Τους προβληματισμούς της για το νέο μοντέλο λειτουργίας του Φαραγγιού Κουρταλιώτη, και την "ανάγκη για πραγματική προστασία και ενιαίο πλαίσιο διαχείρισης του Κουρταλιώτη και της Λίμνης Πρέβελη" εκφράζει με επιστολή της σε ΟΦΥΠΕΚΑ, Δήμο Αγίου Βασιλείου και Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, η Κίνηση για την Προστασία των Πηγών Κουρταλιώτη και της Λίμνης Πρέβελη.
Ειδικότερα, στην επιστολή της Κίνησης, τονίζεται:
"Ως Κίνηση για την Προστασία των Πηγών Κουρταλιώτη και της Λίμνης Πρέβελη, μέσω της διαμαρτυρίας μας το καλοκαίρι του 2024, είχαμε εκφράσει την έντονη αγανάκτηση μας για την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατούσε στο Φαράγγι και τις Πηγές, λόγω της τεράστιας και άναρχης επισκεψιμότητας με τα προβλήματα που αυτή προκαλούσε (επιβάρυνση περιβάλλοντος, υδάτων και βιοποικιλότητας της περιοχής, προβλήματα στην κυκλοφορία οχημάτων, κίνδυνος ατυχήματος, σκουπίδια, κ.ά.). Τον Οκτώβρη του 2023 οργανώσαμε την εθελοντική πρωτοβουλία περισυλλογής σκουπιδιών με μεγάλη συμμετοχή από ντόπιους και συλλογικότητες, όταν κανένας επίσημος φορέας δεν είχε θελήσει να κάνει κάτι. Βλέπαμε και ζούσαμε την εξέλιξη του προβλήματος από την περίοδο της πανδημίας και μετά, χρόνο με τον χρόνο.
Έκτοτε, μεσολάβησαν πολλά τα οποία και γνωρίζετε: μία Εκτίμηση φέρουσας ικανότητας επισκεπτών μέσω ερωτηματολογίων (?), το ΦΕΚ που όρισε το νέο μοντέλο λειτουργίας με την συνεργασία Δήμου Αγίου Βασιλείου και ΟΦΥΠΕΚΑ, η οριοθέτηση των χώρων στάθμευσης, κάποιες κατασκευές στην είσοδο και στο μονοπάτι, τα διθυραμβικά εγκαίνια, οι ανακοινώσεις και η έκδοση εισιτηρίων και εν τέλει ο νέος τρόπος λειτουργίας και διαχείρισης της επισκεψιμότητας που είδαμε φέτος και που αρκετά προβλήθηκε σε τοπικά άρθρα και Αθηναϊκά ρεπορτάζ.
Από τον Απρίλιο του 2025, θέσαμε δημόσια τα ερωτήματά μας σε Δήμο και ΟΦΥΠΕΚΑ σχετικά με τους Κανόνες επισκεψιμότητας στο τι απαγορεύεται και τί επιτρέπεται και πού (κολύμπι, καταδύσεις, πικνίκ, αναρρίχηση κλπ.), στο τι αναφέρει η μελέτη φέρουσας ικανότητας που είχε ανακοινώσει ο Δήμος, τι ορίζει και πώς θα εφαρμοστεί ο έλεγχος των 1000 ατόμων/ημέρα, την εκπαίδευση των υπαλλήλων του Δήμου κλπ.
