Η μέθοδος «EMDR» χρησιμοποιεί τις κινήσεις των ματιών * στην αντιμετώπιση τραυματικών εμπειριών.
Η Francine Shapiro, ψυχολόγος και ερευνήτρια, ανακάλυψε περπατώντας στην φύση, κοιτάζοντας δεξιά και αριστερά, πως οι προβληματισμοί της ελαττώνονταν και επίσης, παρατήρησε πως η διάθεσή της βελτιώθηκε. Βασίζοντας σ’αυτήν την εμπειρία, ανάπτυξε μια μέθοδο, η οποία βοηθάει το μυαλό να ξεκολλήσει από αρνητικές σκέψεις και συγχρόνως η μέθοδος διευκολύνει την αλλαγή των αρνητικών συναισθημάτων, τα οποία συνδέονται με αυτές τις αρνητικές σκέψεις. Η αλλαγή, από αρνητικό σε θετικό συναίσθημα, μπορεί να εκφράζεται σε χαλάρωση ή σε θετικά συναισθήματα, όπως ή χαρά, αίσθηση ασφάλειας.
Η μέθοδος EMDR είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για την αποκατάσταση αρνητικών αντιδράσεων (φόβους, πανικού, εφιάλτες, σωματικές ενοχλήσεις κτλ), λόγω τραυματικών εμπειριών. Η μέθοδος EMDR εφαρμόζεται σε ενήλικες και σε παιδιά, π.χ. σε περιπτώσεις ψυχολογικών διαταραχών σχετικά με απώλειες, λόγω πολέμου, θανάτου, δυστύχημα, οικογενειακή βία κ.α.
Πώς επεξεργάζεται η καθημερινότητα;
Το μυαλό μας επηρεάζεται από τις καθημερινές μας εντυπώσεις. Τη νύχτα επεξεργάζονται οι εμπειρίες αυτές. Εικόνες και σκέψεις αλλάζουν ερμηνεία την ώρα του ύπνου, στα όνειρά μας. Έτσι εμπεδώνονται απλοί προβληματισμοί και διάφορες θετικές και αρνητικές εμπειρίες στο σύστημά μας, χαλαρώνουμε και δεν μας απασχολούν πια ιδιαίτερα την επόμενη μέρα.
Σε περίπτωση τραυματικής εμπειρίας όμως, οι εικόνες και σκέψεις, όπως και τα συναισθήματα που έχει προκαλέσει το τραυματικό συμβάν, δεν επεξεργάζονται με τον ίδιο τρόπο την ώρα του ύπνου. Γι’ αυτόν τον λόγο, πολλές φορές πάσχουμε από αϋπνίες ή ξυπνάμε ξαφνικά στον ύπνο μας και εμφανίζεται η δραματική κατάσταση στο νου. Εφόσον δεν επεξεργάζεται η τραυματική εμπειρία με τον ίδιο τρόπο, δεν αλλάζει ερμηνεία, δεν εμπεδώνεται και συνεχίζεται η αναστάτωση, ο φόβος, η στεναχώρια ή το άγχος. Δεν μπορούμε να χαλαρώσουμε και δεν μας βοηθάνε οι θετικές σκέψεις, όπως: «είμαι καλά τώρα» ή «έχει περάσει, μην το σκέφτεσαι».
Γιατί οι τραυματικές εμπειρίες δεν επεξεργάζονται με τον ίδιο τρόπο, όπως τις καθημερινές;
Το μυαλό μας θεωρεί την τραυματική εικόνα πολύ σημαντική. Την εικόνα αυτή, την έχει αποθηκεύσει ως «κίνδυνο» ή «απειλή ζωής» και ταυτόχρονα το μυαλό πιστεύει πως η συναισθηματική/σωματική αντίδραση (άγχος, φόβος κτλ) βοήθησαν στην επιβίωση.
Τα κύτταρά μας είναι προγραμματισμένα για να επιβιώσουμε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Επειδή, το άγχος, ο φόβος, ο θυμός ή η θλίψη ήταν παρούσες την στιγμή του συμβάντος και αποθηκεύτηκαν ταυτόχρονα, το μυαλό δεν έχει άλλη επιλογή παρά την αναπαραγωγή αυτών των δυσάρεστων αντιδράσεων.
Αφενός δεν φεύγει η τραυματική εικόνα από το μυαλό μας και πάσχουμε συνήθως από αϋπνίες ή ξυπνάμε τη νύχτα ξαφνικά. Αφετέρου, κολλήσανε οι συναισθηματικές/σωματικές αντιδράσεις σε οτιδήποτε θυμίζει την τραυματική εικόνα ή άλλες σχετικές λεπτομέρειες.
Η θεραπεία
Στον ύπνο μας υπάρχουν ανά διαστήματα τα όνειρα. Στα όνειρα βλέπουμε εικόνες. Μερικά όνειρα παράγουν ασυνάρτητες σειρές εικόνων και σκέψεων. Άλλα όνειρα, σε βαθύ ύπνο, μοιάζουν με ιστορίες/ταινίες, στις οποίες ανακατεύονται παλιές και καινούριες εικόνες και σκέψεις. Όταν αλλάζουν οι εικόνες, αλλάζουν ταυτόχρονα οι σκέψεις και αλλάζουν επίσης τα συναισθήματα. Έτσι ξεκολλάνε τα συναισθήματα από συγκεκριμένες εικόνες και σκέψεις.
Την ώρα του ύπνου, όταν παρουσιάζεται ένα όνειρο, παρατηρείται πως κινούνται τα μάτια (REM= Rapid Eye Movement). Το ίδιο γίνεται όταν διαβάζουμε ή βλέπουμε μια ταινία. Τα μάτια ή το μυαλό, όταν κοιμόμαστε, βλέπουν εικόνες.
Η μέθοδος EMDR χρησιμοποιεί την κίνηση των ματιών, για να επεξεργάζεται πρώτα την τραυματική εικόνα, η οποία μετέπειτα θα αντικαταστεί με μια ή περισσότερες θετικές εικόνες. Οι θετικές εικόνες αναπαράγουν θετικά συναισθήματα και έτσι απαλύνουν τα έντονα ψυχολογικά και σωματικά προβλήματα.
* Εκτός της κίνηση των ματιών, υπάρχουν και άλλοι τρόποι (π.χ με ήχους, κ.α.) για να επεξεργάζονται οι τραυματικές εμπειρίες μέσω EMDR,
Ίρμα Φίρστρα
Κλινική Ψυχολόγος