EΠΙΚΑΙΡΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΑΙΡΙΚΑ
του Γιώργου Φρυγανάκη
Με τον προαναφερόμενο τίτλο, κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Γραφοτεχνικής Α.Ε.» το νέο βιβλίο του συντοπίτη μας Κωστή Ηλ. Παπαδάκη.
Η στέρεα υποδομή του ως πολυγραφότατου συγγραφέα και ως θεολόγου- φιλολόγου αποτυπώνεται στην υπερδομή του βιβλίου του.
Το βιβλίο, μετά από ένα υποδειγματικό από κάθε άποψη πρόλογο του Σεβ. Μητροπολίτη Ρεθύμνου και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιου σχετικό το νόημα του μοναχισμού, αρθρώνεται σε δύο μέρη.
Στα 12 κεφάλαια του Α’ Μέρους ο συγγραφέας μελετά όλα τα σχετικά με την Ι.Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρα Χριστού στον Κουμπέ Ρεθύμνου. Πιο συγκεκριμένα μας ξεναγεί με αριστοτεχνικό τρόπο στις Ι. Μονές και τα ιερά προσκυνήματα που αναπτύχθηκαν στο φυσικό χώρο της Μονής (:τη λοφοσειρά, δυτικά της πόλης, από το λόφο του Τιμίου Σταυρού ως το σπηλαιόναο του Αγίου Αντωνίου στην ατσιπουλιανή καμάρα). Με την εμπεριστατωμένη αυτή μελέτη, για πρώτη φορά, αποδεικνύεται ότι στη σημερινή Μονή, επί Ενετοκρατίας υπήρχε- παράλληλα με αυτήν τού Σωτήρα Χριστού- και η λατρεία τού Άγιου Ιωάννη του Ερημίτη, του Γουβερνέτου Χανίων. Στη συνέχεια επικεντρώνεται στην ιστορία της Μονής, μελετώντας διεξοδικά τους οικιστές της στα χρόνια τής Ενετοκρατίας (σύμφωνα με την απογραφή του 1637), που- όπως και τα περισσότερα τον καιρό εκείνο μοναστήρια- ήταν ιδιωτική. Τέλος, παρακολουθούνται στενά η νεότερη Ιστορία τής Μονής, από τότε που την επανίδρυσε ο Ιερομόναχος Νέστορας Βασσάλος μέχρι σήμερα, και η όλη κοινωνική, πολιτιστική και πνευματική προσφορά της στον τόπο.
Στο Β’ Μέρος βιογραφείται με υπευθυνότητα ο νεότερος κτήτορας της Μονής Ιερομόναχος Νέστορας Ι. Βασσάλος ο Διονυσιάτης, (1876-1957), προσωνυμία που οφείλεται στη δεκαετή παραμονή του στη Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους. Πρόκειται για την πρώτη αυτοτελή βιογραφική ανάδειξη της προσωπικότητάς του, του έργου και της προσφοράς του προς την πόλη μας, που συνέβαλε ουσιαστικά στην ενίσχυση των ερεισμάτων της ως «Πόλης των Γραμμάτων». Πρόκειται κυρίως για το χρονικό διάστημα από το 1915 μέχρι το 1957, που σημαδεύτηκαν από την παρουσία του.
Η επιστημονική αρτιότητα του βιβλίου εξασφαλίζεται, εκτός των άλλων, και από τις παραπεμπτικές, ερμηνευτικές και συμπληρωματικές σημειώσεις που συνοδεύουν όλα τα κεφάλαια, αλλά και από την πλουσιότατη βιβλιογραφία., ειδική και γενική, που παρατίθεται στο τέλος.
Πέρα από το ερευνητικό-πληροφοριακό μέρος του βιβλίου, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ο χαρακτηρισμός του «ωραίου» αποκτά κυριολεκτική απόχρωση όταν αποδίδεται στο βιβλίο αυτό του Κωστή Παπαδάκη. Η αρμονική συνύπαρξη λόγου και εικόνας, τα κοσμήματα που εισάγουν και κλείνουν τα κεφάλαια, τα πουλιά-σελιδοδείκτες, η τετραχρωμία των εικόνων και φωτογραφιών, η τριχρωμία των τίτλων και υποτίτλων των ενοτήτων, το απαλού χρωματισμού φόντο των σημειώσεων και των αρχειακών κειμένων, ή η ποιότητα του χαρτιού καθιστούν το βιβλίο ένα εικαστικό τέχνημα. Πρόκειται για μια σφραγίδα του «ωραίου», που προσδίδει στο βιβλίο ταυτότητα, διαφορετική υπόσταση, και κατατάσσει το συγγραφέα του στους συνεχιστές της παράδοσης των καλαίσθητων βιβλίων∙ παράδοση που υπονομεύεται από τη τυποποιημένη βιομηχανική βιβλιοπαραγωγή.
Καταληκτικά και ανεπιφύλακτα θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα βαρύ -κυριολεκτικά και μεταφορικά- βιβλίο. Η Μονή βρήκε στο πρόσωπο του Κωστή Παπαδάκη τον «ιστορικό της» και στην ανιδιοτελή πρόσφορά του ένα εξαίρετο και αξιομίμητο παράδειγμα χριστιανικής πράξης.
Αλλά και ο συγγραφέας με τη γραφίδα του προδιέγραψε την καταγραφή του στην ιστορία της Μονής.
Ολόψυχες ευχές για εξίσου καλή συνέχεια στο συγγραφικό του έργο.