Οι απαντήσεις που λάβαμε, μέσω της κ. Κουμούτσου Ελένης, Προϊστάμενη Δ/σης Προστατευόμενων περιοχών Τομέα Β (13603/24-04-2025), ήταν ότι «η εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας δεν έχει σχέση με ζητήματα κανόνων συμπεριφοράς επισκεπτών ούτε μεριμνά για τον σεβασμό στο ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον και την βιοποικιλότητα της περιοχής και την αποφυγή κινδύνων» και ότι «για την εκτίμηση της Φέρουσας Ικανότητας ενός χωρικού συστήματος, υπάρχει πληθώρα δεικτών και μεθόδων, οι οποίες απαιτούν διαρκή και λεπτομερή παρακολούθηση σειράς παραμέτρων και δεδομένων. Στην περίπτωση του φαραγγιού του Κουρταλιώτη, η εκτίμηση πραγματοποιήθηκε από μηδενική βάση και στο πλαίσιο αυτό ο Ανάδοχος της έρευνας συνέταξε ερωτηματολόγια επισκεπτών που περιελάμβαναν 185 ερωτηματολόγια ξένων επισκεπτών, 21 Ελλήνων επισκεπτών και 21 φορέων και κατοίκων της περιοχής». Δηλαδή, για την Εκτίμηση Φέρουσας Ικανότητας από την εταιρία ΕΤΑΜ ΑΕ στο Νέο καθεστώς Λειτουργίας του Φαραγγιού Κουρταλιώτη χρησιμοποιήθηκαν προσωπικές απόψεις από 200 άτομα-επισκέπτες, ανεξαρτήτου γνώσεων, εκπαίδευσης, ειδίκευσης, που τους ρωτούσαν τί γνωρίζουν για την περιοχή που επισκέπτονται, αν πιστεύουν ότι προστατεύεται αρκετά και αν δέχονται να μπει εισιτήριο και σε τί αντίτιμο, ενώ ταυτόχρονα δημιουργήθηκε ψηφιακή πλατφόρμα του Δήμου Αγ. Βασιλείου, όπου ο καθένας μας με τα ίδια ακριβώς στοιχεία και το ίδιο ID μπορούσε να συμπληρώσει το διαδικτυακό ερωτηματολόγιο όσες φορές ήθελε, χωρίς ποσοτικό έλεγχο και καταχωρούνταν κανονικά.
Εξ’ορισμού λοιπόν και με βάση τις απαντήσεις που λάβαμε αναφορικά με τον ρόλο του «φορέα-προστάτη» των περιοχών NATURA σε ολόκληρη τη χώρα, διαπιστώσαμε με απογοήτευση ότι η προτεραιότητα προστασίας περιβάλλοντος ΔΕΝ αποτέλεσε στόχο για την εκτίμηση της όποιας μελέτης, αλλά στόχος ήταν να ορισθεί ένα πλαίσιο είσπραξης, διαμοιρασμού εσόδου και βασικών υποχρεώσεων (καθαριότητα, φύλαξη, έλεγχος Parking).
Καθώς ολοκληρώνεται λοιπόν και επίσημα το πρώτο έτος λειτουργίας, οφείλουμε να σας παραθέσουμε τις παρατηρήσεις μας και τις έντονες ανησυχίες μας και να επισημάνουμε πως με τις θέσεις μας δεν ακυρώνουμε το ωφέλιμο μεν για την οικονομία του Δήμου (και του ΟΦΥΠΕΚΑ ?) μοντέλο λειτουργίας, ούτε τις βελτιώσεις που σαφώς υπήρξαν στην εικόνα της διαχείρισης στον δρόμο, στο parking και στην ύπαρξη προσωπικού, όμως οφείλουμε να επισημάνουμε ότι θέματα ΜΕΙΖΩΝΟΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ για μια τέτοια περιοχή NATURA, στα οποία θεμελιώσατε το σκεπτικό του νέου μοντέλου λειτουργίας, τέθηκαν εκτός πλαισίου και αφορούν φυσικά την προστασία Περιβάλλοντος και Νερού:
Πρακτικά Δεδομένα:
Σε όλες τις ανακοινώσεις του Δήμου διατυμπανίζεται ότι ο αριθμός εισιτηρίων ξεπέρασε το Φαράγγι της Σαμαριάς με αριθμό ρεκόρ 130.000 επισκεπτών! Στο νερό των Πηγών εισέρχονταν κάθε μέρα 2000-3000 άτομα, σε πλήρη αντίθεση με τα 1000 άτομα/ημέρα που είχε ανακοινωθεί από Δήμο, με μαγιό, σωσίβια, φουσκωτά στρώματα και στολές κατάδυσης, σε ένα νερό που δεν ξεπερνούσε τους 50 πόντους βάθος, και που όλοι γνωρίζουμε ότι καταλήγει :
Σε δεκάδες ντουζιέρες στις δημοφιλείς παραλίες Πλακιά, Δαμνόνι, Σκινάρια, Αμμούδι, Αμμουδάκι,…!!
