα καλυφθούν αυτές οι ενορίες και πώς θα βρω ιερείς να κάνουν δυο και τρεις ακολουθίες. Εδώ πρέπει να σας πω, ότι υπάρχει ιερέας που φέτος προς τιμήν του, θα κάνει τέσσερις ακολουθίες, σε τέσσερα διαφορετικά χωριά. Είναι δυνατόν σε τέτοιες περιπτώσεις να μιλάμε για ώρες; Γι’ αυτό λοιπόν πολλές φορές, κοιτώντας τον τύπο χάνουμε την ουσία. Δεν λέω βέβαια, ότι ο συμβολικός χαρακτήρας μέσα στην εκκλησία δεν υπάρχει, και ότι δεν πρέπει να τηρείται, υπό κανονικές συνθήκες όμως. Τώρα, δεν έχουμε κανονικές συνθήκες, έχουμε «πόλεμο». Ας ερωτηθεί κάποιος μεγαλύτερος πότε γινόταν οι ακολουθίες αυτές κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής;»
Υπάρχουν κάποιοι που αντιδρούν και, όπως είπατε, ίσως είναι αποτέλεσμα της κόπωσης
«Εγώ προσωπικά έχω στείλει ένα γράμμα στα χωριά, με το οποίο λέω στους ιερείς μου δυο-τρία πράγματα. Όπως, ότι ετούτη την περίοδο, έχουμε τη χρυσή ευκαιρία να είμαστε σε άμεση επικοινωνία και σχέση με τους ανθρώπους. Αν δεν μπορούν οι άνθρωποι να έρθουν στην εκκλησία, μπορούμε εμείς να πάμε στα σπίτια τους. Πρέπει να ξαναβρεί ο ιερέας τον ποιμαντικό χαρακτήρα της αποστολής του και τον πατρικό του ρόλο. Κι ακόμα τους είπα, ότι θα τους στείλουμε ένα ενδεικτικό, ωράριο που για μεν την πόλη είναι υποχρεωτικό, για τα χωριά όμως που έχουν αυτά τα προβλήματα που ανέφερα πριν, δεν είναι. Η ανυπαρξία ιερέων λόγω και των γνωστών προβλημάτων που συσσωρεύονται τα τελευταία 10 χρόνια, αφού οι παλιοί φεύγουν με σύνταξη και δεν προσλαμβάνονται καινούργιοι, είναι πρόβλημα. Όπως πρόβλημα επίσης είναι και η ανυπαρξία προσωπικού. Δεν έχουν όλα τα χωριά ψάλτες κατάλληλους, για να βοηθήσουν τον ιερέα. Έχουμε πολλά τέτοια ζητήματα. Είπα λοιπόν, ότι στα χωριά πρέπει να προσαρμοστούμε και στις ώρες που μπορούν οι άνθρωποι να μετέχουν. Μην ξεχνάμε ότι παλιά στα χωριά μας, αυτές οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας γίνονταν στις 4:00 τη νύχτα και τελείωναν στις 6:00 με 6:30 το πρωί και τις ονόμαζαν αυγικά. Μετά πήγαιναν οι άνθρωποι στις εργασίες τους. Μήπως πρέπει να δούμε μερικά πράγματα στην ουσία τους και να μη μένουμε τυπολάτρες και να γιορτάζουμε σαν φαρισαίοι; Τώρα πάντως, έχουμε περισσότερες δυνατότητες από πέρυσι. Γι’ αυτό ελπίδα, αισιοδοξία, φως και χαρά στο πρόσωπό μας. Φτάνει πια η κατήφεια.»
Κάτι ακόμα που μας έχουν ζητήσει είναι να ελεγχθεί ο κόσμος που πηγαίνει στα μνημόσυνα, στα οποία σε πολλές περιπτώσεις συγκεντρώνονται εκατοντάδες άτομα.
«Οι ιερείς μας, η εκκλησία μας κι εγώ, δεν είμαστε αστυνομία και ούτε θέλουμε να έχουμε τέτοιο ρόλο. Μερικές φορές στην αρχή, μέχρι να συνειδητοποιήσουν οι άνθρωποι την ατομική τους ευθύνη, αναγκάστηκα να φωνάζω. Αυτό όμως με πονούσε πολύ. Δεν είναι αυτός ο ρόλος μας και η αποστολή μας, να βγάζουμε έξω από την εκκλησία τους ανθρώπους. Στις εισόδους των ναών τηρούνται τα προβλεπόμενα, η μέτρηση γίνεται από τους επιτρόπους και υπάρχουν πολλές φορές και συστάσεις. Εμείς, θα έχουμε τις πόρτες μας ανοιχτές και από κει και πέρα παρακαλούμε τους ανθρώπους να κάνουν αυτό που πρέπει, για τη δική τους ασφάλεια και για την αγάπη των αδελφών και πιστεύω ότι θα το κάνουν.
Θέλετε να στείλετε κάποιο μήνυμα;
Αυτό που θέλω καταληκτικά να πω, είναι να γιορτάσουμε αληθινά το Πάσχα. Να βγάλουμε από μέσα μας περίεργες απόψεις και συμπεριφορές. Να σηκώσουμε ψηλά το κεφάλι και να χαμογελάσουμε. Το Πάσχα είναι γιορτή χαράς. Η Ανάσταση σημαίνει έγερση. Σημαίνει να σηκωθούμε από τα χαμηλά, τα πρόσκαιρα του κόσμου και να επεκταθούμε στο αιώνιο.
Μακριά από μας ότι μας λυπεί, ότι μας στεναχωρεί, ότι μας κάνει να έχουμε σκυμμένο το κεφάλι, ότι μας γεμίζει θλίψη. Η Ανάσταση είναι το αντίδοτο της θλίψης. Όλα τ’ άλλα γύρω μας είναι θλιβερά. Φέτος μπορούμε να πούμε, μας “σταυρώνει” ο κορωνοϊός αλλά εμείς θα αναστηθούμε.
Θα ήθελα επίσης να παρακαλέσω όλους τους ανθρώπους την ώρα που σπαταλούμε για να μεμψιμοιρούμε, μπορούμε να προσευχόμαστε για τους ανθρώπους που έφυγαν άδικα και αιφνίδια από τη ζωή. Να προσευχόμαστε για τους γιατρούς, τις νοσοκόμες, το προσωπικό των νοσοκομείων που δίνει τόσο αγώνα καθημερινά. Να προσευχηθούμε για να αποκτήσουμε όλοι μας σύνεση και ωριμότητα. Να μην βλέπουμε τα πράγματα υπεραισιόδοξα και να λειτουργούμε σαν να μην υπάρχει τίποτα, ούτε όμως να τα βλέπουμε φοβικά και στο τέλος θα φύγει ο κορωνοϊός και θα μας μείνουν οι φοβίες.
Γι’ αυτό λοιπόν, αισιοδοξία, φως, ζωή, ελπίδα και χαρά. Αυτό είναι το μήνυμα για το Πάσχα. Αυτό είναι το εμβόλιο για τον πνευματικό κορωνοϊό. Να μη βλέπουμε μόνο τον κορωνοϊό που μας στερεί την πρόσκαιρη ζωή μας, αλλά και αυτόν που μας στερεί την αιώνια ζωή μας.»