Σε ύδρευση (πόσιμο νερό)
Σε άρδευση
Στις εκβολές του «προστατευόμενου» και ευαίσθητου οικοσυστήματος του Ποταμού, όπου πάλι εκεί μπαίνουν οι λουόμενοι από την παραλία στην Λίμνη Πρέβελη και το Φοινικόδασος!
Τα επιβαρυμένα ύδατα λοιπόν,…έρχονται στις βρύσες μας και στο περιβάλλον μιας κατά τα άλλα «προστατευόμενης» περιοχής !!! Η παραπάνω κατάσταση δεν αποτελεί Προστασία που διαβάζουμε σε άρθρα και δημοσιεύσεις ούτε για εμάς ούτε για τον τόπο!!
Στην Σαμαριά το κολύμπι και η είσοδος στο νερό απαγορεύεται ΡΗΤΩΣ. Το διαβάζουμε καθαρά στους όρους που ενημερώνουν τους επισκέπτες (https://samaria-tickets.necca.gov.gr/el/checkout). Στον Κουρταλιώτη όχι μόνο δεν υπάρχει καμία αναφορά σε αυτό, (https://kourtaliotis-tickets.necca.gov.gr/el/checkout) κανένας όρος, καμία οδηγία και κανένας περιορισμός, αλλά αντ΄ αυτού έρχεται η πινακίδα στην είσοδο «να κλείσει το μάτι» στον επισκέπτη (ο οποίος στο μεγαλύτερο βαθμό δεν έρχεται για το περιβάλλον αλλά για την selfie) λέγοντας του «You can enter the water springs for a while, without sunscreen or any other body cream»
Και μόλις ετοιμάζονται να περάσουν την γέφυρα μπροστά στις Πηγές, εμφανίζεται μια νέα πινακίδα Απαγόρευσης -αυτή τη φορά- Κολύμβησης την στιγμή που ΟΛΟΙ, ιδιώτες, γραφεία, ξεναγοί, αφήνουν όλους να βουτάνε και να κολυμπάνε ανεξέλεγκτα, περιπαίζοντας εσκεμμένα τους όρους Προστασίας που θα έπρεπε να ισχύουν, γνωρίζοντας πως εάν απαγορευτεί το κολύμπι θα κοπούν λιγότερα εισιτήρια !!
Γιατί η αυστηρότητα προστασίας των υδάτων εξαντλείται στην Σαμαριά, και για τον Κουρταλιώτη δεν υπάρχει καν, την στιγμή μάλιστα που η αξιοποίηση του είναι σαφώς ευρύτερη από το ποτάμι που διασχίζει την Σαμαριά ; Γιατί ευτελίζουμε το όλο και λιγότερο σε ποσότητες αγαθό που μας έχει χαρίσει η φύση στην περιοχή μας, αναδεικνύοντας το ως το απόλυτο επιθυμητό σκηνικό μιας φωτογραφίας και μίας απολαυστικής στιγμής κάποιων λεπτών για τους επισκέπτες ;
Τα σκουπίδια φέτος κοντά στην περιοχή των Πηγών και του Φράγματος ξεπερνούσαν καθημερινά σε όγκο κάθε άλλη χρονιά ! Ποια είναι η ανταποδοτικότητα τελικά αυτού του εισιτηρίου;
Αυτές τις ανησυχίες θέλουμε να εκφράσουμε με το παρόν, οι οποίες γίνονται εντονότερες καθώς παντού στα μέσα περιγράφεται ως ένα success story και αμφιβάλλουμε εάν τα προβλήματα που αναφέρουμε έχουν κοινοποιηθεί ή συζητηθεί ακόμα και στις μεταξύ σας συναντήσεις.
Τελικά, τι επιθυμούμε ? Success story επισκεψιμότητας και εσόδων ή Προστασίας περιβάλλοντος και βιώσιμης διαχείρισης (στην πράξη όμως και όχι στα λόγια). Ακόμα και εάν αυτές οι αποφάσεις και ενέργειες, φέρουν μείωση των εισιτηρίων, οφείλετε (ως ΟΦΥΠΕΚΑ και ως Δήμος) να θέσετε στην αρμόζουσα προτεραιότητα και βαρύτητα το περιβάλλον και την ποιότητα των υδάτων σε: α) οικοσύστημα, β) ύδρευση, γ) άρδευση.
Ζητάμε ένα σοβαρότερο και Ενιαίο πλαίσιο Προστασίας και Πλήρες Σχέδιο Διαχείρισης, από το Φαράγγι ως τη Λίμνη Πρέβελη, που θα αναδείξει και τον τόπο και τον ρόλο των τοπικών φορέων. Η σημερινή κατάσταση εντείνει αιτιολογημένα τις απόψεις των πολιτών ότι το νέο μοντέλο απλά εξυπηρέτησε εισπρακτικά και μόνο, χρησιμοποιώντας ως μανδύα την «προστασία του περιβάλλοντος».
Ζητούμε την αποκατάσταση και την εφαρμογή κανόνων που να σέβονται το περιβάλλον αλλά και τη νοημοσύνη μας:
Απαγόρευση Κολύμβησης στο νερό των Πηγών
Απαγόρευση Καπνίσματος και όχι απλή σύσταση Αποφυγής
Εξομάλυνση των Ροών Επισκεψιμότητας με έμπρακτο έλεγχο
Επαναπροσδιορισμό του μέγιστου αριθμού επισκεπτών με έμπρακτο τρόπο και Περιβαλλοντικά Κριτήρια
Δημοσίευση έρευνας εκτίμησης ΦΙ με μεθόδους και συμπεράσματα
Αφαίρεση των άστοχων οδηγιών (Φαγητό κατά την επίσκεψη) και επαναπροσδιορισμό Πλαισίου Κανόνων Επισκεψιμότητας
Αναμένουμε τις ενέργειες που θα αποκαταστήσουν την λειτουργία του φαραγγιού στο επίπεδο που αξίζει ο τόπος και οι επισκέπτες του. Αναμένουμε ΟΦΥΠΕΚΑ και Δήμος να σταθούν στο ύψος των κρίσιμων περιστάσεων αντιμετωπίζοντας επιτέλους με ευθύνη και σοβαρότητα τα ευαίσθητα ζητήματα που έχουν προκύψει και προκύπτουν συνεχώς, κυρίως για τις επόμενες γενιές.
Συνεχίζουμε να ζητάμε εντονότερα και να πιέζουμε στην κατεύθυνση των απαραίτητων αποφάσεων (Προεδρικά Διαταγμάτα, Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες, Εκθέσεις και Σχέδιο Διαχείρισης) για την προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 στην περιοχή του Κουρταλιώτη, ως όφειλε να είχε γίνει από την Πολιτεία εδώ και πολλά χρόνια σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία (υποχρεώσεις που απορρέουν από την εφαρμογή των Οδηγιών 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ.) για να ορισθούν επιτέλους και Κανόνες και Όρια που θα προστατέψουν το οικοσύστημα στην περιοχή του Κουρταλιώτη από τις πηγές μέχρι και τις εκβολές έναντι της υπερβολικής πίεσης που δέχεται και την απειλούν.
Αναμένουμε απαντήσεις, και το κυριότερο, αυτές τις διορθωτικές ενέργειες που θα σταθούν στο ύψος του ρόλου σας ως ΟΦΥΠΕΚΑ και ω; Δήμος Αγίου Βασιλείου, με γνώμονα την ποιότητα των υδάτων της περιοχής μας, του περιβάλλοντος και της προστασίας που αξίζει ο τόπος μας, το περιβάλλον και το πολύτιμο αγαθό του νερού.
Κοινοποιούμε την άποψη μας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης), γνωρίζοντας την ευαισθησία του για το ζήτημα , καθώς έχει εργασθεί πάνω στην περιοχή γνωρίζοντας πολύ καλά τις ιδιαιτερότητες της, τους κινδύνους που υφίστανται και τους όρους προστασίας περιβάλλοντος που πραγματικά του αρμόζουν."
